Úrval - 01.03.1960, Blaðsíða 34

ORVAL
Við viljum líka komast að því
hve langa vegalengd fiskar geti
synt með tilteknum hraða. Við
mælum því sundþol fiskanna á
þann hátt að láta þá synda eins
hratt og þeir geta þangað til
þeir gefast upp. Við teljum þá
uppgefna, þegar hægt er að
lyfta þeim upp á sporðblöðk-
unni, án þess að þeir sprikli;
það finnst okkur skynsamlegur
mælikvarði. Síldin virðist vera
þolbezt. Níu þumlunga langar
síldar geta synt þúsundfalda
lengd sína áður en þær gefast
upp. Dugminnstur er þorskur-
inn, — rösklega 60 sentímetra
langur þorskur getur ekki synt
nema hundraðfalda lengd sína
með hámarkshraða.
Látum svo útrætt um tilraun-
ir okkar félaganna. Rannsóknir
á þessu sviði hafa einnig verið
gerðar í Þýzkalandi og Banda-
ríkjunum. Dr. Ohlmer og dr.
Schwartzkopff í Göttingen hafa
nýlega lokið sundhraðamæling-
um á ýmsum tegundum vatna-
fiska og reyndist hámarks sund-
hraði átta til tíu þumlunga
langra fiska hjá þeim vera 3,2
til 10,4 kílómetrar á klukku-
stund.
En ef til vill hafa merkileg-
ustu rannsóknimar þó verið
gerðar fyrir tíu árum, af banda-
rískum flugvélaverkfræðingi, dr.
D. R. Gero. Hann smíðaði sér
áhald, sem kallast piscameter.
Er þama um að ræða mælitæki,
sem fiskilínan leikur í, og mælir
hraðann, sem línan rennur með
HVE HJRATT SYNDA FISKAR?
út af veiðihjólinu. Dr. Gero
veiddi fiska á línu sína og mældi
síðan sundhraða þeirra á flótt-
anum. Þar á meðal veiddi hann
allmarga hákarla, — suma
hverja meira en faðm á lengd,
og mesti sundhraði þeirra, sem
hann mældi, var aðeins 16 kíló-
metrar á klukkustund. Hins veg-
ar varð reyndin sú, með barra-
kúda-fiskinn, sem svipar helzt
til geddunnar, að fiskar, sem
vom aðeins einn metri og þrjá-
tíu sentímetrar, náðu rösklega
43 kílómetra hraða á klukku-
stund, en það er staðfest simd-
hraðamet allra fiska.
Ég hef, af ásettu ráði, aðeins
rætt um hámarkshraða, því það
hefur verið alþýðutrú harla
lengi, að fiskar gætu synt með
ólíkindum hratt. Greindarmenn
hafa jafnvel haldið því fram, að
ýmsar tegundir fiska gætu náð
100 til 115 kílómetra hraða á
klukkustund. Hví skyldu þá nið-
urstöður fyrrnefndra mælinga
vera svo andstæðar fornum á-
f'zkunum, sem raun ber vitni?
fyrsta lagi segja lauslegar at-
huganir á fiskum í uppistöðu-
pollum eða litlum árhyljum
mjög svo ýkta sögu af skjót-
leika þeirra. Sama gildir um
hjólið á stöng veiðimannsins —
hvinur þess, er það snýst af
miklum hraða, er einnig villandi
■—• og háþróað ímyndunarafl
stangarveiðimanna er alkunn-
ugt!
En það fer ekki á milli mála,
að fiskar hafa ótrúlegt sund-
28