Úrval - 01.03.1960, Blaðsíða 35

Úrval - 01.03.1960, Blaðsíða 35
1 HVE HRATT SYNDA FISKAR? þrek á skemmri vegalengdum, — orku, sem fráleitt er að ætl- ast til að þeim gefi enzt til lengri ferðalaga. Þvi lengra, sem þeir synda, eða er ætlað að synda, því minni verður há- markshraðinn. 1 sínu eðlilega umhverfi virðast nær allir fisk- ar kjósa fremur stuttar, snögg- ar skorpur í breytilega stefnu, en langar, beinar lotur. Ástæð- an er augljós. Flestum fiskum nægja snögg viðbrögð og snar- ir snúningar bæði til fanga og til að forða sér. Hvað þá um aðrar sækindur — til dæmis hvalina? Fram að þessu hefur eini mælikvarðinn á sundhraða hvala, — stórra sem smárra, — verið ganghraði skipa, enda þótt nú orðið sé hægt að ala hnísur í búrum. Al- kunna er tilhneiging hjá höfr- ungum og hnísum til að synda í kapp við skip. Það hefur ver- ið sannreynt að tveggja metra langir höfrungar geta synt með að minnsta kosti 32 kílómetra hraða á klukkustund, og skiðis- hvalir, allt að 30 metra langir og meira en 100 lestir að þyngd, með sama hraða. Þessi stað- reynd hefur valdið mönnum miklum heilabrotum, og var það dr. Gray, sem fyrstur vakti at- hygli manna á fyrirbærinu. Getum hefur verið leitt að því, að orka hvers kílógramms af vöðva spendýrs fari sennilega ekki yfir 0,02 hestöfl. Ef mót- staða sjávar, sem hvalurinn klýfur, samsvarar mótstöðu tJRVAL gegn stirðu líkani í drætti, myndi hundrað lesta hvalur, sem syndir með 32 kílómetra hraða, þurfa 400 til 500 hest- afla orku. Fræðilega séð er þetta ekki meiri orka en svo, að vöðv- ar hvalsins ættu að geta fram- leitt hana, en mönnum reikn- ast hins vegar svo til, að hjarta hvalsins áorki ekki nema sex- tíu til sjötíu hestöflum. Höfr- ungur, sem syndir með meira en þrjátíu og tveggja kílómetra hraða á klukkustund, þyrfti að orka 0,12 til 0,14 hestöflum fyr- ir hvert vöðvakílógramm, sem er sex til sjöföld orka á við þá, sem mest er talin hugsanleg í spendýrsvöðva. Ýmsar tilgátur hafa komið fram til skýringar á fyrirbærinu. Til dæmis er hugsanlegt að orka hvers kíló- gramms vöðva í sjávardýrum sé mun meiri en menn hafa tal- ið ástæðu til að ætla. Einnig má ímynda sér að mótstaða eða tregða, sjávar gegn lifandi hval á sundi, sé minni en gegn stirðu líkani í togi. Hreyfingar líkam- ans dragi sem sagt með ein- hverjum hætti úr viðspyrnunni og minnki þannig aflið sem þrýstir gegn framrás hvalsins gegnum sjóinn. Ef slíkt yrði sannað gæti það haft hinar þýðingarmestu afleið- ingar í för með sér — til dæmis í sambandi við kafbátasmíði. Þessi möguleiki er meðal á- stæðanna fyrir því, að unnið er að vísindalegum rannsóknum á sundhraða fiska. En athuganir 29
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Úrval

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Úrval
https://timarit.is/publication/1841

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.