Úrval - 01.03.1960, Page 81

ÆVISKEIÐIN SJO
ÚRVALi
skyldulífs hans, sem er undir-
staða samfélagsins, og hæfi-
leika hans til skynrænnar hugs-
unar, þar sem hún byggist á
lærdómi og aðlögun í stað ein-
faldrar eðlisvitundar.
Við fyrstu athugun virðist
hér vera um einfalt millibils-
ástand að ræða, en ef betur er
að gáð kemur í ljós, að á því
fara einnig fram ýmsar rót-
tækar breytingar á einstakl-
ingnum.
Venjan er sú, að mönnum sé
um megn að auka kyn sitt fyrr
en þeir eru komnir að minnsta
kosti á tvítugsaldur. Og kynlíf
— það er að segja háttalag í
sambandi við æxlun — kemur
ekki í ljós hjá spendýrum yfir-
leitt fyrr en í þann mund, sem
viðkoma er möguleg. Fyrr meir
héldu menn að hið sama gilti
um þá, og þegar Freud tók að
vekja athygli á því, að kyn-
ferðislegar tilhneygingar gæti
að finna hjá mönnum frá blautu
barnsbeini, drógu menn kenn-
ingar hans mjög í efa. En nú
á dögum hafa þessar tilhneyg-
ingar almennt verið viðurkennd-
ar, og menn hafa það fyrir satt,
að þeir eigi sinn drjúga þátt í
myndun persónuleika fullorð-
insáranna.
Það er því engu líkara, en
tilkoma þessa milli-þroska-
ástands hjá manninum, — sem
hjá lægri dýrum virðist aðeins
undanfari kynþroska, — sé að
verulegu leyti einangrað fyrir-
bæri. Tímabil hvolpavitsins í
barnæsku, löngu fyrir kyn-
þroska, gegni því hlutverki að
búa manninn undir fjölskyldu-
lífið og mynda skapgerð hans.
Þroskaferill
Þroskaferill okkar er yfirleitt
háður föstum reglum, en þó ekki
í hvívetna. Hann getur farið að
nokkru eftir kringumstæðum
— veikindum, meiðslum, and-
legum áföllum svo sem ótta eða
kjarkleysi, næringu — og eftir
ættareinkennum. Allt þetta get-
ur til dæmis haft áhrif á hvolpa-
vitsaldurinn og þann andlega
þroska, sem honum fylgir. Hvað
utanaðkomandi áhrif snertir, er
stundvísi þroskans alveg furðu-
leg, — hæfileikinn til að stand-
ast áætlun og herða sig, til
dæmis ef veikindi eða skortur
hafa heft vöxtinn. Við lok slíks
kyrkingstímabils kemur ávalt
bráðavöxtur: börnin, sem liðu
skort á Bretlandi síðustu tvö
stríðsárin, náðu eðlilegri hæð
og réttum þunga á fyrstu tveim-
ur árunum eftir stríðið. En auk
þessara utanaðkomandi áhrifa
koma svo vaxtarlagsafbrigði,
sem menn eru nú fyrst að byrja
að gera sér grein fyrir. Og þau
eiu sérstaklega þýðingarmikil
vegna þess, að þau hafa áhrif
a framferði og námshæfileika
ekki síður en líkamsvöxt.
Mikil vinna er lögð í rann-
sókn á þessum bernsku- og
æskuþroska, en meira þarf til.
Niðurstöður þessara rannsókna
kunna að hafa mikil áhrif, —
75