Læknaneminn - 01.04.2008, Side 14

almennri þjónustustarfsemi með
nokkuð sérstakt eðli. Spurningin
sem vaknar er hver sé réttarstaða
notenda þjónustunnar í þessu
tilviki? Skilgreining á hugtakinu
stjórnvaldsákvörðun er lykilatriði
í þessu sambandi því stjórnvöld
eru bundin af málsmeðferðar-
og efnisreglum stjórnsýslulaga
nr. 37/1993 þegar þau taka slíka
ákvörðun, sbr. 2. mgr. 1. gr. laga nr.
37/1993.íþvísambandiverðuraðhafa
í huga að þjónustustarfsemi byrjar oft
með stjórnvaldsákvörðun". Þannig
er það stjórnvaldsákvörðun hvort
orðið verður við umsókn stúdents
um að skrá hann í Háskóla íslands.
Sú kennsla sem hann síðar fær telst
hins vegar þjónustustarfsemi. Á hinn
bóginn er ákvörðun kennara um
einkunn, sem reiknast til lokaprófs,
stjórnvaldsákvörðun, sbr. 2. tl. 2. mgr.
21. gr. laga nr. 37/1993. Hið sama
er talið gilda um afar þungvægar
og íþyngjandi ákvarðanir, s.s.
brottrekstur nemanda úr skólanum’2.
Við afmörkun á því hvað falli undir
hugtakið þjónustustarfsemi í þessari
merkingu hefur verið litið til þess
að ekki sé um að ræða þá starfsemi
stjórnvalds sem lýtur að því að
ákvarða lagalega stöðu manna heldur
verklegri framkvæmd. Þegar hins
vegar vaíi leikur á því hvort flokka beri
ákvörðun sem stjórnvaldsákvörðun
eða þjónustustarfsemi verður að líta
til þess hvort ákvörðunin lúti fyrst og
fremst að útfærslu og framkvæmd
þjónustunnar’3 eða hvort ákvörðun
sé fremur lagalegs eðlis og snerti
réttarstöðu aðila, létti t.d. skyldu af
einstaklingum eða leggi á þá auknar
byrðar. í algjörum vafatilvikum
hefur síðan verið talið að verði að
líta til þess hversu veigamikil réttindi
ákvörðunin snertir. Þannig hefur
fremur verið litið á ákvörðun sem
stjórnvaldsákvörðun snerti hún
mikilsverð réttindi.
Þegar þessum lögfestu grund-
vallarreglum stj órnsýsluréttarins
sleppir er ekki þar með sagt að
stjórnendur þjónustustarfseminnar
séu sjálfráðir um skipulagningu
hennar. Þvertámótikunnasérákvæði
í lögum og stjórnvaldsfyrirmælum,
þ.e. þær sérstöku réttarreglur sem
liggja starfseminni til grundvallar,
að setja athafnafrelsi stjórnenda
ákveðnar skorður auk þess sem við
skipulagningu slíkrar starfsemi eru
aðilar bundir af almennum óskráðum
meginreglum stjórnsýsluréttarins.
Vísast í þessu sambandi sérstaklega
til þess sem að framan greinir
um sjálfstæði í skipulagi og
ákvarðanatöku Háskóla íslands sem
eflt var mjög með setningu laga nr.
41/1999 og reglna nr. 458/2000 sem
settar eru með stoð í þeim.
Kennslumisseri og próftímabil
Núverandi skipulag kennslu- og
próftímabila við læknadeild Háskóla
fslands einkennist af því sem sumir
vilja kalla blokkakerfi þar sem
ákveðin námskeið eru kennd samfellt
í frekar stuttan tíma, gjarnan 3-6
vikur. Að því loknu fer fram lokapróf
í viðkomandi námskeiði. Þetta
hefur í för með sér að hefðbundið
fyrirkomulag kennslumissera og
próítímabila sem viðhaft er við aðrar
deildir háskólans raskast. Ekki er um
að ræða tvö kennslumisseri og ekki
er fyrir hendi ákveðið próftímabil.
í ljósi þessarar sérstöðu telur
undirritaður rétt að velta upp þeirri
spurningu hvort þær réttarreglur
sem liggja starfsemi Háskólans til
grundvallar heimili þetta skipulag.
Skv. 1. mgr. 14. gr. laga um Háskóla
íslands nr. 41/1999 setur háskólaráð
reglur um lengd háskólaárs og
skiptingu þess í kennslumisseri.
Jafnframt kemur fram í 1. mgr.
20. gr. laganna að reglur þær
sem háskólaráð setur samkvæmt
lögunum skuli birtar í B-deild
Stjórnartíðinda. Þessi fyrirmæli er
síðan að finna í reglum Háskóla
íslands nr. 458/2000. í 51. gr. þeirra
er að finna reglur um kennslumisseri
við skólann. Kemur þar m.a. fram
að kennsluár háskólans skiptist í tvö
kennslumisseri, haustmisseri frá 20.
ágúst til 21. desember og vormisseri
frá 7. janúar til 15. maí. Samkvæmt
1. mgr. 56. gr. áðurnefndra reglna
nr. 458/2000 eru almenn próf við
Háskólann haldin annars vegar
10. til 21. desember og hins vegar
á tímabilinu 29. apríl til 15. maí.
í 2. mgr. 56. gr. er síðan að finna
undantekningarreglur þar sem m.a.
er greint frá heimildum til að halda
sjúkrapróf og einnig kemur fram
að próf eða prófhlutar í einstökum
greinum geti farið fram á öðrum
tímum en segir í 1. mgr. samkvæmt
ákvörðun framkvæmdastjóra
kennslusviðs.
Þrátt fyrir að reglur nr. 458/2000
einkennist af almennt orðuðum
meginreglum sem iðulega gefa
tilefni til mats hlýtur efnislegt inntak
reglnanna að vera talsvert, einkum og
sér í lagi með hliðsjón af markmiði
þeirra. Þar sem um víðtækar
meginreglur er að ræða hlýtur að
vera enn ríkari ástæða en ella að
framfylgja þeim lágmarksréttindum
sem í þeim felast. Ekki verður
annað séð en að fyrirmæli þau sem
fram koma í tilgreindum reglum
séu skýr. Kennslumisserin eru tvö,
haustmisseri og vormisseri, þar sem
ákveðið próftímabil er í lok beggja
missera. Eingöngu er heimilt að gera
undantekningar frá þessu skipulagi
varðandi „próf eða prófhluta í
einstökum greinum” og varðandi
sjúkrapróf. Ekki verður séð með
nokkru móti að svokallað blokkakerfi
læknadeildar samrýmist þessu
kerfi. Þar er um að ræða fljótandi
blokkafyrirkomulag þar sem engin
ákveðin próftímabil eru til staðar
heldur er lokaprófum dreift yfir
háskólaárið sem læknadeild hefur
reyndar til 31. maí eða 15 dögum
iengra en samræmdar reglur Háskóla
íslands gera ráð fýrir. Útilokað er
að réttlæta fyrirkomulagið með
því að gefin sé smuga fyrir slíkt
með orðunum „próf eða prófhlutar
í einstökum greinum”. Eins og
orðalag ákvæðisins og þær skýringar
sem því fylgja gefa til kynna þá er
þarna að meginstefnu um að ræða
undantekningarreglu til að halda
verkleg próf inni á kennslumisserinu.
Aukinheldur er engin undanteking
heimil frá skipulagi kennslumissera.
Það er fastmótað í reglunum, þ.e.
annars vegar frá 20. ágúst til 21.
desember og hins vegar frá 7.
janúar til 15. maí. Fyrir þessu eru
þungvæg og veigamikil sjónarmið
en nauðsynlegt er að standa vörð um
réttarstöðu stúdenta til að einstakar
deildir geti ekki gengið á hagsmuni
þeirra einhliða.
Skipulag kennslumissera og
próftímabila er ákaflega mikilvægt
atriði þar sem með slíkum
ákvörðunum er verið að skipuleggja
vinnutíma og hafa mikil áhrif á
einkalíf þeirra þúsunda einstaklinga
sem skipa háskólasamfélagið á