Læknaneminn - 01.04.2008, Qupperneq 46

framkvæmdastjórn hælisins, sá um læknisþjónustu,
mannaráðningar, öll íjármál og búskapinn.
Yfirhjúkrunarkonan var undir stjórn Þórðar og skyldi
Mynd: Þórður Sveinsson hún ^ta hann vita af öllum ferðum sínum og vera ávallt
fyrir framan Klepp
tiltæk.
Fyrsti sjúklingurinn, Arnbjörn Arnbjörnsson (f. 1863),
lagðist inn í maílok 1907. Hann fór að veikjast 8 árum
fyrir innlögn þegar hann hætti smám saman að vinna.
Oít þegar hann var á gangi sneri hann endurtekið við
vegna þess að honum fannst hann hafa týnt einhverju.
Hann hafði aldrei verið „æðisgenginn eða óhreinlegur"
en „þrár og óþægur“ eins og stendur í komuskýrslu.
Arnbirni fannst hann hafa misst minnið smátt og smátt
og orðið skeytingarlaus um eigin hagi.
Hann dvaldist á sjúkrahúsinu til dauðadags þann 2.
febrúar 1955.
spítalinn fullskipaður af langdvalarsjúklingum. Þórður
komst snemma að raun um að erfitt reyndist að koma
sjúklingum aftur til síns heima. Venjulega var um fólk að
ræða sem verið hafði lengi á framfæri sveitarstjórnar. Fólk
var ákafleg ófúst að taka við þessum sjúklingum aftur í
sinn heimahrepp af ótta við endurtekin veikindi og sömu
vandræði þegar ekki tækist þá að koma viðkomandi á
sjúkrahús.
í augum þessara langveiku sveitarlima sem verið höfðu
á flækingi milli bæja um árabil var spítalinn eins og
ævintýrahöll allsnægtanna þar sem allir fengu nóg að
borða, eigið rúm og hrein rúmföt. Langflestir þessara
sjúklinga höfðu búið við ákaflega kröpp kjör um árabil
og hafa sennilega fyllst skelfingu þegar einhver nefndi
mögulega útskrift heim í fæðingarhreppinn.
I lækningum sínum fór Þórður Sveinsson ekki alfaraleiðir.
Hann leit svo á eins og margir aðrir geðlæknar að vinna
væri besta meðferðin sem völ væri á fyrir geðsjúklinga.
Hann lagði því ofuráherslu á að sjúklingar ynnu við búið
allan ársins hring og nýtti sér það að flestir voru úr sveit
og kunnu vel til verka.
Sjúklingarnir gengu til flestra verka á hælinu eins og
þeim var unnt. í sjúklingahópnum voru alltaf einhverjir
sem gátu tekið slæm æðisköst og brutu allt og brömluðu
og voru þá bæði hættulegir sjálfum sér og öðrum. Þegar
þetta gerðist var ekki annað til ráða en að loka þá inni í
sellu eða setja þá í einangrunarklefa þar til af þeim var
runninn mesti móðurinn. Sellurnar voru þannig útbúnar
að gluggar voru upp undir lofti og rammgert vírnet fyrir.
Þar var aðeins fleti en ekkert rúm og engir snagar eða
annað sem menn gætu skaðað sig á. Engin lúga var á
hurðinni sem þýddi að opna varð dyrnar upp á gátt til
að geta talað við sjúklinginn. Róandi lyf voru lítið notuð
á óða sjúklinga en heldur var beitt einangrun, svelti og
heitum böðum.
Sjúkraskrá Arnbjörns er fremur fátækleg lesning þótt
hann hafi dvalist á spítalanum í tæplega 50 ár. Færslur
eru fáar og mjög stopular. Þess er hvergi getið hvaða
meðferð Arnbjörn fékk þessi ár að undanskildum
volgum böðum og veronal (róandi lyf) sem hann fékk
til að sofa af við komu. Hann virðist hafa samsamast
sjúkrahúsinu á nokkrum árum og var eftir það hluti af
því og sjúkrahúsið hluti af honum. Arnbjörn missti allt
samband við ættingja sína og sveitunga og lagaði sig vel
að því sjúklingshlutverki sem hann gegndi ævina á enda.
Sú saga gekk fjöllunum hærra að þeir einu sem fylgdust
með ástandi Arnbjörns sætu í hreppsnefndinni heima
fyrir. Þeir höfðu miklar fjárhagslegar áhyggjur af langlífi
hans og sendu eitt sinn mann til að athuga hvort hann
væri örugglega lifandi.
Kleppsspítali fylltist strax af sjúklingum hvaðanæva af
landinu sem lengi höfðu beðið innlagnar. Þórður reyndi
að spyrna við fæti svo að hann hefði eitthvert svigrúm
með útskriftir og innskriftir en gekk það illa. Á fyrstu
þremur árum spítalans voru 118 sjúklingar lagðir inn
en síðan komu mjög fáir sjúklingar á ári hverju enda var
Lífið var í föstum skorðum þar sem allt miðaðist við
aðalviðburði hvers dags, matartímana. Mataræðið
var hefðbundinn íslenskur matur. Matast var af
járndiskum með skeiðum og sat venjulega hver á sínu
rúmi. Sjúklingarnir klæddust venjulega í byrjun dvalar
sinnar fötum sem þeir höfðu komið með að heiman
en síðan samfestingum og kjólum sem saumaðir voru
á stofnuninni. Spítalafötin voru venjulega keimlík svo
að sjúklingahópurinn var ærið einsleitur og fólk tapaði
sérkennum sínum fljótlega og samlagaðist heildinni-
Snemma var gengið til náða og vaknað árla morguns til
nýs dags. Stofurnar voru stórar og lágu margir saman
í miklum þrengslum. Allar dyr voru venjulega læstar.
Lífið var fábrotið og tilbreytingarlaust en öllum þeim
þurfalingum sem áður höfðu hrakist á milli bæja a
kostnað sveitarfélagsins þótti vistin mikil breyting til
batnaðar. Þórður var manna alþýðlegastur og kunni deili
á flestum sem til hans komu og átti ákaflega auðvelt með
að umgangast bæði háa og lága. Sjúklingum lá venjulega
gott orð til Þórðar og ræddu um hversu þægilegur hann
væri í umgengni.
46
Læknaneminn