Læknaneminn - 01.04.2008, Side 47

Lækningar Þórðar
Þórður hafði megna óbeit á lyíjum nema þá helst magnyli
svo að hann notaði sem minnst þau róandi lyf sem voru
a markaðnum. Á hinn bóginn hafði Þórður tröllatrú á
vatni, bæði útvortis og innvortis, við öllum andlegum
°g líkamlegum kvillum. Sjúklingar hans lifðu á heitu
vatni einu saman svo dögum skipti og hann notaði mikið
heit og köld böð eins og reyndar var siður manna á
geðsjúkrahúsum annars staðar. Segja má að Þórður hafi
beitt sjúklinga sína einhvers konar sveltimeðferð. Ekki
fór hjá því að þessar vatnslækningar eða sveltikúrar væru
til umræðu meðal alþýðu manna á þessum tíma. Þórður
sjálfur leit svo á að orsök geðsjúkdóma væri sú að þessir
sjúklingar svitnuðu ekki nóg og því væri lækningin í því
fólgin að koma þeim til að svitna með heitum böðum eða
heitu drykkjarvatni. Það er erfitt að átta sig á raunverulegri
afstöðu lækna til þessara lækninga Þórðar Sveinssonar.
Hann upplýsir reyndar í bæklingi sem hann gaf út
um vatnslækningar sínar að landlæknir (Guðmundur
Ljörnsson) hafi sagt að til sín hafi komið margir læknar
°g beðið sig að banna þessar lækningar sem hann hafi
ekki séð neina ástæðu til að gera.
kórður fór sínar eigin leiðir og var ekki í takt við þær
geðlækningar sem þá voru stundaðar í Evrópu. Útvortis
vatnslækningar hans eða böð voru sambærileg við það
Sem aðrir gerðu að því undanskildu að Þórður notaði
ntun heitara vatn en aðrir. I erlendum bókum frá þessum
tíma er mælt með 35°-40° heitu vatni en hann notað allt
að 45° heitt vatn.
Köldu böðin voru sambærileg við það sem aðrir voru að
gera og röksemdafærslan sú sama. Á þessum tíma trúðu
menn mjög á mátt þess að gera sjúklingum bilt við. Þegar
sjúklingurinn yrði fyrir óvæntu áreiti gleymdi hann
geðveiki sinni vegna þess að hugurinn beindist annað.
Hins vegar voru innvortis vatnslækningar með
langvinnri föstu og heitu vatni nýnæmi sem ekki var
notað annars staðar. í raun mætti frekar tala um hungur-
eða sveltimeðferð heldur en vatnsmeðferð þar sem sveltið
skiptir miklu máli í þessari meðferð. Þórður sagði sjálfur
að tilgangur þessarar meðferðar væri sá að koma út
svitanum hjá sjúklingum sínum en geðveikin gerði það
að verkum að þeir svitnuðu ekki. Á hinn bóginn bendir
ýmislegt til að tilgangurinn hafi líka verið annar.
Hann var sagður hafa haft oft á orði að nauðsynlegt væri að
svelta sjúkdóminn og í því væri lækningin fólgin. Þórður
fullyrti að sjúklingar hans væru haldnir illum öndum.
Miðaldalæknisfræðin notaði mikið svelti og úthreinsanir
til að losa líkamann við eiturefni sem mögulega gætu
valdið geðveikinni. Margir geðlæknar á 19. öld létu beita
sjúklinga miklu harðræði í þeirri trú að refsimeðferð
gæti læknað þá siðferðisbresti sem þeir töldu sjúklinginn
haldinn. Þessar lækningar Þórðar virðast fremur ættaðar
Læknaneminn
47