Læknaneminn - 01.04.2008, Qupperneq 64

læknaliðarnir. Við fylgdumst með
einum læknaliða í hálftíma og á þeim
tíma sá hún 16 sjúklinga hvorki meira
né minna. Við erum ekki alveg að sjá
heilsugæslulækni á íslandi sinna svo
mörgum sjúklingum á heilum degi,
hvað þá á 30 mínútum, jafnvel þó
að það yrði tekið upp afkastatengt
launakerfi. Reyndar eru úrræðin
ekki mikil í Malaví. Lyfin eru fá og
greiningarnar ekki margar. Sem dæmi
má nefna að ef sjúklingurinn kvartar
um höfuðverk og hita er hann sendur
í blóðprufu og blóðstrok, að því gefnu
að rannsóknarstofan sé opin þann
daginn, og svo fær hann meðferð
við malaríu. Ef hann kvartar um
hita og hósta fær hann penicillin við
lungnabólgu og ef greiningin er óljós
fær hann bólgueyðandi verkjalyf. Það
fá því allir eitthvað fyrir sinn snúð
eftir langt og oft erfitt ferðalag til
læknis.
Mæðraverndin fer fram á sérstakan
hátt. Fyrst eru konurnar vigtaðar og
blóðþrýstingsmældar og síðan fer
fræðsla fram. Hljómar svolítið líkt
og hérna heima, er það ekki? Ó, nei!
Fræðslan fer fram í hópum og er á
formi söngva þar sem textarnir fjalla
um fjölskylduráðgjöf og heilbrigt
líferni og klappað er í takt svo úr
verður hin mesta skemmtun, líka
fyrir mazungu (hvíta manninn) eins
og okkur.
Að sjálfsögðu voru helgarnar notaðar
vel til að kynnast landi og þjóð utan
spítalanna. Við heimsóttum helstu
náttúruperlur Malaví í suðurhluta
landsins en eins og gefur að skilja voru
löng ferðalög ekki möguleg á stuttum
helgum. Náttúrufegurð landsins var
hreint ótrúleg og í einu orði sagt græn
enda vorum við þarna á seinni hluta
regntímabilsins. Hver hæð var skógi
vaxin upp á topp og manni fannst
gróðursældin slík að landið ætti að
geta verið auðugt landbúnaðarríki,
allavega á regntímanum. Litur
landsins meiri hluta ársins er hins
vegar allt annar. Þá er brúni litur
sandsins ráðandi og þá gengur hratt
á matarbirgðir landsins. Við urðum
vitni að úrhellisrigningum og flóðum
sem ruddu niður brúm og settu
samgöngur, sem voru ekki skilvirkar
fyrir, algjörlega úr skorðum. Heilu
húsin hrundu í flóðum enda eru
húsin að mestu búin til úr leir og
þola ekki miklar rigningar. Við
heyrðum líka nokkur dæmi þess að
heilu fjölskyldurnar hafi látist eftir að
húsin þeirra hrundu yfir þær. Það er
nefnilega þannig að íbúðarhúsnæði er
ekki mælt í fleiri hundruð fermetrum
í Malaví heldur nær því að vera minna
en 10 fermetrar sem fjölskylda hefur
til afnota fyrir sig.
Annað nafn Malaví er „the warm heart
of Africa", eða hið hlýja hjarta Afríku,
og því fengum við svo sannarlega
að kynnast. Hvar sem við komum
var okkur tekið opnum örmum og
fólkið gaf af því litla sem það átti. Úti
um allt var fólk, á fjölförnum götum
borganna, í minni þorpum þar sem
umhverfið var þéttsetið af fólki og
meira að segja á fáfarnari vegum
uppi í fjöllunum liðu mest nokkrar
sekúndur á milli þess sem maður
rakst á fólk á ferð, sama hvort um
var að ræða hádag eða miðja nótt.
Það var hægt að ganga út frá því sem
vísu að heimamenn myndu skarta
sínu hvítasta brosi sama hvað á hafði
gengið. Það varð samt óneitanlega
kaldranalegra þegar við áttuðum
okkur á því að andlát á deildum vakti
ekki sömu sorgarviðbrögð og hérna
heima enda nánast hægt að segja að
slíkt sé hversdagslegur viðburður í
Malaví.
„í Evrópu stjórnar tíminn manninum
en í Malaví stjórnar maðurinn
tímanum". Þetta var það fyrsta sem
við lærðum eftir að við stigum út
úr flugvélinni við komu okkar og
þetta var það fyrsta sem Sigurður
landlæknir sagði okkur um hefðir og
venjur í Malaví. Stundvísi er hugtak
sem ekki þekkist þar í landi. Má vera
að nokkurra tíma bið í hita og svita
hafi farið aðeins í taugarnar á okkur
í byrjun en undir lokin vorum við
orðnar samdauna gangi samfélagsins
og hættar að kippa okkur upp við að
fyrirfram ákveðnar tímasetningar
stæðust ekki.
Þessi tími í Malaví kenndi okkur svo
ótalmargt. Ekki bara um læknisfræði
frá öðru sjónarhorni en hérna á
Islandi og öðruvísi samfélag og venjur
í öðrum heimi, heldur líka um okkur
sjálfar. Þetta er reynsla sem við getum
svo sannarlega mælt með.
64
Læknaneminn