Læknaneminn - 01.04.2008, Qupperneq 70

Classical
pathway
binding of Clq to antibody-
antigen complexes.CRP
Ci,;
Lectin
pathway
binding of MBLor
ficolins to pathogen
surfaces
Alternative
pathway
spontaneous breakdown
ofC3 to C3(H20)
C3(HK))
C3

C3(HiO)Bb __ CD46/CR1
MASPs
> r-'1-' Á C4a

©/ factor H
'y
C5b678(9)„
membrane attackcfcmplex
Mynd 2. Sameindir magnakerfis. Við ræsingu kerfisins myndast peptíð sem virkja mastfrumur og átfrumur og sem geta valdið
bráðabólgu eða bráðaofnæmi (gult), og stærri prótín sem áthúða sýkla (brúnt). Sumar af sameindum kerfisins sjá um að slökkva
á kerfinu þegar hættu hefur verið afstýrt, og hlífa frumum hýsilsins (rauður litur). (Heimild 3).
en líka til þeirra gigtsjúkdóma sem að ofan voru nefndir
því aðalvandræðin við útfellingu mótefnafléttna eru
tengd bólgunni sem við það fer af stað.
íslenskar rannsóknir hafa skilað drjúgum árangri í
þeim skilningi á magnakeríinu sem að ofan er lýst,
þ.e. að aðalhlutverk þess geti tengst hindrun á þrálátri
bólgu. Hvort sem slík bólga er afleiðing útfellingar
mótefnafléttna (rauðir úlfar, HSP) eður ei (ekki er
enn vitað hvað ræsir kerfið í kransæðasjúkdómi) þá
bendir allt til að magnakerfið hafi það sem eitt af
meginhlutverkum sínum að stuðla að bólgu en jafnframt
að hindra að bólgan fari úr skefjum. Rannsóknir Perlu
Þorbjörnsdóttur o.fl. hafa sýnt að hindri fýrir miðlægu
sameindirnar C3 og C4 getur komið í veg fyrir þá bólgu
sem upp kemur þegar stífluð kransæð er enduropnuð
með læknisaðgerð, og, það sem meira er, að gjöf slíks
hindra með vikulegu millibili minnkar um helming þá
bólgu sem á sér stað í æðakölkunarsjúkdómi (1-2). Þetta
bendir til að bólga sé ekki aðeins fylgifiskur sjúkdómsins
heldur geti jafnvel verið undirrót hans. Þessar tilraunir
voru gerðar í músum og rottum og mun meiri vinnu þarf
áður en hægt verður að nýta magnahindra sem læknislyf
eða jafnvel fyrirbyggjandi lyf gegn kransæðasjúkdómi.
En þessar niðurstöður vekja a.m.k. vonir um að hægt sé
að hagnýta þá vitneskju sem fyrir liggur um magnakerfið
til að þróa slík lyf í framtíðinni.
Til frekari fróðleiks:
Dodds AW & Sim RB (eds.): Complement, a practical approach. Oxford, OUP 1997.
Morgan BP: Complement. In: Immunology. 7th ed. London, Mosby 2006: 87-105.
Rother K & Till GO (eds.): The Complement System. London, Springer-Verlag, 1987.
Saevarsdottir S, Vikingsdottir T, Valdimarsson H: The potential role of mannan-binding lectin
in the clearance of self-components including immune complexes. Scand J Immunol 2004; 60:
23-29.
Walport MJ. Complement. First of two parts. N Eng J Med 2001; 344: 1058-1066.
Walport MJ. Complement. Second of two parts. N Eng J Med 2001; 344:1140-1144.
Whaley K (ed.): Complement in Health and Disease. Lancaster, MTP Press 1987.
ÞAKKIR
Þær rannsóknir sem höfundur hefúr stundað á magnakerfinu hófust haustið 1984, undir dyggrl
handleiðslu prófessors Helga Valdimarssonar, sem bæði miðlaði af sínum fróðleik, benti a
heimildir, og jók skilning með umræðum um efnið eftir því sem niðurstöður gáfu tilefni til-
Vil ég færa honum mínar bestu þakkir fyrir ómetanlega hjálp, stuðning og uppörvun. öðru
samstarfsfólki bæði innan og utan deildar færi ég einnig bestu þakkir fyrir gefandi umræðu
sem á sinn þátt í þessari grein.
1. Thorbjornsdottir P, Kolka R, Gunnarsson E, Bambir SH, Thorgeirsson G, Kotwal GJ, Arason
GJ: Vaccinia virus complement control protein diminishes formation of atherosclerotic
lesions: complement is centrally involved in atherosclerotic disease. Ann N Y Acad Sci, 2005
Nov; 1056:1 -15.
2. Perla Þorbjörnsdóttir: The role ofthe complement system in the pathogenesis ofcardiovascular
disease (MS dissertation). Reykjavík, University of Iceland (Faculty ofMedicine), 2005.
3. Oksjoki R, Kovanen PT, Meri S, Pentikainen MO: Function and regulation of the complement
system in cardiovascular diseases. Frontiers in Bioscience 12,4696-4708, May 1, 2007.