Úrval - 01.11.1966, Page 59

SJÓNBRAGÐALISTIN OG AUGAÐ
57
byggjast á athugunum rannsóknara
og annarra á ýmsum fyrirbærum
sjónskynjunarinnar eSa á því sem
sýnist. Þetta snertir t.d. það að láta
sýnast dýpt í myndum. Þegar sjón-
bragðamenn láta skiptast á ljós og
skugga til þess að sýna dýptarmun
byggja þeir á því að mönnum er
orðið það eiginlegt — af reynslunni
— að ljós komi ofan að. Með til-
raunum hefur verið sýnt fram á að
þetta er ekki meðfætt, heldur áunn-
ið. Voru kjúklingar vandir við það
að ljós kæmi neðan að, og brugðust
þeir eftir það við eins og það væri
reglan. Á myndinni nr. 5 hefur
ameríski sjónbragðamaðurinn Ben
Cunningham byggt á þeirri dýptar-
eða fjarlægðarskynjun, sem börnum
er orðin eiginleg þegar þau fara að
skríða, en kjúklingum 24 tímum eft-
ir að þeir skríða úr egginu. Stærð
reitanna og samdráttur mynztursins
kemur áhorfandanum til að gera úr
þessu þrívíddarmynd. En hreyfi
maður myndina, hverfur missýning-
in ,því að þá kemur ekki fram sú
tilfærsla sem augað á von á og verð-
ur þegar þannig lagaðir hlutir eru
færðir til.
Á myndinni nr. 2 hefur hinum
ungversk-franska Victor Vasarely
tekizt að kalla fram sjónbragða-
verkun með tilfyndinni niðurröðun
grárra reita. Frummynd hans
,,Surke“ var líkust því að lögð væri
grind ofan á hélaða gluggarúðu, en
ljósið að utan skini í gegn. Sérfræð-
ingar sem hafa rannsakað þessi efni,
hafa komizt að því að augað mælir
ekki birtu og iitblæ tiltekins reits á
algildan mælikvarða heldur með
samanburði við næstu reiti eða
jaðra.
Á myndinni „Surke“ eftir Vasa-
reiy sýnist ekki aðeins miðmyndin
gegnsæ heldur einnig ferningarnir
úti við jaðrana eða hornin, en þeir
eru raunar dekkri en reitirnir í
miðju.
Sjónbragðalistin hefur þegar skil-
ið eftir sig merki þar sem eru hin
ýmsu nýju mynztur. Þeir eru víst
fáir sem reyna að halda því fram
að hún sé í raun réttri list. En hún
beinir athygli manna að ýmsum fyr-
irbærum sjónarinnar og sjón-
skynjunarinnar, sem áður var minni
gaumur gefinn.

Ég var að hjálpa til á kirkjubasarnum okkar og tók þá skyndilega
eftir cocktailsvuntu úr netofnu efni, sem þar var til sölu. Var hún hin
skrautlegasta, og var vasinn skreyttur með ísaumuðu cocktailglasi. Ég
spurði eina af samverkakonum minum, aldraða konu, að því, á hvaða
svuntu henni litist bezt.
„Ó, mér lízt bezt á þessa með kaleiknum," svaraði hún þá.“
Dolores Waldo