Úrval - 01.08.1968, Síða 33

LÆKNAVÍSINDIN SÆKJA FRAM
31
greina á milli þessa ástands, sem
hægt væri að kalla „kliniskan“
dauða, og þess varanlegra eða ó-
aíturkræfa ástands, sem kalla mætti
líffræðilegan dauða.
Afdráttarlaus svör við þessum
spurningum liggja ekki á lausu. Hér
er læknirinn staddur í eins konar
rökkurlandi, þar sem allar útlínur
eru óljósar. Var Mithcell raunveru-
leg persóna á því tímabili, meðan
lífi var haldið í honum með hjálp
véla, þ.e. á milli dauðdaganna
tveggja? Og sé læknirinn trúaður,
kann hann að spyrja sjálfan sig,
hvernig hafi verið ástatt um sál
Mitchells á þessu tímabili. Yfirgaf
hún líkamann og sneri síðan til hans
aftur, eða var hún þar kannske all-
an tímann?
Með þessum spurningum er lækn-
irinn kominn inn á svið guðfræði
og háspeki. Hann stendur nú and-
spænis veigamestu spurningunni, en
jafnframt einni þeirri erfiðustu:
Hvað er persóna í raun og veru?
í nánum tengslum við það vanda-
mál, hvernig skilgreina beri dauð-
ann, er svo sú læknisfræðilega sið-
fræði, sem snertir „óréttlætanlegt“
viðhalds mannslífs. Læknastéttin
hefur verið gagnrýnd fyrir að við-
halda lífi manna í þeim sjúkdóms-
tilfellum, sem kölluð eru vonlaus.
í flestum slíkum tilfellum er um
roskið eða gamalt fólk að ræða,
sem þjáist að alls konar ólæknandi
sjúkdómum, sem hafa dauðann í
för með sér fyrr eða síðar, en er
haldið lifandi með ýmsum læknis-
fræðilegum aðferðum, svo sem nær-
ingargjöf í æð, magaslöngum og
súref nist j öldum.
Samkvæmt viðteknum venjum er
það hlutverk læknisins að vernda
líf og viðhalda því, hverjar svo sem
aðstæðurnar eru, en vera ekki með
heimspekilegar vangaveltur um það,
hvort slíkl sé réttlætanlegt eða ekki.
En öll slík viðleitni, sem miðar að
því að framlengja mannslíf, gefur
tilefni til þess, að fram komi hin
óhjákvæmilega spurning: Hvenær
skal binda endi á það? Hver á að
taka á sig ábyrgðina á þeirri á-
kvörðun, hvenær taka skuli úr
sambandi vélar, sem halda lífi í
öldruðum hjartasjúklingi, sem hef-
ur þegar orðið fyrir heilaskemmd-
um. Líklegt er, að reynt verði að
koma ábyrgðinni af einum lækni
yfir á annan og af einum ættingja
yfir á annan.
Sú staðreynd, að menn vilja helzt
ekki framkvæma slíkt, er líklega
afleiðingin af arfi okkar frá Gyð-
ingdómi og kristinni trú, sem for-
dæmir „cuthanasiu" eða líknar-
deyðingu sem glæp, sem tilraun til
þess að „leika guð“. En það má
samt einnig segja, að maðurinn sé
að „leika guð“, þegar hann grípur
til alveg sérstakra ráða til þess að
fnmlengja mannslíf.
Þetta vandamál hefur verið rætt
ýtarlega á sameiginlegum fundum
lækna og presta, og það er sam-
eiginlegt álit þeirra, að það sé ekki
um að ræða neina guðlega fyrir-
skipun, sem skuldbindi lækna til
þess að grípa til alveg sérstakra
ráða í tilfellum, þar sem er um
vonlaus sjúkdómstilfelli að ræða
þ.e. sjúkdóma, sem eru ólæknandi
og hljóta að leiða til dauða hvort
eð er. Þeir halda því fram, að það