Úrval - 01.10.1978, Side 13

D ÝRIN ER U ÖDR U VÍSIEN VID HÖLDUM
11
því, að ljónið standi við bráð sína en
hýenurnar bíði þess eins að geta lagst
á leifarnar. Hýenur éta raunar líka
hræ, en miklu oftar veiða þær þó sjáf-
ar af mesta dugnaði. Hollenski nátt-
úruvísindamaðurinn komst líka að
raun um, að hýenurnar, sem taldar
hafa verið einfaradýr, búa í raunveru-
leikanum oftast saman í 40—60 dýra
hópi og samfélag þeirra er töluvert
þróað og samvinna situr þar í fyrir-
rúmi.
Rensberger gagnrýnir líka and-
styggð okkar á úlfum og hræðslu við
þá. Þessi afstaða er ef til vill sprottinn
af ævintýrum eins og „Rauðhettu”,
þar sem úlfurinn er tákn hinna blóð-
þyrstu skúrka.
Úlfafræðingarnir Adolph Murie og
L. David Mech skýra frá því, að úlfar
búi í mjög þróuðu samfélagi, að þeir
veitist sára sjaldan að félögum sínum
innan flokksins eða drepi að ástæðu
lausu, að þeir séu aðeins miðlungs
duglegir við veiðar (þeir velja sér
einkum veikburða eða lasin dýr að
bráð). Það hefur aldrei sannast, að
úlfar, sem ekki eru haldnir hunda-
æði, hafi ráðist á fólk.
í bók sinni mótmælir Rensberger
líka þeirri slæmu meðferð, sem apar
hafa fengið. A undanförnum árum
hafa fjölmargar kvikmyndir lýst gór-
illunni sem grimmri ófreskju,
ágjarnri og árásargjarnri. Vitleysa!
Villtar górillur eru feimnar og hlé-
drægar jurtaætur, sem miklu fremur
vilja maula í sig safaríkan ávöxt
heldur en ráðast á fólk. Diane Fossey,
sem í meira en áratug hefur rannsak-
að hegðun górilluapa í Afríku, segist
fyrstu 3000 klukkustundirnar, sem
hún fylgdist með öpunum, aðeins
hafa séð árásartilhneigingar hjá þeim
í samtals nokkrar mínútur. Þegar
fimm öskrandi górillukarlar lögðu til
atlögu við hana, stökk hún fram og
hrópaði ,,böh!” Um leið snarstöns-
uðu þeir allir fimm, störðu á hana og
lötruðu svo burtu.
Fossey komst að því, að aðeins í
15% tilfella er líkamleg snerting
milli górilluapa af ofbeldisástæðum.
En þótt þessir stóru mannapar séu
ekki þær vondu ófreskjur, sem þjóð-
sagan segir, eru þeir á hinn bóginn
alls engir englar heldur. Þrisvar
sinnum sá Fossey fullorðin karldýr
drepa afkvæmi sín af yflrlögðu ráði.
Út frá mannlegu gildismati, segir
Rensberger, „hafa górillur, rétt eins
og önnur dýr, sínar góðu og sínar
slæmu hliðar. Það er ekki hægt að
mynda sér hlutlausa mynd af þeim
öðru vísi en viðurkenna hvort
tveggja”.
Rensberger reynir ekki að sannfæra
okkur um, að krókódíllinn drepi aldr-
ei fólk né éti, en með tilvísun til suð-
urafríska sérfræðingsins í atferli
krókódíla, Anthony Pooleys, fer hann
viðurkenningarorðum um þetta dýr,
sem flest okkar telja lífshættulegan,
lifandi trjástofn, bæði hvað snertir
lunderni og gáfnafar. Krókódílar
vinna saman að veiðum sínum, skipta
fæðunni með sér og lifa í félagslegum
hópum. Þeir eru tillitssamir makar