Ný menntamál - 01.06.1983, Blaðsíða 28

viðhorf þeirra til skólamála. Eftir á
að hyggja held ég að þetta annars ágæta
fólk hafi strax á þessu stigi óttast hvað
könnunin kynni að leiða í ljós eða
a.m.k. það sem hugsanlega yrði ásteit-
ingarsteinn innan Kennarasambandsins.
E.t.v. var þessi afstaða þeirra sú eina
rétta við ríkjandi aðstæður en hún varð
þess alltént valdandi að ómögulegt var
að fylgja listunum eftir með heimsókn í
skólana.
Niðurstaðan varð á þá lund að sendir
voru u.þ.b. 400 listar í 22 skóla með því
fororði að trúnaðarmenn KÍ á hverjum
stað sæju um dreifingu, innheimtu og
skil á þeim. Ég taldi víst að einhver af
ábyrgðarmönnum Kennarasambandsins
hefði skrifað bréf til allra trúnaðar-
manna með góðum orðum og fyrirbæn-
um en af því mun ekki hafa orðið
(hvernig sem á því stendur).
Við samningu spurninganna var
byggt á umræðu sem ætti að vera tiltæk
öllum er að uppeldismálum starfa.
Nægir að nefna hinn almenna hluta
aðalnámskrár grunnskóla; þar er fjallað
um nánast öll atriði sem spurningalist-
inn fól í sér.
Á þessu stigi máls hefi ég sérstaka
ástæðu til að þakka aðalkennara mín-
um, Þórði Gunnari Valdimarssyni, fyrir
framúrskarandi þolinmæði og góðar
ábendingar við gerð spurpingalistans en
það verk virtist á tímabili engan enda
ætla að taka. Á sama hátt er mér ljúft
að þakka Jónasi Pálssyni skólastjóra
fyrir áhuga hans og hvatningu ásamt
góðum ráðum og vinsamlegum ábend-
ingum.
Það má e.t.v. segja að mér hefði átt
að vera það Ijóst fyrirfram að 134
spurningar á 27 blaðsíðum (oftast 5
svarmöguleikar) væru of viðamiklar til
að hljóta skjóta afgreiðslu þar sem auk
heldur var verið að spyrja um við-
kvæma og vandskilgreinda hluti. Auð-
vitað þykist ég hafa mér til afsökunar
ýmislegt, svo sem eins og það að ég
reyndi að fá fulltrúa KÍ til að ákveða
hverju skyldi sleppa. Ég hafði einnig
tröllatrú á trúnaðarmannakerfi KÍ og
treysti því að þeir aðilar myndu með
vaskri framgöngu tryggja mér heimt allt
að 50 af hundraði — en það fór sannar-
Iega á annan veg.
Þrátt fyrir þau afskipti sem stjórn KÍ
hafði af spurningalistanum þá vildu
þessir ágætu menn að það kæmi skýrt
fram á haus hans að ég, ásamt kennur-
um mínum, bæri ábyrgð á spurningun-
um. Með þessu var því að nokkru brost-
in forsenda fyrir samráði við þessa að-
28
ila. Aðalforsenda samstarfs af minni
hálfu hlaut að vera sú að fá greiðan að-
gang að starfandi kennurum fyrir til-
styrk samtaka þeirra. Hvað sem þessu
leið var títtnefndur listi sendur út
skömmu fyrir páska — í fullri Iengd.
Tíminn leið og lítið gerðist. Ég var
kominn í tímaþröng svo að ég reyndi að
reka á eftir en virtist lítinn hljómgrunn
fá hjá trúnaðarmönnum. Starfsmenn
KÍ hlupu þá að nokkru undir bagga með
mér og seint og um síðir hafði ég fengið
í hendur 95 lista úr 12 skólum. Þegar
reynt var að kanna afdrif listanna í hin-
um skólunum kom í ljós að kennarar
höfðu jafnvel sameinast um (formlega
rætt) að taka ekki þátt í könnuninni; í
einum skóla hafði listunum aldrei verið
dreift og kennarar vissu ekki um þá. í
sumum tilvikum hafði ekki tekist að
innheimta listana og þess voru jafnvel
dæmi að iistar, sem skilað hafði verið til
trúnaðarmanna, höfðu ekki verið
sendir. í því sambandi virtust mjög
margir trúnaðarmanna líta svo á að þeir
væru að vinna fyrir mig persónulega og
allsendis óháð KÍ hvað könnunina
snerti. Til viðbótar kom það glögglega í
ljós að ég var á einhvern hátt mjög tor-
tryggður og er þá vægt til orða tekið.
Það var jafnvel svo að skætingur og
dylgjur fylgdu neðanmáls á listum sem
skilað var (þrátt fyrir það þóttu mér þau
viðbrögð betri en engin). Sé eingöngu
miðað við þá skóla, sem sýndu einhver
viðbrögð, námu heimtur tæplega 50%
og þeir listar, sem voru að fullu útfylltir,
voru 80 talsins eða um 40°7o þeirra sem
útfylltir voru að einhverju leyti. Þessa
80 lista tók ég síðan til skráningar á
tölvutækt form í tölvu Háskólans og
bar KÍ kostnað af þeim þætti. Vann ég
síðan einfalda tíðnidreifingu úr safninu
og gerði fylgnireikninga á fáeinum
breytustærðum. Öll frekari vinnsla var
látin eiga sig á þessu stigi enda þeim
verkum lokið er beinlínis miðuðust við
nám mitt í HÍ.
Upplýsingar, sem söfnuðust, eru
skráðar á ,,diskettu“ og tækar í tölvu
Reiknistofnunar. Félagsvísindadeild
geymir gögnin og eru allar persónu-
bundnar upplýsingar auðvitað trúnað-
armál. Að öðru leyti er nemendum og
kennurum deildarinnar heimill aðgang-
ur að talnasafninu en öll önnur hagnýt-
ing hlýtur að vera háð samkomulagi
málsaðila.
Það kann að vera álitamál hvort
ástæða er til að sinna frekari úrvinnslu
þessara gagna en ekki verður það sárs-
aukalaust frá minni hálfu að sjá verk
mitt að miklu leyti unnið fyrir gýg.
Slæmar heimtur eru að engu leyti næg
ástæða til að hætta við að nýta það sem
hægt er úr þessum gögnum, þótt e.t.v.
megi segja að skil hafi verið of slæm til
að nokkuð sé hægt að alhœfa af þeim
um kennarastéttina í heild (enda var það
aldrei ætlunin). Þá er einnig hugsanlegt
að hægt sé að finna einhverjar vísbend-
ingar um atriði sem þarfnast nánari at-
hugunar. Þá mætti vafalaust nota þetta
efni síðar meir til samanburðar við aðra
vitneskju er kynni að reka á fjörur rann-
sóknarmanna.
Hvað sem þessum vangaveltum líður
þá á eftir að ákveða hvort koma eigi
áðurnefndum upplýsingum á framfæri.
Hafi einhver áhuga þá er ég til viðræðu
um að taka hluta af spurningalistanum
og senda hann út á ný til annars úrtaks,
prófa að senda ítrekun, semja spurning-
ar upp á nýtt eða hluta listann niður og
senda til úrtaks sem valið væri af hend-
ingu úr þessum nálega 2500 manna
hópi sem annast kennslu í grunnskól-
um. Ég er þannig „til í allt“ sem fyrr.
Helstu spurningar, er snertu Iíðan
kennaranna, gáfu eftirfarandi til kynna
í grófum dráttum (þarna er einasta til-
greint ef um er að ræða ákveðna stefnu
eða stefnuleysi í svörum:
Spurt var um möguleika kennara til
að ráða efni og aðferðum í kennslu:
þriðjungur sagði að skortur á gögnum
takmarkaði möguleika til slíks (32,5%;
5 mögul.).
Spurt var um samstarf kennara:
31,5% sögðust vinna mikið með öðrum,
28,3 hvorki mikið né lítið og 22,5%
lítið.
Spurt var hvort kennarar vildu breyta
samstarfsháttum kennara í skólanum:
21% vildu miklu meira samstarf og
51,5% vildu meira.
Spurt var hvort menn vildu breyta út-
reikningi á vinnutíma og vinnutilhögun
til samræmis við aðrar starfsstéttir (Kl.
8-4, 9-5). Rúmlega helmingur var já-
kvæður en 43,8% svöruðu hiklaust neit-
andi.
Spurt var hvernig kennari teldi að
menn kæmust frá vinnuskyldunni:
fjórðungur svaraði almennt vel en rúm
50% svöruðu bæði vel og illa.
Spurt var um virðingarröð; kennarar
voru beðnir að númera eftirtalin 8
starfsheiti eins og þeir teldu að þau
væru virt í samfélaginu: byggingameist-
ari, sjómaður, grunnskólakennari, lög-
regluvarðstjóri, bóndi, menntaskóla-
kennari forstjóri, rithöfundur. Þarna
frh. á bls. 61