Ný menntamál - 01.06.1983, Blaðsíða 32

1. Hvað er gert til að vernda geðheilsu kennara?
2. Hvert á aðframkominn kennari að leita með
vandamál sín ?
Valgeir Gestsson,
formaður KÍ:
1.
Ekki hefur verið unnið að því sérstak-
lega, þ.e. á formlegan eða skipulegan
hátt, að verndageðheilsu kennara.
Ýmis ákvæði í lögum og reglugerðum
veita kennurum aftur á móíi ákveðna
vernd hvað varðar vinnuálag, vinnu-
byrði og lágmarksaðbúnað og stuðla
þannig beint eða óbeint að betri líðan
þeirra í starfi.
í þessu sambandi má nefna ákvæði
um hámarksnemendafjölda í bekk,
lengd kennslustunda, stundahlé, skóia-
leyfi, meðferð agamála og skólareglur.
Lög um aðbúnað, hollustuhætti og
öryggi á vinnustað taka einkum til
atriða er varða líkamlega líðan fólks á
vinnustað sem að sjálfsögðu hefur áhrif
á andlega líðan.
Lög um réttindi og skyldur veita
starfsmönnum ríkisins ákveðið starfsör-
yggi, t.d. ákvæði um fastráðningu og.
veikindarétt.
í kjarasamningum er kennurum
tryggður afmarkaður vinnutími, matar-
hlé, orlof, tryggingar o.fl.
Þótt ýmis baráttumál KÍ séu ekki ein-
göngu sett fram kennarastéttinni til
sáluhjálpar mundi framgangur margra
þeirra stuðla að betri geðheilsu kennara.
Þar má nefna færri nemendur í bekkjar-
deildum, bætta starfsaðstöðu nemenda
og kennara, fleiri og betri námsgögn,
fleiri tækifæri til framhalds- og endur-
menntunar og — síðast en ekki síst —
betri laun.
2.
Aðframkominn kennari á að snúa sér til
þess er hann treystir best til að koma sér
til hjálpar við að leysa vandann. Æski-
legt er að það sé yfirmaður hans, skóla-
stjóri eða yfirkennari eða þá að svo góð-
ur samstarfsandi ríki í skólanum að
kennarinn geti leitað til samkennaranna
og skólastjórans sem samstarfshóps þar
sem litið er á vandamál eins sem úr-
lausnarefni fyrir hópinn í heild.
Kristján Th orlacius,
formaður HIK:
Þau áhrif, sem starfið hefur á andlega
og líkamlega líðan, eru mjög til umræðu
hjá kollegum í grannlöndum okkar um
þessar mundir. Streita er atvinnusjúk-
dómur sem leggst æ þyngra á kennara
og þeim fjölgar sem gefast hreinlega
upp fyrir auknum kröfum sem starfið
gerir til þeirra. Það er því ekki að ófyrir-
synju að þessi mál eru tekin til umfjöli-
unar á hinum nýja vettvangi kennara og
spurningarnar, sem hér eru bornar
fram, eru því miður ekki alveg út í hött
þó að svör mín verði það sjálfsagt að
einhverju leyti.
1.
Fyrri spurningunni get ég ekki svar-
að nema með því að fara lítið eitt í
kringum hana. Ef sú fullyrðing er rétt
að streita stafi af of miklu vinnuálagi
má segja að nokkuð hafi áunnist með
nýjustu kjarasamningum. Þegar fallist
var á það á sínum tíma að kennslu-
skylda minnkaði við 55 og 60 ára aldur
var í raun viðurkennt að kennslustörf
eru meira slítandi en önnur störf; mér er
ókunnugt um svipuð ákvæði hjá öðrum
stéttum. En það er ekki nóg að embætt-
ismenn í ráðuneytum skilii þetta. í hug-
um margra samborgara okkar erum við
„fólkið sem fær Ianga sumarfríið“.
Sjálfsagt telja mörg okkar það starfinu
til gildis en ekki má gleyma því hverju
verði við kaupum þetta langa sumarfrí,
þ.e. með auknu vinnuálagi á starfstíma
skólanna. Við skilum jafnmörgum
vinnustundum á ári og aðrir ríkisstarfs-
menn og árskennsluskylda okkar er
svipuð og hjá kennurum á öðrpm
Norðurlöndum. Og sumarfríið okkar
Ianga er siður en svo nýtilkomið. Það er
gamall arfur frá árinu „sextánhundruð
og súrkál“ þegar nafni minn, þáverandi
kóngur, varð við bænakvaki íslenskra
bænda og leyfði að synir þeirra fengju
að vera heima frá upphafi sauðburðar
fram yfir haustréttir. Allt frá dögum
Kristjáns IV. hafa sumarleyfi í skólum
okkar miðast við þarfir atvinnulífsins en
ekki við óskir heyraranna. Við kennar-
arnir höfum hins vegar hliðrað til hvað
varðar vinnutíma okkar og leggjum á
okkur fyrir bragðið óhóflega vinnu-
byrði á kennslutímanum. Ég tel mikil-
vægt fyrir andlega vellíðan fólks að það
geti, a.m.k. ef það vill, stillt vinnu sinni
í hóf og sá misskilningur er býsna al-
mennur að vinnuálag sé lítið á kennara
og þá einblínt á langt sumarfrí. Þann
misskilning þurfum við að leiðrétta.
2.
Aðframkominn kennari getur í raun-
inni aðeins gert eitt: Leitað að öðru
starfi sem fylgir minna andlegt álag.
Víðir H. Kristinsson,
forstöðumaður Sálfræði-
deildar skóla:
Ég álít að raunverulega hafi lítið verið
gert til að vernda geðheilsu kennara.
Ekki hefur t.d. verið reynt að tryggja að
kennarar gætu lifað af launum sínum.
Það er þó frumskilyrði þess að fólki líði
vel að það sé ekki að farast úr áhyggj-
um vegna efnahagsins. Ég fæ heldur
ekki séð að daglegt starf kennara hafi
verið skipulegt með það fyrir augum að
þeim líði reglulega vel í starfi. Þvert á
móti.
Ýmislegt í daglegu starfi veldur
streitu, t.d. óraunhæf yfirferð á náms-
efni, fáránleg samræmd próf o.fl.
Fjöldi kennara lætur sífellt í ljós óá-
32