Fróðskaparrit - 01.01.1953, Síða 25

Fornnorrcmt fn verður foroyskt dn
31
ini hevði sniðið kóvna (kouna) t. e. eitt snið, har hitt varr-
aða hjáljóðið »f« hvorvur ella rennur saman við tvíljóðið ou.
Men tódna er ikki einasta domið um, at fn verður dn.
Foroyskt hevur eitt navnorð, sum hini málini ikki eiga, við
merkingini »toving«. Tað er orðið *tódn, sum tó helst ikki
er til uttan í samansetingunum ótódn f. (nú m. a. Norðuroyar
mál) og naggatódn4 f. Merkingin á hesum báðum orðunum
er hin sama: »toving, sum ikki vil bera til«. Bæði orðini
verða eisini nýtt í fluttari merking. — Foroyska orðið -tódn
er gjórt við at skoyta hina væl kunnu orðgerðarendingina -n
aftur at stovninum í f)óf (sbr. sókn, togn o. tíl.), t. e. eitt
gamalt *f)ófn.
Vit venda okkum nú at orðstovni, sum sýnir okkum sama
lag í orðasmíði og ljóðgongd sum stovnurin f)óf.
Eg meini við fornnorrónt og íslendskt kóf n., fóroyskt
kóv ella kógv n., norsk kov n. (óll av *k(v)óf) og orð av
sama stovni. Fritzner, sum hevur orðið úr Konungs Skugg-
sjá, týðir kóf soleiðis: »rðg, damp« (LH: »kov, det som
kjóver el. tetter til, t. d. róyk«) og kófviðri n. (úr Fost-
bróðra sógu): »tæt eller tykt snefog« (LH: »ver med snó-
kave«). Eftir Blóndal merkir kóf í nýíslendskum hetta: »u-
vejr el. snefog, som formórker hele himlen el. en del af
synskresen; rendfog, jordfog, ogs. med snefog; hvirvlende
snemasser . . .; snefald i stille vejr; snefog; sky fra nord el.
óst; kvælende luft (p. gr. af varme el. róg): vanskelighed
med at trække vejret, astma; stærk sved« (BH hevur hert:
ningor tenuis, og: interclusio spiritus), og kófviðri n.: »tykt
snefog«. Eisini aðrar samansetingar við orðinum »kóf« eru
nevndar í inýíslendskum (sí BH, Cleasby-Vigfússon, Bl.).
í norskum merkir kov n. (eftir Aasen): »tilstoppelse, til-
dæmmelse; opdæmmelse af frost i vandet, bækkenes opstig-
ning af is i bredderne; trangbrystighed, tungt ándedræt (med
snue eller hoste)«. Av norskum samansetingum skal eg
nevna hesar (allar hjá Aasen): kovdam m. »tyk sneluft«,
koveling m. »tyk iling af sne el. regn« og kovhella f. »sam-