Fróðskaparrit - 01.01.1994, Blaðsíða 67

Fróðskaparrit - 01.01.1994, Blaðsíða 67
BALLADEN HOS SIGRID UNDSET 79 set har plassert i midtpartiet i Kransen, dvs. Danske-Sivords “Ivar herr Jonsøn”. Den finst i danske 1800-talsvariantar og i ei svensk renessanseoppskrift. Danske-Si- vords vise pá átte strofer er sett saman av strofer frá variantane i Danmarks gamle Folkeviser VII. Men Sigrid Undset har en- dra handlinga i forhold til DgF-tekstane - som heller ikkje samsvarar heilt. Alle variantar tar likevel til med at Ivar dansar “ved dronningens hand”. I den svenske 1500-talsvarianten blir det fortalt at dronninga og Ivar har ei dotter saman som dei har gift bort. Nár kongen høyrer at det er Ivar og dronninga som dansar saman, blir han sjalu og trugar med á hengje Ivar. I dei danske variantane derimot, heiter det at dronninga har ei dotter som Ivar har krenkt. I versjonen i Kransen har Ivars erotiske og seksuelle overgrep rykt báde dronninga og kongen nærmare inn pá livet - “I var først min!” seier Ivar. Med denne endringa blir trekantkonstellasjonen i balladen jamførbar med forholdet Simon-Kristin-Erlend som nettopp er i ferd med á utvikle seg. Alvemøy og bergekonge I det første kapitlet i Kransen nár Kristin er sju ár, fár ho bli med faren og nokre av mennene hans til setra. Nár dei vel er komne fram, fár folk seg mat og øl - og báde dei vaksne og Kristin somnar. Men ho vaknar før dei andre og gir seg til á plukke bær og rusle rundt i skoglia - da ser ho eit ukjent vesen: “Men med ett blev hun vár et ansigt mellem løvet - der stod en frue derover, med hvitt ansigt, brusende, lingult haar - de store, lysegraa øinene og de spilte, blekrøde næsebor mindet om Guld- sveinens. Hun var klædt i noget blankt løv- grønt, og grener og kvister skjulte hende op til de brede bryster, som var fuldsatte med spænder og blanke kjeder. Kristin stirret paa synet - da løftet fruen en haand og viste hende en krans av guldblomster; hun vinket med den” (Kransen: 21). Ingen i følgjet er i tvil om at det er huldra Kristin har sett - alvemøya eller dvergmøya. Eit lite varsel om henne har lesaren alt fátt, for pá vegen til setra rir følgjet framom ein bekk der det bur ein nøkk - og Kristin tenkjer pá at det lever troll, tussar og alvefolk under jord og stein. Alvemøyepisoden er grundig analysert av Ellisiv Steen - som bl.a. peikar pá nar- sissus-symbolikken i scenen der Kristin speglar seg i bekken, og pá kjærleiks- blomen vendelrot som Kristin plukkar. Hendinga “trekker inn assosiasjoner med erotikk, seksualdrift, kyskhet, jordens fris- telser og den selvspeilende forfengelighet og jeg-bevissthet” (Steen, 1969: 174). Steen minner ogsá om korleis Kristin kjem til á synast at det er likskap mellom alve- møya og fru Aashild - som pá eit vis over- tar alvemøya sin plass. Dessutan set Steen alvemøy-Aashild-motivet i samband med Erlend. Meir og meir blir han for Kristin “forbundet med representanten for det livsprinsipp hun skyldbevisst føler er kris- tendommens vesen imot, men som hun alltid má følge i kraft av sin jordbundne selvvilje” (ibid.: 179). Ogsá Liv Bliksrud legg vekt pá Kristins møte med alvemøya, og ser ikkje opplevin- ga som reint negativ i høve til det kristne motivet. Møtet med den grønkledde huldra som lokkar med kransen, blir “en slags ini-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Fróðskaparrit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fróðskaparrit
https://timarit.is/publication/15

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.