Fróðskaparrit - 01.01.1994, Blaðsíða 78

Fróðskaparrit - 01.01.1994, Blaðsíða 78
90 FÍPAN FAGRA OCH DRÓSIN Á GIRTLANDI ter. Ringur slár svardet ur drottningens hand. Drot- tningen uttalar sedan en magisk forbannelse over sin styvdotter; hon skall fara till Botnar (d.v.s. Trolle- botten), och leva hela sitt liv dár i elande. Hárpá blir svaret en motforbannelse, levererad av styvdottem: drottningen skall stá med ena benet pá borgens fly- gel och med det andra ute pá isen i havet. Egendom- ligt nog verkar det som om forbannelsen bara skulle gálla pá dagen; i strof 13 heter det námligen, tá tú kemur ífaðir míns song, tá ver tú eitt fagurt sprund, d.v.s. ‘nár du kommer i min fars sáng, dá má du bli till ett vánt viv’. Det fár sedan forutsáttas att drot- tningen, konfronterad med den ohyggliga utsikten att bli tvungen stá pá det fðrelagda sáttet, velat áter- ta sin forbannelse, for den som talar i stroferna 15 och 16, och som ságer att bágge uttalandena skall stá fast, ár tydligen styvdottem. Vi fár sá hora att for- bannelsema gár i uppfyllelse. Kungen fár se drot- tningen, dár hon stár och skrevar och han forstár - fast vi inte riktigt fár reda pá hur - att hon svikit hans bam, och han ángrar, att han haft nágot med henne att gora. Vad som hánder med kungadottern ár inte riktigt klart, áven om det vál stáller sig naturligast att forstá slutstrofens ord ei vildi kæra kongins dóttir/liva við sorg og trega sá, att allt gátt lyckligt for henne. (Se appendix II). Trots de mánga oklarhetema ár det tydligt att Drósin á Girtlandi ár en beráttelse om en ond och trollkunnig styvmor. Styvmors- sagor ár en genre med gamla anor Norden. I en ofta citerad passus i Odd Snorrasons saga om Olav Tryggvason talas det forakt- fullt om styvmorssagor som vallpojkar bmkar berátta (Jónsson, 1957, I: 2). For- fattaren till Sverris saga tycks ha omfattat sádana beráttelser med stðrre sympati. Det heter i sagans sjunde kapitel att konung Sverre pá sin fárd genom Vármland fátt ut- stá sádan vedermoda, att det var att forlik- na med vad gamla beráttelser har att fortál- ja om konungabarn som drabbats av styv- modrars fðrbannelser: “Var jrví líkast sem í fomum sðgum er sagt, at verið hefði, jrá er konungabðm urðu fyrir stjúpmæðra skðpum...” (Jónsson, 1957, II: 11). Det ár inte omójligt att konung Sverre sjálv nyttjat den liknelsen. Det ár heller ingenting som hindrar att Sverre hðrt sádana historier un- der sin bamdom pá Fáróama. Kanske det t.o.m. var sádana sagor som inspirerade de ‘stora drðmmar’ han hade pá Kirkjubøur enligt andra kapitlet i Sverris saga. Tyvárr har vi inga fornvástnordiska styv- morssagor bevarade i ren och ofórfalskad form, men det kan inte ráda minsta tvivel om att sagostoff av detta slag nyttjats som rámaterial i fornislándska prosaromanser, s.k. fornaldarsógur och lygisógur (Lager- holm, 1927: XII; Sveinsson, 1929: XXVI- II-XXXIII; jfr. Strðmbáck, 1935: 37). Till de kompositioner av denna art som verkar vara mest páverkade av folksagor hðr Hjálmferssaga. Sagan som ocksá ofta kallas Hjálmfers saga ok Ólvis (eller Hjálmfes saga ok Ólvis) finns utgiven i fðrsta delen av C. C. Rafns Fornaldarsógur Norðrlanda (København, 1829-30). Ámnet finns ocksá behandlat i versform i de s.k. Hjálmfersrtmur (Jónsson, 1913-22 II: 1- 84), vilka anses átergá pá en áldre form av prosasagan án den vi nu har bevarad (Fórolfsson, 1934: 323-327). I kap. 11 i Hjálmperssaga (samt Hjálm- persrímur II: 45-53) beráttas det, precis som i Drósin á Girtlandi, om en styvmor som uttalar en fðrbannelse, riktad mot ett av hennes styvbam, en fðrbannelse som fár till fðljd att den drabbade tvingas dra ut pá en farlig resa. Inte nog hármed - likheterna utstrácker sig ocksá till att fðrbannelsen át- fðljs av en av hjálten (eller hjáltinnan) utta- lad motfðrbannelse, i vilken den drabbade stipulerar att styvmodern, tills han (eller
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Fróðskaparrit

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fróðskaparrit
https://timarit.is/publication/15

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.