Fróðskaparrit - 01.01.1994, Page 69

BALLADEN HOS SIGRID UNDSET
81
164). Nokon forlovingssituasjon stár Kris-
tin ikkje i nár ho møter alvemøya, og episo-
den fungerer derfor bl.a. som varsel eller
frampeik. Men som vi har vore inne pá
ovanfor, kan scenen likevel seiast á vekkje
erotiske assosiasjonar - og noko av det sen-
trale i forlovingssituasjonen er derfor til
stades.
Kirsten er det mest populære kvinne-
namnet i danske folkeviser, og det er grunn
til á tru at Kjersti og andre namneformer
utvikla av Kristin/Kristina har same plass i
norske balladar. Den mest kjende balladen
med ei kvinne som heiter Kjersti i hovu-
drolla, er truleg “Liti Kjersti” . Vi har alt
jamført pyntescenen i denne visa med til-
svarande scene i Kransen. I “Liti Kjersti”
fár den kvinnelege hovudpersonen fleire
barn med bergekongen, og til slutt má ho
fortelje mor si om kva som har hendt.
Bergekongen kjem sá og tar med seg liti
Kjersti inn i berget, og han skjenker henne
vin med villarkonn i slik at ho gløymer
menneskeverda.
Det er ikkje bare pyntescenane som kan
jamførast i Kransen og “Liti Kjersti”. I bal-
laden fár mor til liti Kjersti vite at ho har
bam med bergekongen nár ho oppdagar at
det renn mjølk frá brysta hennes. Dei ak-
tuelle strofene i “Liti Kjersti” kling med i
ein scene i Kransen: ‘Kristin knuget hæn-
derne sammen i sit fang - farven kom og
gik i hendes ansigt. Moren la en arm om
hendes liv - men Kristin vred sig fra hende
og skrek, ute av sig av sindsoprør: “La mig
være, mor! Skal I kjende efter om jeg er blit
tykkere i midjen kanhænde (Kransen:
236).
Liti Kjersti kjem seg aldri ut av berget.
Men nár Kristin i Korset har besøkt Erlend
pá heigarden Haugen og dei har levd saman
i lykkerus som i ungdommen, tenkjer ho i
eit glimt at det “var som vendte hun hjem
fra berget. Som var Erlend bergkongen selv
og kunde ikke komme forbi kirken og kor-
set pá bakken” (Korset: 287). I skildringa
av det siste kjærleiksmøtet mellom Kristin
og Erlend renn minningar frá tidlegare
møte saman med ballade-allusjonar. Nár
Erlend kjem pá at han vil ta eit bad i fjell-
bekken, tenkjer lesaren pá fjellbekken som
den sju ár gamle Kristin spegla seg i for
lenge sidan. Da ság ho ein refleks av
alvemøya. Ná ser ho - som ein nøkk ved
kulpen - “Erlends hvite legeme - han stod
med foten oppe paa en sten og skrubbet sig
med græstufser”. Og nár han ymtar om at
han kunne trenge ei ny skjorte, svarar
Kristin som forelska ungjenter i folke-
visene at ho “skal ta paa og sy og sømme
skjorte til dig, straks jeg kommer hjem”
(ibid.: 280).
Blomstersymbolikken er tydeleg nár Er-
lend plukkar kjærleiksblomen “Friggja-
græs” og “vilde stappe blomsterne ind paa
hendes barm”. Báde Kristin og Erlend má
minnast eit anna og tidlegare møte, da Er-
lend fekk ei rose av Kristin “i hagen paa
Hofvinspitalen” (ibid.: 281). Ingen av dei
tenkjer sá langt attende som til Kristins
møte med alvemøya og blomsterkransen av
vendelrot - men lesaren gjer det - slik
lesaren uvilkárleg vil la dei vanlege bal-
lademetaforane med roser og liljer, klinge
med.
Det er Kristin som særleg tenkjer pá
naturmaktene. Men ogsá Erlend reknar
spøkefullt med dei -som nár han skal fare