Nýja öldin - 01.03.1899, Blaðsíða 2

2
Nýja Öldin,
mörk, sem óhugsandi er að mannsandinn einhvern tíma
kunni að geta náð út yfir? Hver dirfist að fullyrða
nokkuð um það?
Ekki ég.
En það er í öðrum skilningi að ég tala um takmörk
mannsandans. Ég á við þau takmörk, sem þekking
mannlegs anda á hverjum tilteknum tíma hefir enn ekki
náð út yfir.
Éessi takmörk eru breytileg. Þau vóru þrengri fyrir
1900 árum en þau eru nú. Éau vóru þrengri í byrjun
þessarar aldar, en þau eru nú. Þau vóru þrengri í fyrra
en í ár; þrengri í gær en í dag. Éekking mannsandans
er sífelt að aukast.
En á hverjum tíma fýsir mannsandann að komast
lengra — lengra •— út yfir takmörkin, sem þá eí'U.
Til forna var áhuginn á þessu minni. Menn trvðu
miklu fleiru til forna, en menn gera nú; og því er eðli-
lega svo varið, að því minna, sem menn vita, því meiru
trúa menn, og því meiru sem menn trúa, því minna þrá
þeir að vita. J?ví að þeir hafa trú um rnarga hluti, af
því að þeir vita ekki um þá, og hugsa að þeir geii ekki
neitt annað um þá vitað en það, sem þeir trúa.
Fyrr meir var það tiltölulega fátt og lítið, sem menn
skildu í náttúrunni; en þetta litla, sem menn skildu og
gátu gert sér grein fyrir, það kölluðu menn náttvrlegt;
allt hitt, sem þeir skildu ekki, köliuðu þeir yfimáttúrlegt.
‘Eftir því sem þekking manna á náttúrunni jókst, eftir
því varð íleira og fleira náttúrlegt, en færra og íærra
yfirnáttúrlegt. Pað eru svo óteljandi margir lilutir, sem
forfeðrum vorum þóttu yfirnáttúrlegir, en oss þykja alveg
náttúrlegir.
Meira að segja — — fyrir mentuðum mönnum
er hugmyndin „yfirnáttúrlegt" horfin, ekki til framar.
Pað keraur kannske hryllingur í suma við að heyra