Andvari - 01.04.1960, Blaðsíða 24

22
EINAR H. KVARAN
ANDVARI
endanlega í lífsins ríld. Guð er í syndinni. — Ef þessi bjartsýniskenning er rétt,
þá er hún flestum vafalaust gleðiboðun.
Annar fagnaðarboðskapur er líka fólginn í ævintýrinu góða, þar sem
Drottinn segir við engilinn: „Þú veizt, að ég fyrirgef ævinlega allt.“ Raunar er
þetta rökvíslega nátengt hinni kenningunni. Menn geta varla goldið synda
sinna, úr því að þær eru leiðarvísan til sáluhjálpar. En ásamt fyrirgefningar-
vissunni annars heims kemur fyrirgefningarskyldan þessa heims, sem verður
æðsta andans nautn. „Það er guðdómlega yndislegt að hafa eitthvað að fyrir-
gefa . . . þeinr, sem maður elskar."25
Nú geta menn spurt — og hafa spurt — sem svo, hvort þessi altæka fyrir-
gefningarkenning sé ekki of eftirlætisleg, hvort hún geti jafnvel ekki orðið til
að sljóvga siðferðisvitund ábyrgðarlítilla manna, og hvort hinar endanlegu próf-
kröfur séu ekki strangari en þetta.20 Ég ætla mér ekki þá dul að þykjast
kunna að svara þessu. En hvað sem því líður, þá er a. m. k. eklci væg krafan
til manna um fyrirgefningu í annarra garð. Þeir, sem geta þannig upprætt
hinn illa hug úr sjálfum sér, hljóta að vaxa af því að göfgast. Og þeim ætti
varla að vera hætt á hinzta dómi, ef sá dómur er til eða hans þarf með.
XII
En fleira í ævintýrinu er lærdómsríkt.
„I lvað er þá lakast? spurði Drottinn.
Syndin, sagði engillinn."
Hér er vægt orð mikillar merkingar. Syndin er lökust — ekki verst, hvað
þá voðalegust eða geigvænlegust. Einar bruðlaði elcki með gífuryrði, notar þvert
á móti mikið úrdráttarsemi og varnagla, sem í senn deyfa og styrkja stíl hans.
Af þessum sökum verður stíllinn sjaldan kjarnyrtur eða litríkur, en lipur og
ljúfur — og ávallt vandaður, fágaður, áferðarfallegur, menningarlegur. Og hið
hófsamlega orðaval og varlega orðalag skapar stílnum innri þrótt með því að
auka inntak orðanna, á sinn hátt eins og hófleysi stóryrðahákanna gerir orðin
gildisminni. En þar sem menn kunna að sakna í verkum Einars ólgandi frum-
krafts og ástríðufuna, þá finna þeir ekki sízt taminn vilja, sjálfráða hugsun,
agaða vitsmuni, rökvísa skynsemi — en einnig þá nærnu tilfinningu og hjarta-
hlýju, þann samúðarskilning og þá ástúð til mannanna, sem vermir frásögnina
og bregður yfir hana birtu — og svo þá rnildu hugsjón, sem lýkur upp hlið-
unum að kærleiksríki eilífðarinnar. Og jafnt í orðum sem hugsun fer Einar
um efni sitt af þeirri bógværð og gát, virðingu og nærfærni, sem hæfir —
skáldi sálarinnar.