Andvari - 01.04.1960, Blaðsíða 78

76
JÓNAS JÓNSSON
ANDVARI
nóbelsverðlauna þó að þeir hefðu til
þess ærna verðleika. Var sitt hvað þar
til hindrunar. Samt má menntamálaráð
ekki gleyma verkum þvílíkra höfunda og
ekki heldur Balsac og fleiri gömlum ei-
lífðarsnillingum. Með nóbelnafninu hefir
menntamálaráð markað ákveðna stefnu í
bókamálum hinna litlu heimila. Þar eiga
að vera til og jafnvel ættgripir mörg af
meistaraverkum heimsbókmenntanna þó
að hvert þeirra hrífi ekki hugi allra les-
enda. Með þeim hætti er úr miklu að
velja um snilldarbækur jafnt að efni
og forrni. Vel má menntamálaráð í því
efni læra af óhöppum fyrri ára og láta
nú fylgja hverri slíkri bók grcinagóða rit-
gerð um höfundinn.
XII
En þó að rnargs sé að minnast sem
telja rná líklegt til umbóta í skiptum út-
gáfunnar við félagsmenn, þá vil ég
nokkru þar við bæta. Tel ég mig hafa
til þess aðstöðu fyrir heppilegt val fé-
lagsbóka, þegar þeir fengu í sjö ár heims-
fræg rit eftir tvo af fremstu snillingum
heimsbókmenntanna, Snorra og Tolstoj.
Vil ég nú að gefnu tilefni gera tillögu
um eina úrvalsbók árlega um nokkurt
árabil, ef bending mín um þetta cfni
fellur félagsmönnum í geð. Ég hefi rætt
þetta mál lauslega við einstaka menn í
útgáfustjórninni, en vil enn stækka þann
hring með því að bera málið undir les-
endur Andvara.
Um áraskeið hefir starfað í Banda-
ríkjunum ágætur rithöfundur að nafni
WiII Durant. Er hans fyrr getið í þess-
ari greinargerð og tilfært eftir hann lítið
brot úr stórri bók. Mr. Durant hefir ritað
margar frægar bækur um heimspcki og
sögu, en þekktust af verkurn hans cr
menningarsaga heimsins í nokkrum bind-
um. Ég gcri þá tillögu til mcnntamála-
ráðs að úr þcssu verki verði valið og
þýtt á íslenzku nokkuð af fróðlegasta,
léttasta og skemmtilegasta efninu og sú
saga gefin út á allmörgum árum sem
meginbók til félagsmanna, en að vísu seld
öðrum, en þá við fullvirði. Máli mínu
til stuðnings vil ég fyrst minna á lítinn
kafla um sögufrægasta myndhöggvara
heimsins sem fyrr er birtur í þessari rit-
gerð. í öðru lagi vil ég tilfæra nokkur orð
mjög táknræn um sögu Mr. Durants úr
ritdómi eftir frægan amerískan prófessor í
sögu, John Holmes. Hann segir:
„Urn margra ára skeið hefi ég ekki
verið jafnhrifinn af nokkurri bók eins
og þessari menningarsögu. Maður verður
að hverfa áratugi og aldir, til Macaulay
og Gibbons, til að finna sambærilegt
snilldarverk í sögu.“
Nóbelskáldið Maurice Maeterlinck,
frægasti rithöfundur Belgíumanna, orðar
dóm sinn um menningarsögu Will Du-
rants á þessa leið:
„Þessi saga er glæsilegt afrck, sam-
boðin mestu snillingum heimssögunnar.
Hún er full af þekkingu eins og alfræði-
orðabók, en minnir þó aldrei á maura-
þúfuiðju nafnlausra smámunamanna. Mr.
Durant er í senn mikill fræðimaður og
mikill listamaður. Hver blaðsíða er mynd
úr víðurn þekkingarheimi. Oll sagan lík-
ist miklu fallvatni með jöfnum, þungum
straum. Hvergi gætir missmíða. Allt sem
Mr. Durant skrifar um verður ljóst, ein-
falt og afburðaskemmtilegt. Stundum
finnst lesandanum að hann sé að hlusta
á Montesquieu."
Ég hygg að flestir skynsamir menn geti
orðið sammála um að íslenzka þjóðin hafi
ríka þörf fyrir að eignast á sem flest
heimili þvílíka mannkynssögu. Nú er
þjóðin frjáls og fullvalda. Idver fullorðinn
Islendingur, karl og kona, hefur með at-
kvæðisréttinum höndlað brot af alveldi
þjóðfélagsins sem var áður fyrr í hönd-
um konunga og arfgcngra valdastétta. Að