Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2011, Qupperneq 151

Sennilega eru algengustu mál af þessu tagi kvartanir farþega vegna seinkana eða niður-
fellingar á flugi. Sé kvörtun talin réttmæt er aflað gagna og síðan ákvarðar stofnunin í
málinu og getur fylgt þeirri ákvörðun eftir, t.d. með dagsektum. Mál af þessu tagi eru ekki
skoðuð að frumkvæði stofnunarinnar né gerð almenn úttekt á flugrekendum til að sjá
hvernig þeir uppfylla þessar kröfur. Þar sem reglugerðin nær til allra atvika af þessu tagi
til og frá íslenskum flugvöllum og nær einnig til erlendra flugrekenda stæðist það varla
jafnræðisreglu að skoða eingöngu innlenda flugrekendur. Fjöldi réttmætra kvartana sem
stofnuninni berast á ári eru nokkrir tugir.
Onnur mál af þessu tagi er kvörtun hins almenna borgara yfir háttsemi í flugi, eins og
truflun af hávaða eða lágflugi. Slík tilvik eru skoðuð eftir því sem unnt er en oftast er afar
erfitt að sanna með ótvíræðum hætti að um brot á flugreglum sé að ræða. Ef talið er að
um alvarlegt brot sé að ræða og sannanir nánast ótvíræðar eru slík mál send áfram til
lögreglu. Það gerist afar sjaldan.
Það er bæði hefð og reglugerðakrafa um tilkynningar á hvers konar atvikum sem verða í
flugi. Oftast er um að ræða tilkynningu um frávik frá viðurkenndu verklagi en stundum
líka frá kröfum reglugerða og laga. Langflestar þessar tilkynningar koma frá þeim sem
hafa atvinnu af flugstarfsemi og berast um 1000 slíkar á ári hverju til stofnunarinnar. Sá
sem tilkynnir er undanþeginn refsingu ef ekki er um vítavert athæfi að ræða af hans
hálfu. Ymsar slíkar tilkynningar eru skoðaðar sérstaklega og því fylgt eftir að úrbætur séu
gerðar svo að slíkt atvik endurtaki sig ekki, en flest atvikin eru skráð í alþjóðlegan
gagnagrunn þar sem unnt er að greina þau frekar. Reynt er að draga ályktun af slíkri
greiningu um hættur og á hvað beri að leggja áherslu í eftirliti stofnunarinnar og í
Umbótum rekstraraðila í flugi til að tryggja flugöryggi í framtíðinni.
Aðferðafræðin - skipulagðar skoðanir
Skoðun nær til gagna, hluta og atferlis á tilteknu augnabliki og er eins konar mynd af
hlteknu ástandi á tilteknum tíma. í flugi er verið að athuga með skoðun hvort tilteknum
kröfum sem nær oftast er að finna í reglugerðum er fullnægt á tilteknu augnabliki. Slíkar
skoðanir fara oft fram úti í mörkinni en einnig á gögnum innanhúss hjá stofnuninni.
Helstu dæmi um skoðanir eru þessar:
• Yfirferð á gögnum vegna útgáfu eða endurnýjunar leyfis,
t.d. vegna skírteina einstaklinga. Annað dæmi um skoðun
er yfirferð á gögnum til að sannreyna fjárhagsgetu vegna
flugrekstrarleyfis.
• Skoðun á staðnum eða í mörkinni, t.d. á flugbrautum og
búnaði þeirra og aðstöðu á verkstæði og búnaði þeirra.
• Skoðun á íslenskum loftförum og gögnum þeirra til að
sannreyna lofthæfi þeirra (ACAM). Gerð er áætlun til eins
árs í senn þar sem fram kemur hvaða loftför skuli skoða og
ráða ýmsir þættir því hvaða loftför verða fyrir valinu og er
það að hluta tilviljanakennt. Um hefur verið að ræða 30-40
loftför á ári, af um 300 loftförum á skrá.
• Hlaðskoðun (SAFA - Safety Assessment of Foreign Aircraft)
er gerð á erlendum loftförum, þar með talin gögn og
búnaður. Yfir 50 slíkar skoðanir eru gerðar á ári og eru
niðurstöður þeirra færðar inn í alþjóðlegan gagnagrunn.
• Reglulega er skoðað og prófað hvernig framkvæmd
flugverndar er hjá rekstraraðilum flugvalla og þá einkum á
Keflavíkurflugvelli. Fjöldi slíkra prófana mælist í tugum á
ári hverju.
Flugstjórinn skoðar hreyfla
fyrir flugtak.
(Ljósm.Odd Stefan Þórisson)
Kynning og tæknigreinar fyrirtækja og stofnana
1 4 9