Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2011, Page 260
Velta í byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð á
fslandi.
2010 var 7,5% (Hagstofa íslands, 2011). Á mynd
hér til vinstir má sjá veltuna í byggingarstarfsemi
og mannvirkjagerð á tímabilinu 1998-2010.
Ný lög um mannvirki (Alþingi, 2010) tóku giklj
þann 28. desember 2010. Lögin gilda um öll
mannvirki sem reist eru á landi. I 32. gr. er
kveðið á um að allir iðnmeistarar skuli starfa
eftir gæðakerfi. Tekið er fram að starfi iðn*
meistarar ekki eftir gæðakerfi fái þeir ekki
starfsleyfi eftir 31. desember 2015. Ekki el
útskýrt hvernig iðnmeistarar teljist uppfyd3
kröfurnar en Mannvirkjastofnun skal framfylgj3
lögunum. Forstjóri hennar hefur upplýst að
stofnunin vinni að því að koma fram með sam-
ræmdar kröfur um það hvað teljist fullnægjandi
gæðastjórnun hjá iðnmeisturum (Karlssoii/
2011). Hann telur líklegt að byggt verði á
viðmiðum sem þegar eru notuð hér á landi.
Þau kerfi og staðlar sem eru í boði eru gæðakerfi Samtaka iðnaðarins og ISO-staðlarnir. 1
þessari grein er greint frá einfaldri rannsókn á því hvernig einfalda megi innleiðingu
gæðakerfis hjá litlum fyrirtækjum og iðnmeisturum.
Gæðastjórnun og gæðakerfi
Gæðastjórnun er skilgreind sem „samhæfð starfsemi til að stýra eða stjórna fyrirtæki með
tilliti til gæða" og gæðastjórnunarkerfi er „stjórnunarkerfi til að stýra eða stjórna fyrirtæki
með tilliti til gæða" (Staðlaráð íslands, 2007). Til að tryggja að kröfur og óskir viðskiptavina
um tíma, gæði og verð séu uppfylltar er mikilvægt að tryggja rekjanleika, skrá nauðsyn-
legar og huga að stöðugum umbótum á vinnulagi. í danskri rannsókn frá 2005 kom fram
að u.þ.b. 10% af árlegri veltu fyrirtækja í mannvirkjagerð væru vegna mistaka sem leiða
mætti beint til skorts á gæðastjórnun (Morgunblaðið, 2008). íslenskur byggingariðnaður
velti 120 milljörðum árið 2010 og má því áætla að 12 milljarðar hafi farið til spillis á því
ári vegna mistaka.
Að byggja upp gæðakerfi samkvæmt ISO9001-staðli og stefna að vottun þess getur verið
nokkuð stór ákvörðun. Sér í lagi þar sem lítil hefð er fyrir skipulagi og ferlisnálgun
(Ingason & Gunnarsdóttir, 2007). Þegar horft er til minni fyrirtækja og iðnmeistara í
byggingarstarfsemi má ætla að þörf sé á samræmingu gæðastjórnunarmála í atvinnu-
greininni. Iðnmeistarar og lítil verktakafyrirtæki hafa ekki verið nægjanlega vel upplýst
um hvað í þessu felst og hafa þess vegna ekki haft frumkvæði að því að innleiða
gæðakerfi. Nú er hins vegar komið að því að þeir hafa ekki val um þetta ef þeir vilja halda
rekstri sínum áfram. Kerfi Samtaka iðnaðarins (Sl-gæðakerfið) er byggt upp á þeim
kröfum sem koma fram í ÍST30, auk þess sem það byggir á ISO9001-staðlinum. í kerfinu
eru fjögur vottunarþrep og tekur hvert þrep á fleiri þáttum starfseminnar eftir því sem
ofar er farið í þrepunum (Samtök Iðnaðarins). ISO-staðlarnir eru alþjóðlegir staðlar sem
haldið er utan um af Alþjóðlegu staðlasamtökunum (ISO, 2011).
Stór fyrirtæki hafa yfirleitt yfir að ráða fjármagni og mannskap til þess að halda utan um
fullbúið gæðakerfi en það hafa lítil fyrirtæki oft ekki. Hjá Samtökum Iðnaðarins, sem hafa
mörg lítil og meðalstór fyrirtæki innan sinna vébanda, hafa aðeins 12 fyrirtæki verið
vottuð skv. kerfi samtakanna, en fleiri en 30 íslensk fyrirtæki hafa fengið vottun
samkvæmt ISO9001-staðlinum. Þessar tölur gefa ekki tilefni til bjartsýni um að allir
iðnmeistarar og lítil verktakafyrirtæki verði búin að taka upp slík gæðakerfi þegar frestur
til þess rennur út 31. desember 2015 (Karlsson, 2011).
2 5 8 | Arbók VFf/TFl 2011