Morgunblaðið - 05.06.1999, Síða 47

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
LAUGARDAGUR 5. JÚNÍ 1999 47
+ Abelína Krist-
jánsdóttir var
fædd á Vatnshömr-
um í Andakfls-
hreppi 21. janúar
1906. Hún lést á
Sjúkrahúsi Akra-
ness 31. maí síðast-
liðinn eftir skamma
sjúkraleg'u. For-
eldrar hennar voru
Kristján Sæmunds-
son frá Grafardal í
Skorradalshreppi,
f. 1850, d. 1922, og
Ingiríður Þorsteins-
dóttir frá Gróf í
Reykholtsdal, f. 1872, d. 1917,
þá vinnuhjú á Vatnshömrum.
Systkini Abelínu voru Hjörleif-
ur, f. 1901, drukknaði í Skorra-
dalsvatni 1919, og Kristín, f.
1904, d. 1986.
Abelína ólst upp á Vilmund-
arstöðum hjá hjónunum Sigurði
Magnússyni og Ragnhildi Jóns-
dóttur og síðar hjá börnum
þeirra hjóna og tengdabörnum
eftir að þau tóku við búinu.
Átján ára gömul fór hún í
kaupavinnu til uppeldisbróður
Hún Lína frænka dó í morgun.
Þessi fregn flutti systir mín mér
snemma morguns mánudaginn 31.
maí. Fleiri orð þurfti ekki í raun. Eg
vissi að hverju stefndi, hafði komið
að sjúkrabeði frænku minnar dag-
inn áður. Snöggur andardráttur og
örlitiar viprur kringum annað augað
voru eina lífsmarkið. Lína virtist
horfín til annarra heima, þótt hjart-
að þráaðist ennþá við, vildi ekki gef-
ast upp.
Abelína hét hún fullu nafni hún
Lína frænka, en á mínu heimili var
hún sjaldnast nefnd annað en Lína
og svo mun hafa verið víðar. Þessi
eina systir móður minnar var tíður
gestur á heimilinu og reyndar meira
en það. Hvert sinn er móðir mín
lagðist á sæng kom Lína og annað-
ist um heimilið á meðan. Og þá vet-
ur sem hún vann í Reykjavík bjó
hún heima hjá okkur. Það fór því
ekki hjá því að mikil og náin kynni
yrðu.
Lína var einkar glaðlynd og
kunni vel að umgangast börn. Við
systkinin fórum á engan hátt á mis
við þessa eiginleika hennar þegar
hún dvaldi heima hjá okkur. Hún
spilaði við okkur, tók þátt í ýmsum
leikjum okkar og kenndi okkur
nýja. Hún stofnaði með okkur félag
um það að ganga snyrtilega um á
heimilinu, draga úr stríðni og fækka
hrekkjabrögðum svo eitthvað sé
nefnt. Þó voru smáhrekkir í lagi ef
þeir leiddu ekki til sárinda. Sjálf gat
hún líka verið dálítill grallari í sér.
Dæmi um það er þegar hún benti á
gleiðar tæmar á okkur og reyndi að
telja okkur trú um að þetta væri ör-
uggt merki þess að við mundum
pipra þegar við stækkuðum. Við
vorum ekki reiðubúin að kyngja
þessu viðstöðulaust og ákváðum að
kanna málið. Næsta morgun lædd-
umst við inn í herbergið þar sem
Lína svaf til að athuga sannleiks-
gildi fullyrðingarinnar. Lína var
með sængina dregna upp fyrir höf-
uð, steinsofandi að því er við töld-
um, en út undan sænginni gægðist
fótur með útsperrtar tær.
Sum systkina minna, og síðar
börn þeirra, urðu þess aðnjótandi
að vera í sveit í Litlu-Þúfu undii-
verndarvæng Línu frænku. Sú vist
hefur verið þeim eftirminnileg og
ákaflega lærdómsrík, því að hús-
bændurnir þar kunnu engu síður að
umgangast börn en Lína. Seint
verðúr metið hver áhrif dvöl í sveit
hjá góðu fólki með jákvæð lífsvið-
horf hefur á óharðnaðar sálir barna
og unglinga. Og sum þeirra bama
sem dvöldu í Litlu-Þúfu hafa haldið
sambandi við uppalendurna þar og
gefið þeim góðan vitnisburð.
Lína var vel ern. Það var gaman
að koma til hennar á Dvalarheimilið
í Borgarnesi og fræðast af henni um
síns, Eiðs Sigurðs-
sonar bónda í
Hörgsholti í Mikla-
holtshreppi á Snæ-
fellsnesi, og síðar
að Litlu-Þúfu í
sömu sveit til Jó-
hanns bónda þar
Lárussonar. Eftir
að Ingveldur Jó-
hannsdóttir tók við
búinu í Litlu-Þúfu
að föður sínum látn-
um hélt Abelína
áfram störfum við
búið uns hún fluttist
á Dvalarheimili
aldraðra í Borgamesi fyrir all-
nokkmm ámm.
Abelína nam einn vetur við
Húsmæðraskólann að Staðar-
felli í Dölum og eftir það vann
hún á vetmm við mötuneyti
Reykholtsskóla í nokkur ár.
Einnig vann hún nokkra vetur
sem vinnukona, iðnverkakona
og fiskverkunarkona í Reykja-
vík.
Abelína verður jarðsett frá
Fáskrúðarbakkakirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 14.
sitt af hverju frá liðnum dögum.
Síðast kom ég til hennar á páskadag
nú í vetur. Þá fór ég að þýfga hana
um tiltekna mynd, hvort hún myndi
hvenær sú mynd væri tekin. Ekki
vildi hún fullyrða um ártalið, en
vissi þó um aðdragandann. Og hún
notaði tækifærið til að rifja upp at-
vik sem gerðist á heimili foreldra
minna fyrir sextíu árum. Atvikið
var í sjálfu sér ákaflega lítilfjörlegt
og varla þess vert að muna það. En
nú veit ég að ég og reyndar fleiri
systkin mín, gátu verið matvönd á
þeim árum.
En hugur Línu var ekki aðeins
bundinn við löngu liðna atburði.
Hún fýlgdist ákaflega vel með því
sem var að gerast í nútímanum.
Hún fylgdist vel með högum okkar
systkinanna og barna okkar. Og það
komu margir fleiri til hennar og
færðu henni fréttir af sér og sínum.
Allt slíkt geymdi hún í glöðum
huga. Hún var ákaflega þakklát fyr-
ir hverja heimsókn, en var þó ekki
tilætlunarsöm. Og ekki sat hún auð-
um höndum, þótt komin væri á tí-
unda tuginn. Oftar en ekki sat hún
niðri í fóndurherbergi Dvalarheim-
ilisins er við hjónin heimsóttum
hana. Þar lagði hún sitt af mörkum
til að skapa þá muni sem seldir voru
á haustbasamum.
Að leiðarlokum kveð ég Línu
frænku mína með söknuði og þakka
henni góð og gjöful kynni.
Sigurbjöm Guðmundsson.
Nú er lífsgöngu hennar Línu lok-
ið. Ég veit að hún var orðin þreytt
og tilbúin til að kveðja.
Á kveðjustund sem þessari rifjast
upp kynni mín af þessari einstöku
konu sem hafði lifað tímana tvenna.
Ég var ellefu ára stelpukrakki
þegar leið mín lá til sumardvalar í
Litlu-Þúfu. Þar mættu mér tvær
gamlar konur, þær Inga og Lína
ömmusystir mín. Þær tóku mér
opnum örmum og hvor á sinn hátt
veittu þær mér hlutdeild í lífi og
kjörum sem þá voru mér borgar-
barninu framandi og heillandi í
senn. Sambýli þeirra var um margt
sérstakt og á áreiðanlega engan
sinn líka í dag. Ég verð ævinlega
þakklát fyrir sumrin þrjú í Litlu-
Þúfu því þar öðlaðist ég ómetanlega
lífsreynslu. Búskaparhættir voru að
mestu með gömlu lagi, túnið slegið
að hluta til með orfi og ljá, heyi snú-
ið með hrífu og mjólkað með hönd-
um. Karlmönnum var ekki til að
dreifa á heimilinu og verkefni skipt-
ust eftir óskrifuðum reglum milli
þessarra tveggja kvenna og þurfti
sjaldan að ræða það.
Aðrir eru eflaust betur fallnir til
að rekja söguna hennar Línu en
mig langar þó að raða saman
nokkrum minningarbrotum um
hana.
Bemskuheimili hennar var leyst
upp vegna veikinda föður hennar og
mamma hennar fór í fyrstu með
bömin með sér í vinnumennsku en
varð síðan að láta þau frá sér í fóst-
ur. Lína var þá mjög ung. Ég veit
að hún saknaði mömmu sinnar sárt
sem von var og einhverju sinni hafði
hún strokið þangað sem mamma
hennar var vinnukona. Ég gleymi
aldrei sektarkenndinni og sársauk-
anum í svip Línu þegar hún sagði
mér frá því að mamma hennar hefði
þurft að fara með hana til baka að
loknum vinnudegi. Leiðin lá yfir á
sem ísskarir flutu í og mamma
hennar hafði skorist á fótum.
Mér skilst að Lína hafi notið góðs
uppeldis að hætti þeirra tíma á fóst-
urheimilinu á Vilmundarstöðum.
Einhvem tíma um sex ára aldurinn
henti það óhapp að skæri stungust í
annað auga hennar og var dregið að
leita til læknis svo hún missti sjón á
því auganu. Þetta átti síðar eftir að
setja strik í reikninginn því ég veit
að hugur hennar stóð til ljósmóður-
náms en af því gat ekki orðið með
skerta sjón. Seint á ævinni fékk hún
reyndar bót á þessu meini þegar
græddur var í hana gerviaugasteinn
og hún sá aftur skýrt með þessu
löngu glataða auga.
Lína stundaði nám í húsmæðra-
skólanum á Staðarfelli og þar hefur
hún trúlega lært vefnað, en hún var
snillingur á því sviði. Ég er hrædd
um að flestir kjörgripir sem hún óf
hafi glatast enda einkum um nytja-
hluti að ræða.
Lína fór nokkuð víða á sínum
yngri árum, um tíma var hún mat-
ráðskona í Reykholti, hún aðstoðaði
ömmu við heimilishaldið í hvert sinn
sem fjölgaði í fjölskyldunni og um
tíma vann hún ýmis störf í Reykja-
vík. Að lokum lá leið hennar í vinnu-
mennsku í Litlu-Þúfu á Snæfells-
nesi og þar ílentist hún. Smám sam-
an fækkaði á heimilinu uns þær
urðu tvær eftir, hún sjálfstæður
verktaki fremur en vinnukona. Hún
sinnti einkum útistörfum og hafði
m.a. með höndum það hlutverk að
keyra traktorinn sem var eina far-
artækið á bænum. Þegar ég var í
Þúfu var Lína komin yfir sextugt en
var þó geislandi af fjöri og lífsþrótti.
Smám saman náði þó elli kerling yf-
irhöndinni, mjaðmirnar biluðu og
heilsan þvarr og þá fannst henni
tímabært að koma sér í skjól á elli-
heimilinu í Borgarnesi. Þar dvaldi
hún síðustu árin, naut samvista við
kátar konur og karla í handavinnu-
stofunni og virtist fai'a vel um hana.
Þó lét hún oft í ljósi beint og óbeint
að nú væri orðið nóg komið og tími
til að kveðja. Kímnin var þó aldrei
fjarri því hún hlakkaði yfir að ein-
hver myndi seinna rekast á auka-
hluti i gröfinni hennar og verða
hvumsa. Þar átti hún við mjaðmar-
liðina tvo og augasteininn sem
læknar höfðu aukið við hana.
Ég þakka henni af heilum hug
fyrir svo margt sem hún miðlaði
mér á sinn hógværa hátt. Hvíli hún í
friði.
Kristín Arnardéttir.
Lína Kristjánsdóttir var mér
mjög kær frænka. Þótt oft liði lang-
ur tími á milli þess að við hittumst
vai- alltaf jafn skemmtilegt og gott
að vera í návist hennar. Hún var
mjög hjartahlý og glaðsinna og góð-
ur vinur í raun. Systkini hennar
voru tvö, móðir mín Kristín og bróð-
ir sem hét Hjörleifur. Honum
kynntist ég aldrei því hann dó ung-
ur. Tímamir voru þannig þegar
þessi systkini komu í heiminn að
ekki voru önnur úrræði en að leysa
upp heimili þeii-ra vegna fátæktar
og heilsuleysis föður þein-a. Börnin
voru send hvert á sitt heimilið til
uppeldis. Móðir mín ólst upp í Hrís-
um í Flókadal frá eins árs aldri en
Lína á Vilmundarstöðum í Reyk-
holtsdal frá því að hún var tæpra
tveggja ára. Báðar ólust þær upp á
góðum heimilum í sama hreppnum
en ekki hittust þær oft á æskuárun-
um, því vegalengdirnar voru miklar
þá, þó nú taki smástund að bruna á
milli bæja í bílum. Oft hef ég reynt
að setja mig í spor ömmu minnar
sem gekk þessi þungu spor með
bömin sín. Samverustundir hennar
með bömunum vom heldur ekki
margar eftir þetta. Hún varð að
vinna fyrir sér með störfum í sinni
sveit og það þótti ekkert sjálfsagt
að gefa henni frí eða lána henni hest
til að hitta börnin. Hún dó þegar
systurnar vora 10 og 12 ára. Þótt
systumar hittust ekki oft á
bemskuárunum vora alltaf miklir
kærleikar á milli þeirra. Móður
minni og fjölskyldu okkar sýndi
Lína mikla og óeigingjama hjálp-
semi og væntumþykju. Alltaf var
það sjálfsagt mál hjá Línu að koma
til okkar og sjá um heimilið þegar
mikið lá við til dæmis þegar móðir
okkar lá á sæng. Lína byrjaði ung
að vinna fyrir sér við ýmis störf
bæði í sveit og borg. Henni tókst að
aura saman fyrir skólavist á Hús-
mæðraskólanum á Staðarfelli sem
var henni dýrmæt í minningunni.
Þar lærði hún vefnað og varð
listavefari. Hún eignaðist vefstól
sem hún óf margt fallegt í, meðal
annars dregil í sóknarkirkjuna sína.
Lína giftist ekki og eignaðist ekki
böm, en mörg vora bömin sem
nutu hjartahlýu hennar þegar þau
vora í sumardvöl í Litlu Þúfu. Öll
þessi böm hafa haldið tryggð við
hana og Ingveldi Jóhannsdóttur
sem var bóndi þar. Samvinna Ing-
veldar og Línu var farsæl þótt ólík-
ar væra og þær góðar heim að
sækja. Nokkuð mörg síðustu æviár-
in bjó hún á Dvalarheimili aldraðra
í Borgarnesi. Þar leið henni vel og
með æðraleysi og léttri lund bland-
aði hún geði jafnt við starfsfólk og
aðra heimilisbúa. Sjónin var orðin
mjög léleg og hún fór um í göngu-
grind síðustu árin, en niður í handa-
vinnustofu fór hún helst daglega og
vann þar eftir getu. Nú hefur hún
fengið hvíldina eftir langt ævistarf
sem oftast var í þágu annarra. Guð
blessi minningu hennar.
Inga Guðmundsdóttir.
Nokkur kveðjuorð vegna fráfalls
góðrar vinkonu minnar og sveit-
unga, Abelínu Kristjánsdóttur frá
Litlu-Þúfu.
Lína lést á sjúkrahúsi Akraness
31. maí eftir stutta legu þar. Hún
hafði verið heimilismaður á Dvalar-
heimih aldraðra i Borgamesi frá
vorinu 1991.
Lína var orðin 93 ára og aldurinn
nokkuð farinn að segja til sín en
hún hélt góðri andlegri heilsu,
glettnin og kímnigáfan vora enn til
staðar. Hún sá ætið bjartar hliðar
tilverunnar. Ekki sóttist hún eftir
vegtyllum eða sviðsljósi, henni var
nóg að sinna störfunum heima. Lína
var um áratuga skeið í kvenfélaginu
Liljunni og era henni færðar alúð-
arþakkir fyrir fómfús störf á vegum
þess.
Lína kom ung stúlka í sveitina
sína. Var kaupakona eða vinnukona
víða á bæjum, á nútímamáli heimil-
ishjálp. Vera hennar í Litlu-Þúfu
hófst með kaupavinnu á sumrin en á
veturna vann hún við Héraðsskól-
ann í Reykholti í Borgarfirði. Síðan
hverfur hún alfarið til bústarfa hjá
Ingveldi Jóhannsdóttur, bónda og
bústýru í Litlu-Þúfu. Þar nýttust
hæfileikar Línu vel. Hún var af-
burðalagin við húsdýrin og góð
handverkskona. Þegar tími gafst
frá öðrum störfum sat hún við
vefstólinn uppi á lofti. Þar sprattu
fram dreglar og teppi ásamt diska-
þurrkunum góðu.
Lína hafði gaman af mannfagnaði
og þær stöllur báðar, einnig ferða-
lögum þótt fá gæfust kannski tæki-
færin til þess. Þó fóru þær í bænda-
ferð til frlands á sínum tíma.
Að lokum vil ég votta ættingjum
hennar innilega samúð. Lína mín
fær nú hvíldarstað í kirkjugarðinum
á Fáskrúðarbakka þai- sem svo
margir sveitungar hafa hlotið hinstu
hvíld á undanförnum mánuðum.
Blessuð sé minning Línu, hafi hún
þökk fyrir hlýhug og vináttu við
okkur Halldór alla tíð.
Inga Guðjónsdóttir.
Ég vil með nokkram orðum
minnast hennar Abelínu Kristjáns-
dóttur frá Litlu-Þúfu í Miklaholts-
ABELINA
KRIS TJÁNSDÓTTIR
hreppi. Þessi einstaklega Ijúfa kona
lést síðastliðinn mánudagsmorgun
eftir stutt veikindi, komin á tíræðis-
aldur. Ég var svo lánsamur að eiga
hana að sem eins konar uppeldis-
móður í ellefu sumur og tvo vetur
að auki.
Hún Abelína var ávallt kölluð
Lína. Ég var mjög ungur að árum
og til einskis gagns þegar ég kom
fyrst til sumardvalar í Litlu-Þúfu
hjá Línu, Ingu og Jóhanni sem nú
eru öll látin. En sjálfur hafði ég
ómælt gagn af því góða uppeldi og
þeim gefandi samvistum sem ég
naut í þeirra hópi.
Lína var sérstaklega hjartahlý
kona og mátti ekkert aumt sjá. Það
var hennar háttur að útskýra fyrir
mé afleiðingar skammastrika minna
og gera þannig gott úr ávítunum
þótt réttmætar væra. Ef einhver
okkar í hópi yngra heimilisfólksins
var í fylu lét hún hann ekki í friði.
Með léttri gamansemi og stríðni,
eða jafnvel hrekkjum, kpm hún öll-
um í gott skap á ný. Ég held að
Lína hafi aldrei átt nein veraldleg
verðmæti sem aðrir gátu öfundað
hana af. En hún átti samt einmitt
það sem allir sækjast eftir og þar á
ég við sálarró, lífsgleði og jafnvægi
hugans.
Það var oft mikið fjör hjá okkur í
Litlu-Þúfu og margt brallað. Lína
var oft sjálf miðpunkturinn og stóð
þá fyrir ýmsum uppákomum sem
okkur yngri í hópnum var stundum
meiri skemmtun að en þeim eldri.
Næturferðir með fúið trollnet út í
Mjólkurhyl á fund laxfíska falla
undir það.
Þegar tæknivæðingin hélt um síð-
ir innreið sína í búskaparhættina í
Litlu-Þúfu var það Lína sem gerðist
traktorstjórinn og vann við slátt og
snúning og aðra heyhirðu. Enn
fremur sinnti hún viðhaldi dráttar-
vélarinnar enda verklagin og tækni-
sinnuð og alveg óhrædd við nýjar
starfsaðferðir.
Líf einstaklinga í lausamennsku
var ekki alltaf öfundsvert fyrir og
um miðja öldina. Þessu kynntist
Lína áður en hún kom í góða vist til
Jóhanns og Ingu í Litlu-Þúfu. En
engum höfum við hjónin kynnst
sem hefur tekið misjöfnu hlutskipti
sínu af jafnmiklu æðraleysi og verið
jafn laus við öfund í garð annarra.
Lína var yndisleg manneskja og
hún var ekki kvörtunargjörn. Um-
hverfið á Dvalarheimili aldraðra í
Borgarnesi hlýtur að hafa verið
henni framandi, eftir að hafa búið í
fámenni allt sitt líf, ef stutt skóla-
ganga á húsmæðraskóla er frátalin.
En henni leið mjög vel hjá þvi góða
fólki síðustu æviárin. Alltaf þegar
við hjónin heimsóttum hana var hún
alveg aðdáanlega vel til höfð og lýs-
ir það bæði því að henni leið vel og
að vel var um hana hugsað.
Við kveðjum þig nú, Lína mín, og
þökkum þér fyrir allar ánægju-
stundimar síðastliðin fjörtíu og átta
ár.
Gylfi og Hjördís.
Skila-
frestur
minning-
argreina
EIGI minningargrein að birt-
ast á útfarardegi (eða í sunnu-
dagsblaði ef útför er á mánu-
degi), er skilafrestur sem hér
segir: I sunnudags- og þriðju-
dagsblað þarf grein að berast
fyrir hádegi á föstudag. í mið-
vikudags-, fimmtudags-, föstu-
dags- og laugardagsblað þarf
greinin að berast fyrir hádegi
tveimur virkum dögum fyrir
birtingardag. Berist grein eftir
að skilafrestur er útranninn
eða eftir að útför hefur farið
fram, er ekki unnt að lofa
ákveðnum birtingardegi. Þar
sem pláss er takmarkað getur
þurft að fresta birtingu greina,
enda þótt þær berist innan hins
tiltekna skilafrests.