Skírnir - 01.08.1907, Page 26

•218
Jafnaðarstefnan.
ingu við Útopíu Tómasar Morusar. Á hverri fermílu eiga
uð búa 1500—2000 manna. Það kallar hann fylking
ffalanx). Þar er uppeldi barna almenningsmál og konan
jafnrétthá manninum i hvívetna. Hann útbýr þessar fylk-
ingar með kostum og kynjum. Þær áttu að fær-
ast út um allan heim og verða iiðir í stóreflis-heimsríki.
Nokkrar fylkingar hafa verið stofnaðar á Frakklandi, í
Alzír, í Texas og víðar í Vesturheimi, en engin þeirra
•orðið langgæð.
Nú berst leikurinn yfir Ermarsund til Englands. Á
síðari hluta 18. aldar og í byrjun 19. aldar voru horfur
síður en ekki glæsilegar fyrir verkmannalýð þar í landi.
Vinnuvélar voru þá að leggja út á sigurbraut sína, verk-
smiðjuiðnaður (stóriðnaður) í upprás með öllum þeim
hörmungum, sem það hafði í för með sér fyrir verk-
mannalýðinn. Vélarnar gerðu mesta sæg verkmanna at-
vinnulausan. Ein spunavél eða vefnaðar vann á við
marga tugi verkamanna — og að sama skapi var hægt
fyrir vélaeigendurna að fækka við sig mönnum. Til þess
að fá nú eitthvað til að lifa af, neyddust verkamenn til
nð bjóða vinnu sína fyrir æ lægra verð. Ekki leið á
löngu áður en verksmiðjueigendur tóku að falast eftir
konum og börnum til vinnu. Það var ódýrari vinnu-
kraftur — því þá ekki að nota hann! Lítið barn gat
máske gætt. vélar, sem vann á við fjölda fullorðinna
manna, en kaupið, sem þurfti að gjalda því, var sama
sem ekki neitt. Misþyrming á börnunum keyrði einkum
úr hófi fram. Fjögurra, fimm eða sex ára börn voru lát-
in vinna 13 -14 stundir á dag við vélar og í koldimmum
kolanámum; — hreppsómagabörn voru beinlínis seld verk-
smiðjueigendum af yfirvöldunum. Foreldrar barnanna urðu
að láta sér þetta lynda. Það var þó að skömminni
skárra að láta þau vinna en verða hungurmorða.
En annars kost átti fólkið ekki. Vart getur grátlegra
ástand: börnin bráðung tekin og látin vinna sér til bana
•og verða óafvitandi til að taka vinnuna frá for-
■eldrum sínum. Eins og nærri má geta, ólgaði gremjan í