Skírnir - 01.08.1907, Side 60

252
Alexander Petöfi.
Og er Magýarar hófu uppreisnina og frelsisbaráttuna
gegn Austurríki, þá var hann þegar meðal hinna fremstur
bæði í orði og verki, orti herhvatir fuliar eldhuga og
skipaði um tíma fulltrúasæti á þjóðfundinum í Pest; vék
hann úr því sæti, sakir óþols, er hann eirði ekki til
lengdar öðru en að berjast fyrir frelsinu sjálfur; gekk
haun í »H o n v e d«-herinn (her ættlandsverjendanna)
sama árið og varð fyrst leyndarskrifari og höfuðsmaður,
seinna fyrir afburða vaskleik »majór« og »adjútant« hjá
Bem hershöfðingja, frelsishetjunni pólversku, sem stýrði
»Honved«-hernum. Um vorið 1849 var hann lýstur í
óhelgi með öðrum oddvitum byltingarinnar; þótti það
ekki auka lítið á sekt hans, að hann var höfundur her-
söngva þeirra, er fylt höfðu Magýra eldmóði og stuðlað
svo drjúgum að sigrum þeim, er þeir höfðu unnið á
Austurríkismönnum. Segir það seinast af honum, að hann
var í orustunni við Schássburg (Segesvar) 31..
júlí 1849, þar sem Bem beið ósigur fyrir Rússum, en þeir
voru fimm sinnum liðfleiri; Austurríkiskeisari hafði sem
sé fengið öfluga liðveizlu hjá Nikulási Rússakeisara mót
Magýörum, þegnum sínum. Hafði Petöfi sézt rétt áður
en ornstan hófst, en úr því var hann horfinn og þrátt
fyrir nokkurn orðasveim, er hélst allengi á eftir, um það,
að hann mundi hafa verið handtekinn af Rússum, þá kom-
ust menn siðar að áreiðanlegri vissu um það, að hann
mundi hafa fallið, svnnilega högginn niður af Kósökkum,.
því ekki kom neinum tii hugar, sem þektu Petöfi, að
hann mundi hafa beiðst griða af rússneskum dátum, jafn-
vel ekki, þótt svo hefði borið undir, af Zarinum sjálfum*;1)
mundi hann svo hafa beðið þann bana, er hanu hafði
óskað sér í »óðunni«: »0, kvíðvænleg hugsun«, og verið
jarðaður saman við aðra, er i bardaganum féllu. Er
sú ætlun manna, þó menn viti það ekki til fulls, og nut
með sanni segja, að hann »eigi sér ekkert leiði« og þann
veg hefir kveðið annað ungverskt skáld (Josef Levai):
‘) Sbr. Hugo Meltzl, Wolken, Lyriseher. Cyklus von Alexander
Petöfi. 47 bls.