Skírnir - 01.08.1907, Side 87

Erlend tiðindi.
270
borginni í Marokkó, og lýsir þar yfir því, að ekki hlýði annað en
að það ríki, Marokkó, sé öllutn öðrum ríkjum óháð með öllu
«g landeignarhelgi soldáns órjúfanleg.
Þetta var upphaf allmikillar viðsjár með hér nefndum stór-
veldum þremur og fleirum þó, og hefir átt eigi hvað minstan þátt
í því, að vígbúnaðarsamkepnin þeirra í milli hefir fremur magnast
hin síðustu missiri en að henni hafi slotað. Þar er Játvarður Breta-
konungur talinn hafa átt manna mestan og beztan þátt í að af-
st/ra vandræðum; hann kvað hafa gengið í milli og stilt til sam-
lyndis með miklum viturleik og btakri lipurð. Tíð ferðalög hans
til viðtals við aðra þjóðhöfðingja álfunnar hafa því verið meira en
kynnisfarir. Marokkómálið er mælt að hafi verið sílifandi ófriðar-
■kveikja öll hin síðustu missiri, þótt slétt hafi verið ofan á að kalla.
Ihlutun Vilhjálms keisara leiddi til stórveldastefnunnar í
Algeciras (syðst á Spáni) á áliðnum vetri 1906, og var þar sáttmáli
ger um sumarmál það vor, er ónýtti hinn frá 8. apríl 1904 og
gerði öllum þjóðum jafnfrjáls viðsáiifti við Marokkóríki og afskifti
af því, svo sem keisari vildi vera láta, en varð þó honnm í móti
skapi að því leyti, að Frakkar skipuðu nokkurs konar öndvegi um
tilhlutun um þarlend mál, ásamt Spánverjum. Það kom svo sárt
við metnað keisara, að hólt við fullnm fjandskap við Frakka, og
þykir nú vera vitað til fulls, að sagt hefði hatin sundur friði við
þá um sumarið eftir, ef Þjóðverjar hefðu haft fullbúinn stórskota-
■útbúnað sintt þann hinn nýja, er þá höfðu þeir í smíðum. Ját-
varður kouungur á og að hafa haft í hótunum annars vegar um
að sitja ekki hjá, heldur veita Frökkum. Það var og gert til að
mýkja skap Vilhjálms keisara, að láta utanríkisráðgjafa Frakka,
Delcassó, fara frá völdum, eftir 7—8 ára skörulega stjórn og vitur-
lega; hann hafði oftar en einu sinni skákað á þá Vilhjálm og
kanzlara hans.
Þessum sömtt glæðum lá við að lifnaði í af nýju í sumar.
Franskt gróðafélag hafði komist að samningum við soldán í
Marokkó um hafnargerð í Casa Blanca, einni helztu hafnarborgittni í
Marokkó, vestur við Atlanzhaf, með 30,000 íbúa, þar af 5—6000
■Gyðingum, og 1000 Norðurálfumöitnum. Frakkar lögðu járnbraut-
arstúf út í grjótnámu skamt frá borginni, til að greiða fyrir hafn-
argerðinni. Það leizt þeim illa á, þarlendum höfðingjum; þeir
böfðu og heyrt þess getið, að járnbrautir væri í höndutn Norðurálfu-
manna sá köttgullóarvefur, er þeir ánetjuðu i utanálfu lönd og ríki.
Þeir ktinna og illa öllu samningamakki soldáns við »hina frönsku