Skírnir - 01.01.1912, Blaðsíða 50

50 Lífgskoðnn Stepháns Gr. Stephánssonar.
þykir mér vera annmarki á henni og á eg þar við niðurlagið. t*að
kemur eins og skollinn sjálfur úr sauðarlegg þetta: að guð, sjálfur
guð, verði að lækka sig fyrir sanuleikanum. Guð Hebrea, og ann-
ara misendismannflokka, verður að sjálfsögðu að lúta í lægra haldi
fyrir sannieikanum, en ekki s j á 1 f u r guð.
Hitt er annað mál og fegurra, að I / f i ð, það sem hækkar menn-
inguna, sé sannleikurinn. En ef guð sjálfur er insti kjarni lífsins,
eða þá ofan við lífið, hvernig getur það þá átt sér stað, að hann
lækki sig fyrir sannleikanum?
Skáldið yrkir þetta kvæði á gamals aldri og þó ekki á fall-
anda fæti. Stephán er ekki orðinn minstu vitund vanviða að yrkis-
efnum, enn þann dag í dag, svo er hann vitsmunaríkur og frum-
legur í síðasta skáldskap sínum. En ellimörk sjást á skáldskap hans
að því leyti, að mjög er farið að bera á því í síðari kvæðum hans,
að / þau skortir það sem kallað' er f a 11 a n d i og s t í g a n d i.
Þau viðbrigði verða að vera í hverju sönglagi, ef það á að vera vel
til fundið. Og kvæði þurfa að hafa þess háttar gersemar í sér, ef
vel á að vera kveðið. Sú elfur er ekki á marga fiska, sem engan
hefir fossinn né flúðastrengi, brot né ála. Og skáldskapur krefur
þvílíkra guðsgjafa á sína vísu. Hann þarf að vera með fossaföll-
um tilfinninga og hreims. Þau efni, sem ekki krefjast þvílíkra til-
breytinga, eru ekki ská'dhæf.
Efnið í kvæðinu um sannleikanti er naumast fallið til þess að-
yrkja um það. Það er ritgerðarefni.
Stephán yrkir, sama árið sem hann kveður um sannleikann,
annað kvæði, sem er ein fosslaus elfur. Það er um son hans, sem
elding laust til bana úti á akri. Það byrjar á þessa leið:
Það lögmál, sem að lífi vinnur grand,
með langri von og ótta mig ei tafði,
en sendi af hæðum himna eldihrand
í hjartastað á þvi sem kært eg hafði.
Og fró er þessi þrautaleysu vissa,
um þennan skilnað, fyrst eg varð að missa.
Það er auðskilið, hvílíkt skjaldarskarð verður í húsi öldur-
mennis, þegar frumvaxta sonur fellur frá. Og ef þetta fráfall’
verður í skjótu bragði, mundi flestum verða felmt við atburðinn,
og bráðar blóðnæturnar eftir ótiladaginn.
En Stephán segir berum orðum í kvæðinu, að valdið, sem varð
drengnum að bana, sé hvorki vont nó gott. Sorg hans er svona
ástríðulaus; áin svona strengjalaus, djúp að v/su og mikil á breidd-
ina, svo að varla sér til lands. Hún er ós-lygn.