Ný sumargjöf - 01.01.1860, Page 35

35
þau orð fyrir þá sök, að fáar byggíngar eru til, sem
sð bygðar í einum stíl eingaungu; heldur ber meira
eða minna ót af honum og getur þó einn stíll verið
ráðandi, eins og á þessari kirkju er.
Sannarlega hljótum vðr að kannast við, að úr
suðrænum sölum hefur margur geisli fegurðarinnar og
lífsins runnið til norðurlanda, og þeirra landa allra,
er liggja fyrir norðan Mundíafjöll; en eigi inegum vðr
trúa því, að slíkt eigi sðr stað í öllum hlutum. Rótin
til gotneska stílsins liggur á norðurlöndum; það er
bustarbyggíngin, sem ver sjáum á hverjum kofa
hjá oss. Hús suðurlanda-búa eru flöt að ofan, og á
þökunum uppi eru sæti til að sitja í á kvöldin og
njóta aptankælunnar, eptir sólarlagið. Megum vðr hér
skilja, að hnattstaðan ræður mjög byggíngarlaginu, því
af hnattstöðunni leiðir deilíng hita og kulda, og veðurátt
alla. A suðurlöndum norðurálfunnar er veðurblíða
mikil, og hvorki snjór ne regn svo frain úr keyri; en
þetta er tíðara á norðurlöndum, stormar meiri og
veðurátt hvikulli: því eru bustir hafðar — eða
þjóðirnar hafa haft þær ósjálfrátt þegar í öndverðu —
að regn og snjór mega renna niður af þeiin, en flöt
þök mundu hvorki hlífa við regni nð snjókíngju, með
því eigi væri neitt afrennsli; en hallinn hleypir því
niður. þannig er b us t ar b yggí ngin, einföld og
kotaleg, orðin rótin þess stíls byggínganna, sem vanda-
mestur er og fegurstur, en það er gotneski stíllinn; í
þeim stíl hreinum og óblönduðum er svo mikil þýðíng
og svo listarík snild, að Friðrik Schlegel hefur kallað
3