Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1925, Page 19

én óvíst er ilm þær, því að tóftin var ekki grafin út öll að innari.
Gólfskán í henni er mjög þunn og er með leifum af kolamylsnu
og ösku, einkum á bletti nærri austurveggnum í norðurenda tóftarinnar.
Enn vestar en þessi tóft, er nú var lýst, er hin 3. Hún og sand-
kúfur upp af henni myndaði lítinn hól; mun Sigurður hreppstjóri eink-
um hafa átt við hann með getgátu sinni um dys hjer. Tóft þessi
var grafin út að innan að miklu leyti, gerðar breiðar geilar innan við
austur-hliðvegg og gafla. Innri brún á hliðveggnum er 18 st. vestar
en innri brún á vesturvegg í syðri hluta langhússins. Þessi tóft er
að innanmáli 9^/a st. að lengd og 3^'a að breidd. Veggir eru um
stiku að hæð og tóftin full af sandi. Dyr eru á norðurgafli miðjum
og hellur á gólfinu innan við þær. Gólfskán er lík og í hinum tóft-
unum, um 1 cm. að þykt, með miklum leifum af ösku og kolum i.
Allar virðast tóftir þessar vera mjög fornar; langhústóftin einkum, og
sýnist sú rúst hafa orðið vallgróin áður en sandur losnaði við upp-
blástur umhverfis og fylti hinar minni tóftirnar.
Bær þessi hefur verið í miðjum dalnum yzt og staðið þar fallega. Jeg
hygg vafalaust að hann sje sá er Herjólfur bygði. Þá hefur dalurinn
sennilega verið enn grösugri en nú, og þar var viðunanlegt vatnsból,
hið bezta á eynni, lindin góða; bærinn er rúmar 100 stikur fyrir sunnan
hana. Afstaða tóftanna innbyrðis sjest af mynd á bls. 20, en lögun aðal-
tóftarinnar má og sjá af I. mynd á meðf. myndbl. Það er hvorttveggja,
að aðaltóftin er óregluleg að lögun, enda sennilega illa hlaðin í fyrstu.
Að svo lítið er nú eftir af veggjunum bendir helzt til að þeir hafi
verið rifnir. Grjótið úr þeim er utan og innan veggjaleifanna, en hafi
þeir verið rifnir, þá hefur það að líkindum verið gjört til að taka úr
þeim hleðslusteina í hinar tóftirnar einkum þá vestustu. Hún kann að
vera yngst og jafnvel verbúð. Miðtóftin getur einnig verið frá sama
tíma og kann að hafa tilheyrt henni. Nafnið ^Dalivera1), sem er af-
bökun úr Dalver, bendir til að ver og verbúð(ir) hafi fyrrum verið
hjer. í fyrstu hefur það verið nafn á verinu í dalnum, Herjólfsdal,
en síðan hefur það verið notað i stað nafnsins Herjólfsdalur. Að
síðustu sigraði þó hið forna nafn á dalnum, nafnið Dalver gleymdist
eins og verið sjálft, sem hvarf undir sand og mold.
í Árb. 1913, bls. 15—16 og bls. 30, er getið tveggja annara mann-
virkisleifa, fyrir sunnan Herjólfsdal. Hinar syðri reyndust svo örfoka
að þar stóð hvergi steinn yfír steini, nje hið aðflutta grjót neins staðar
í röðum, er bent gæti til veggja. Þó mun mega telja víst, að hjer
1) Svo var staðurinn eða dalurinn allur nefndur um 1700, sbr. Arb. 1913,
bls. 25.