Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1925, Page 73

Legsteinn og legstaður
sjera Jóns Þorsteinssonar á Kirkjubæ í Vestmannaeyjum.
Vorið 1924 fannst legsteinn, eða raunar 2 stór brot af legsteini, í
kálgarði á Kirkjubæ i Vestmannaeyjum. — Gísli Lárusson, kaupfjelags-
stjóri þar, skýrði mjer brátt frá fundi þessum1) og kvað bezt, að steinn-
inn yrði fluttur til Þjóðminjasafnsins til varðveizlu, þareð honum
yrði ekki tryggilega borgið heima í eyjunum. Ljet jeg þá flytja stein-
inn til safnsins og annaðist Gísli góðfúslega umbúning og flutning á
skipsfjöl. Er jeg sá brotin, þótti mjer Gísli og þeir aðrir eyjamenn,
sem álitu þau bezt geymd á safninu, hafa rjett fyrir sjer. Þau eru
úr brothættu móbergi og hætta á að þau molnuðu sundur, yfirborðið
jafnvel hálfvegis sprungið frá. —í Hefði steinninn verið ofanjarðar frá
því er hann var lagður á legstaðinn, hefði hann eyðst svo, að letur
hefði horfið2) og líklega hefði steinninn allur farið í mola. — Móberg
er endingarlaust í legsteina.3)
1) Sbr. enn fremur skýrslu hans, sem birt verður hjer fyrir aftan,,og grein í
Skildi, I., 36, eftir sjera Jes A. Gíslason. — Skýrsla Gísla er dagsett 31. maí.
2) Um það eru þeir og sammála Gísli Lárusson (i skýrslu sinni um fundinn)
og sjera Jes A. Gíslason (í greininni í Skildi); sbr. enn fremur frásögn Brynj.
Jónssonar í Árb. 1907, bls. 13, um 3 aðra legsteina, er voru'i þessum kirkjugarði.
3) í 37. tölublaði Skjaldar er grein (eftir Jón Jónsson) um legsteininn,
og það talin sjerstök mistök, að steinninn var sendur til safnsins; finnur höf-
undur að þessu með ailmiklu álasi. Að því tilefni gefnu ljet jeg í.ljós, að jeg
skyldi fúslega láta flytja steininn aftur til eyja, ef þess yrði alment óskað af
eyjamönnum, eða af sóknarnefnd þeirra eða bæjarstjórn, en Gísli fullvissaði
mig um, að það væri einmitt ósk manna, að steinninn yrði varðveittur í Þjóð-
minjasafninu frá frekari eyðileggingu. Er jeg siðar kom'til eyja og stakk upp á
því að varðveita stein þennan i forkirkjunni við Landakirkju og jafnvel leg-
stein sjera Ólafs Egilssonar einnig (hann er í Landakirkjugarði), þá var því and-
mælt og talið líklegast að steinamir yrðu, þegar fram liðu stundir, eyðilagðir i
forkirkjunni.
Er þetta er skrifað, hefur verið gerður upppráttur að nýjum legsteini yfir
sjera Jón og er sá steinn raunar þegar höggvinn til, en áletrun og annað á
framhlið hans verður brátt sett á eftir uppdrættinum, sem er gerður eftir hinum
gamla legsteini að mestu leyti. Er i ráði að reisa þennan nýja legstein sem
minnisvarða á legstað sjera Jóns.