Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1969, Page 125

kirkja hamborgarmanna
129
dikara vitum við eftir upplýsingum um brottsiglingarhöfnina, að
þeir komu allir að einum undanteknum frá Hafnarfirði: 1599 prédik-
arinn Andreas (Antwan) Hoffmann, 1600 og 1601 séra Johann
Fabritius, 1601 auk þess prédikarinn Nicolaus Stuur úr Kibbelwick
(Keflavík), en 1602 er hann aftur nefndur í gjafabókum St. Önnu-
bræðralagsins og er þá að snúa heim frá Hafnarfirði.
Ekkert er vitað um þau embættisstörf, sem þessir kennimenn unnu
í Hafnarfirði. Einungis vitum við um prédikarann Andreas (Antwan)
Hoffmann, að hann jafnaði missætti milli tveggja Hamborgarkaup-
manna árið 1599. Auk venjulegrar guðsþjónustu fyrir kaupmennina
og skipstjórana og þjónustulið þeirra, hafa þeir sjálfsagt jarðsungið
þá Þjóðverja, sem í Hafnarfirði dóu. Stundum hafa ef til vill ein-
hverjir fslendingar, sem búsettir voru í Hafnarfirði, sótt þessar
guðsþjónustur, því að þá var engin kirkja í Hafnarfirði.
Tekjum til byggingar og viðhalds kirkjunnar var alltaf haldið áð-
greindum frá gjöfum handa þurfalingum, ekkjum og sjúklingum, og
yfirleitt voru þær bókaðar sérstaklega. Fjárframlögin voru ýmist í
peningum eða fríðu. Gjöld í fiski eru ýmist kölluð „Karkenfisch"
(kirkjufiskur) eða Suntge-Anna fiskur, en af seinna nafninu verður
ekki séð, hvort átt er við fisk handa fátækum eða kirkjunni. Ef til
vill bendir þó þessi nafngift til þess, að kaupmannakirkja sú, sem
„Sunte-Annen Broderschop der Islandesfahrer“ hélt uppi í „Hanen-
forde“ hafi verið helguð heilagri Önnu. Og kapellan í Péturskirkjunni
í Hamborg hafði sama nafn.
1 einu tilviki sýna heimildir, að kirkjan í Hafnarfirði var einnig
notuð sem samkomuhús éða samningasalur. Vegna deilna milli emb-
ættismanna Danakonungs og Hamborgara út af verzlunarfyrirkomu-
lagi og vetrarsetu kaupmanna á Islandi kom fógetinn Lárenzíus Múle
í kirkjuna vorið 1548 og las yfir Hamborgurum þeim, sem þar voru
saman komnir, alla dóma og konungsbréf, sem deiluna varðaði. Hann
brýndi fyrir viðstöddum að sniðganga ekki þessi fyrirmæli.
Með árinu 1608 rann út leigumáli Hamborgarkaupmannanna Curt
Bleke, Hermann Kopmann og Ditrich Bermann um Hafnarfjarðar-
höfn. Samtímis tók konungur fyrir Islandsferðir og Islandsverzlun
Þjóðverja. Með þessu var snöggur endir bundinn á framlög til kirkj-
unnar. Upp frá því er aðeins greint frá gjöfum til fátæklinga bræðra-
lagsins, sem gefnar voru af skipstjórum á þeim skipum, sem Danir
fermdu til íslandsferðar. Söguritari Hafnarfjarðar, Sigurður Skúla-
son, segir, að 14. október 1603 hafi staðurinn komizt á hendur danskra
einokunarkaupmanna frá Kaupmannahöfn, Málmey og Helsingjaeyri.
9