Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1969, Page 126

130
ÁRBÖK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Eftir það hefur kirkjan ekki verið notuð af réttum eigendum sínum.
Kristján 4. batt með valdi enda á íslandsverzlun Hamborgara, þótt
hann reyndar liti á þá sem landa sína. Eftir því sem borgarráðið
reiknaði út sama ár, kostaði þessi aðgerð hans borgarsjóð Hamborg-
ar allt að 100.000 lýbskra marka.
Nokkrum árum síðar, hinn 24. apríl 1608, fyrirskipaði Kristján 4.
í bréfi, að allar byggingar, sem Þjóðverjar áttu á Islandi, þær sem
stóðu á lóðum konungs svo og þær sem stóðu á lóðum kirkjunnar,
skyldu tafarlaust rifnar. Því verður að ætla, að Hamborgarakirkjan
í Hafnarfirði hafi verið rifin árið 1608 að konungsboði. Ekki mun þó
hafa skort mótmæli Hamborgarmanna gegn þessum ofbeldisaðgerð-
um til að binda endi á þessi verzlunarviðskipti, og kunnugt er okkur
um eina kvörtun íslandsfaranna í Hamborg til ráðsins frá árinu 1611.
Enginn veit lengur hvar kirkjan stóð. Hún virðist ekki hafa verið
undirgefin biskupsstólinn í Skálholti, og í sögu Hafnarfjarðar hallast
Sigurður Skúlason að því, að hún hafi staðið því næst sem nú er
Óseyri.*
Grein þessi er þýdd úr ritinu Hamþurgische Geschichts- und Heimatblátter 21.
árg. október 1965. Rit þetta mun vera í fárra höndum hér á landi, og hefur höf-
undur góðfúslega leyft, að greinin yrði þýdd og birt í Árbók. Niður eru felldar
tilvitnanagreinar allmargar, enda geta þeir, sem á þurfa að halda heimildum þeim,
sem þar er vitnað til, haft upp á þeim í frumritinu. — Þess skal getið, að sami
höfundur hefur skrifað aðra grein um St. önnu-kapellu Péturskirkjunnar í Ham-
borg, þar sem Islandsfararnir héldu guðsþjónustur á árunum 1521—1535 (sama rit.
apríl 1969). — 1 þeirri grein hefur hann eftir Dr. Max Hasse, að likneskjur önnu
og Maríu frá Holti í önundarfirði (Þjms. 2069) séu sennilega gerðar á verkstæði
í Hamborg um 1515.
* Athugasemd þýðanda: Gísli Sigurðsson í Hafnarfirði hefur leitt að því sterlc
rök (Saga 1961, bls. 291—298), að verzlunarstaðurinn forni, Fornubúðir, hafi verið
á Háagranda (Grandahöfða) innst á Grandanum við Hafnarfjörð, utan við ósinn,
andspænis Óseyri og Flensborg, sem seinna voru. Staðhættir á þessum slóðum hafa
breytzt geysilega mikið, fyrst vegna sjávarágangs, en á síðustu tímum vegna hafnar-
framkvæmda, svo að ekkert er nú sem áður var. Árið 1943 var unnið með dýpkunar-
pramma innst á Grandanum, og komu þá upp mannabein, úr fleirum en einum
manni. Lárus Sigurðsson, sem var með lóðsbátinn og sá þessi ummerki, segir að
faðir sinn, Sigurður Guðmundsson, gamall Hafnfirðingur, hafi sagt þegar hann
frétti um beinafundinn: „Ætli þau séu ekki úr gamla kirkjugarðinum, sem fór
undir sjó". Eftir því ætti að hafa lifað sögn um kirkjugarð á Grandanum. En hvað
sem um það er, má telja líklegt, að bein þessi séu úr kirkjugarði Hamborgarmanna
og að kirkjan hafi þá verið á Grandanum ásamt verzlunarhúsunum. Ekki mun
beinafundur þessi hafa verið rannsakaður nánar. — Upplýsingar þessar eru frá
Gísla Sigurðssyni.