Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1977, Síða 83

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1977, Síða 83
UM ORÐIÐ VATN(S)KARL 89 ÓTM: Ólafs saga Tryggvasonar en mesta III, udg. af Ól. Halldórsson (í próförk). Prinz: Mittellateinisches Wörterbuch ... Redigiert von Otto Prinz unter Mitar- beit von Johannes Schneider. Miinchen 1967. 44Pr: Fire og fyrretyve .. . Prover af oldnordisk Sprog og Literatur, udgivne ^ af Konr. Gislason. Kbh. 1860. Rím.: Áldsta delen af Cod. 1812 it0 gml. kgl. samling ... i diplomatariskt af- tryck utgifven af Ludvig Larsson. Kbh. 1883. Safn: Safn til sögu íslands og íslenzkra bókmenta. Stjórn: Stjom ... udgivet af C. R. Unger. Kria 1862. , Stjórn. AM 227 Fol . . . with an Introduction by Didrik Arup Seip. Copenh. 1956. Wartburg: Oscar Bloch, Walter von Wartburg, Dictionnaire Étymologique de la Langue Franqaise ... Revue et augmentée par Walter von Wartburg. Paris 1968. , WBDeutsch: Werner betz, Deutsch und Lateiniscli. Die Lehnbildungen der Bene- diktinerregel. Bonn 1949. Webster: Webster’s Third New International Dictionary ... Springfield 1966. ÞÞEnchir.: Enchiridion Þad er Handbookarkorn/hafande jnne ad hallda. Ca- lendarivm/Edur Rijm aa Islendsku . . . Hoolum 1671. SUMMARY The present article deals with the meaning, origin and history of the word vatn(s)karl in Icelandic or rather West-Scandinavian (Icelandic, Norwegian and Faeroese). In Icelandic the word is found in documents from the 13th century. Its use is frequent in manuscripts written in the 14th—18th centuries. Vatn(s)karl has three meanings in Icelandic: 1) the Water Bearer, i.e. the llth sign of the Zodiac, obviously a loan-translation of aquarius in classical Latin, 2) common water jug and 3) aquamanile, a ewer used for hand washing during Mass. This last meaning receives a special attention in the paper. Sources show that the word refers solely to the function of the object, regard- less of its form. There is, however, no reason to doubt that it was in some cases formed like a ewer, in others like an animal, e.g. a lion like mediaeval aquamanilia frequently were. No aquamanilia shaped like a man have been found. Vatn(s)karl literally means ’watennan’, the second part of the compound being karl, ’man.’ Earlier attempts to explain the origin of the word are proved to be erroneous. But how can vatn(s)karl acquire the meaning aquamanile? Here, again, the Latin aquarius comes into the picture. In English mediaeval sources this Latin word can be found in the sense of ’ewer, especially for holy water,’ an elliptic form of urceus aquarius. In the I3th century and even earlier when the word vatn(s)karl was formed, the Icelandic church was strongly influenced by the English church. The West Scandinavians (Icelanders, Norwegians and the Faeroese) must have known that aquarius in classical Latin not only meant the Water Bearer but also ’water carrier.’ In England they learned the word in the meaning of ’ewer for holy 'Water.’ As a result they simply formed the word vatn(s)karl for aquamanile without regard to the shape of the object. This kind of loan-translation is very common, not only in Icelandie, but also in most other languages.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.