Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1977, Page 88

94
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
tæringu, en greiningin er gerð á sléttu yfirborði). Skorurnar (grópin) fyrir
niellóið eru sýnilega steyptar. Þær eru ávalar í botninn og mjög misdjúpar. Við
brúnir beitarinnar eru þær oft allt að V2 mm djúpar, en yfirleitt eru þær tölu-
vert grynnri og vantar stundum alveg eins og fram kemur í misbrestunum í
munstrinu. Sennilega hafa þær að nokkru leyti horfið við fægingu eftir steyp-
inguna og nielieringuna og einnig við slit. En sumpart, t. d. við aðra brúnina
nær aftari endanum, eru aðliggjandi skorur svo djúpar, að telja verður að þær
sem vantar hafi aldrei verið í steypumótinu, og verður að kenna vangá málm-
smiðsins um það. Á stöku stað hefur niellóið breiðst yfir allan flötinn milli skora.
Á fremri enda beitarinnar er yfirborðið ekki vel fægt, heldur er það býsna
hrjúft með grunnum skorum, sem að einhverju leyti kunna að vera hugsaðar
sem hluti af munstrinu en vantar allt nielló, að minnsta kosti nú.
Víða á framhlið beitarinnar, þ. e. á henni miðri og við brúnir niellógrópanna,
er yfirborðið hvítgljáandi, eins og það væri lagt hvitmálmi. En þáttgreining
með sveipsjá hefur eigi að síður sýnt að þessir ljósu fletir eru úr nokkurn veg-
inn sömu málmblöndu og bronsið yfirleitt. Ljósi liturinn mun því ekki stafa af
því að yfirborðið hafi verið lagt einu né neinu, heldur sýnir hann hvernig fram-
hlið beitarinnar hefur verið upphaflega, meðan engin tæring hafði átt sér stað.
Brons með svo hátt tininnihald sem hér er um að ræða er nefnilega næstum
hvítt á lit (sást í sárinu þar sem sýnið var tekið til pólarógrafgreiningarinnar),
og guli litarblærinn á tærðu flötunum mun stafa af einhverju sem gerist við tær-
inguna. Upphaflega hefur þannig svart niellóið skipt litum við fægðan hvít-
gljáandi flöt á efra borði beitarinnar. Þar sem hallar út af er minna fægt og
þar sjást grunnar skorur eða þjalarför, en bakhliðin er hrjúf eins og hún kom
úr steypunni.
Að undanteknum smáatriðum á fremri (tungumyndaða) endanum
er ljóst hvernig munstrið á beitinni hefur verið hugsað. Það eru tvær
samhliða raðir af „hlaupandi hundi" með útlínum úr nielló, og snúa
uppundningarnir inn að miðju beitarinnar. Uppundningarnir í röðun-
um tveimur snertast, og milli snertipunktanna myndast röð af tígul-
mynduðum flötum eftir miðlínu beitarinnar. Á bjúgu totunum á aft-
urenda beitarinnar eru tveir öftustu uppundningarnir í röðunum og
fylla upp í flöt þeirra. 1 hinn endann er munstrinu lokað með nokkr-
um flipum, sem lykja um tvo tígla.
Skreytið á beitinni og ytra form hennar hæfa hvort öðru snilldar-
lega eins og sjá má. Svo mætti virðast sem skreytið væri óhlutrænt,
en vafalaust er þó um að ræða stílfært jurtaskreyti, það er að segja
sex pálmettur sem „staflað" er hverri ofan á aðra. Munstrið skilst best
ef fremri endinn er látinn snúa upp. Fimm pálmetturnar eru sams
konar: þriggja-blaða-pálmettur þar sem tígull er miðblaðið og tveir
uppundningar hliðarblöð. Milli neðri enda pálmettanna ganga línur