Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Ukioqatigiit

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Qupperneq 2

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Qupperneq 2
6 ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS hreppi forna hafi skipt mörgum hundruðum kílómetra, og trúlega hefur helft þeirra verið að stofni til frá Þjóðveldisöld“.7 Hversu mikill þáttur garðahleðsla var í útistörfum i íslenskum sveitum til forna sést m.a. á því, að samkvæmt Grágás eru þrír af sex mánuðum sumar- misseris garðannir. Þar segir: ,,Á milli anna skal löggarð gera, en vorönn er til þess er mánaður er af sumri, en garðönn síðan tveir mánaðir. Þá er heyönn aðra tvo mánaði, en þá er löggarðsönn inn efsta mánað sumars“.8 Vinna við löggarða gekk fyrir flestum öðrum verkum þegar garðönn var, sbr. eftir- farandi ákvæði Grágásar um löggarð til skipta á afrétti: „Menn eiga það að vinna við löggarð þann, að fá sér eldibranda og reka heim smala sinn. Eigi skulu þeir svo reka aðra sýslu að það dvelji garðlagið“.9 Og í Jónsbók segir meira almennt: ,,Ekki skal vinna meðan garðönn er nema reka smala heim og fá eldibranda“.10 Byrjun garðanna og lok, nálægt miðjum maí og miðjum október, kunna að vera að einhverju leyti arfur frá fyrri heimahögum, þó engin slík ákvæði sé að finna i varðveittum norskum lögum, en líklegra er, að þessi tímamörk séu að mestu sniðin eftir íslenskum aðstæðum. Þau koma mætavel heim við það tiltölulega hlýja loftslag, sem líklegt er að hafi verið ráðandi að mestu á fyrstu öldum íslandsbyggðar. Á ofanverðri 12. öld og á fyrri hluta 13. aldar versnar loftslag verulega11 og virðist bæði þetta, sem og reynslan af breytileika veðr- áttunnar frá ári til árs, endurspeglast í lagaákvæði Jónsbókar varðandi garð- annir, en þar segir: „Sú er hin fyrsta lagastefna [þ.e. til garðlags], þegar torfu- þítt er og til þess er menn vinna völlu sína. Sú er önnur þá er lokið er vororku og til heysláttu. Sú er hin þriðja þá er hey er hirt og til þess er jörð frýs“.12 Skv. Grágás skal löggarður vera „fimm feta þykkur við jörð niðri, en þriggja ofan, taka í öxl manni af þrepa, þeim er gildar álnir og faðma hefir“.13 Ákvæði Jónsbókar eru svipuð: „Það er löggarður er V feta þykkur er við jörð niðri en þriggja ofan; hann skal taka í öxl þeim manni af þrepi er hann er hálfrar fjórðu álnar hár“.14 Sú alin, sem hér er reiknað með, er að líkindum um 49 sm,15 hæð löggarðs skv. því tæplega 150 sm, eða álíka og breidd lög- garðsins neðst. Hin geysi-umfangsmiklu garðlög hér á landi til forna og hin mörgu lagaákvæði þar að lútandi virðast að meStu vera séríslenskt fyrirbæri grundað á íslenskum staðháttum, harla ólíkum þeim er voru í fyrri heimkynnum land- námsmanna, sér í lagi í Noregi. Grágás hefur líka fátt úr hinum fornu norsku lögum, Gulaþingslögum og Frostaþingslögum, varðandi garða, þó andi lag- anna, varðandi mikilvægi garða, sé svipaður, sá andi er felst í þeim orðum Gulaþingslaga, að „garður er granna sættir".16 Þær einu löggirðingar, sem nefndar eru í norsku lögunum, eru stauragirðingar. í barrskógalandi, eins og Noregur er að miklum hluta, var timbur eðlilegasta girðingarefnið. Á íslandi
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.