Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Síða 5

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Síða 5
BJARNAGARÐUR 9 að gera það til fullnustu. Þegar er talsvert af honum horfið vegna tún-og garð- ræktar og vegagerðar og ósnortnu kaflarnir styttast með hverju árinu. Önnur ástæða var sú, að æskilegt virtist að varðveita skv. lögum um fornminjar eitt- hvað af þessu forna og myndarlega mannvirki, en forsenda þess var, að kann- að yrði nánar hverjir hlutar þess væru helst verðir verndunar. Heimildir um Bjarnagarð Elstu heimild um Bjarnagarð er að finna í riti séra Jóns Steingrimssonar, Fullkomið skrif um Síðueld. í skrá yfir eyðibýli, sem er einskonar viðbótar- kafli við frásögnina af eldinum, segir: ,,í því víðlenda plázi, fram af Hörgslandi, sem nú kallast Skjaldbreið, var byggð til forna, sem öll hefur eyðst af vatns- og sandyfirgangi eður hlaupum, en þar ágreinir, í hverjum helzt hlaupum það hefur orðið, vil jeg ekkert víst segja um það. Er sagt þar hafi 8 bæir verið, hafi ei annað land verið hjá þeim en slægjur einar, en hagbeitin hafi verið fyrir vestan Bjarnagarð, er liggur eptir allri Landbrotsbyggð, frá Ásgarðshálsi suður fyrir Þykkvabæ. Til sann- indamerkis sjest nú hlaðin tröð á báðar síður eður ein bein gata, milli Land- brots byggðarinnar vestur fyrir greindan Bjarnagarð, og austur í Saurbæjar- háls við Skaptá, um hverja Skjaldbreiðarbændur skyldu reka allan kvikfjenað sinn, að hann gjörði ei skaða þeim, er þar á báðar síður bjuggu; við þennan háls hefur bær verið, sem enn þá sjest merki til, sem Skaptá, hefur aftekið, er kallast hefur Saurbær, og sagt er hafi verið kirkjustaður Skjaldbreiðarmanna. Bæjanöfn þar hef jeg ei sjeð nema þessi: Vatnsendi, eptir sögunni af Gunnari Keldugnúpsfífli, Dálkur, eptir Wilkins máldaga, því þá jörð er hér hvergi annarsstaðar að finna. Þar er og getið um Erfstaði, Aurland og Aurdal, sem getur verið Refstaðir, Hörgsland og Hörgs- dalur, af stafvillu, og því útfæri jeg þær ekki“.21 Næst er Bjarnagarðs getið í Jöklariti Sveins Pálssonar, byggðu á ferðum hans 1792-1794. Þar segir: „Skjaldbreið kallast nú á tímum eyðisandur, þar sem fáeinir melkollar standa eftir, utan og ofan við fyrrverandi útfall Skaftár, fram af austanverðri Síðusveitinni, en í fyrndinni á að hafa verið þar byggðarhverfi með 8 byggð- um býlum, er voru sérstök kirkjusókn. Eyddist hún aðallega af vatnavöxtum í Hverfisfljóti og Skaftá ásamt sandfoki frá eyðisöndunum í nágrenninu, með öðrum orðum: beinlínis af umróti áðurnefndra jökla. Eigi verður vitað fyrir víst, hvenær byggð þessi eyddist, en hitt er víst, að hún var enn við lýði á dög- um Vilchins Skálholtsbiskups, í byrjun 15. aldar. Talið er, að þessi 8 býli hafi einungis haft landrými, sem nægði til heyskapar, en hagabeit fyrir skepnur sínar áttu þau vestan við svonefndan Bjarnagarð, er liggur frá N til S austan við Landbrotsbyggðina. Þar sér og enn fyrir tröðum eða götu með girðingum
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.