Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Síða 71

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Síða 71
SPRENGIDAGUR 75 Handwörterbuch des deutschen Aberglaubens, Berlin-Leipzig 1927-41. II, 249-54, 1246-63, IX, 271. Troels Lund, Dagligt Liv i Norden i det sekstende Aarhundrede. Fjerde Udgave. Koben- havn. Kristiania. Bind VII, bls. 94-99. Martin P:N Nilsson, Árets folkliga fester. Stockholm 1915, bls. 282. 25 Bréf frá Finn Hodnebo, Norsk leksikografisk institutt, 19.10.1981. Max Höfler, ív. rit. bls. 58. 26 Biskupa sögur II, Khöfn 1878, bls. 248. 27 Adolph Franz, Die kirchlichen Benediktionen im Mittelalter, 1. Band. Freiburg im Breisgau 1909, bls. 154-217. Otto von Rainsberg-Diiringsfeld, Das festliche Jahr. Leipzig 1898, bls. 152-54. 28 Eugen Fehrle, Feste und Volksbráuche im Jahreslauf europáischer Völker. Kassel 1955, bls. 130. Paul Sartori, ívitnað rit, bls. 108. Anton Dörrer, Tiroler Fasnacht. Wien 1949, bls. 78 og 292. A. Fahne, Der Carnival. Ein Beitrag zur Kirchen- und Sittengeschichte. Köln und Bonn 1854, bls. 166-69 Erika Kohler, Martin Luther und der Festbrauch. Köln-Graz 1959, bls. 92-113. 29 Kurt Piper, Kirkja Hamborgarmanna í Hafnarfirði. Árbók Hins íslenzka fornleifafélags 1969, bls. 126-30. 30 Biskupa sögur II, Khöfn 1878, bls. 247-48. 31 Bréf frá Monsignore Johannes Wagner og Dr. Balthasar Fischer, Liturgisches Institut Trier, 11.4. 1980, 18.3, 26.5. og 28.8. 1981. ZUSAMMENFASSUNG Der Tag vor Aschermittwoch, oder Fastendienstag, heisst bis heute auf Islándisch sprengidagur oder sprengikvöld. Das Wort ist erst um 1735 in einem Wörterbuch-Manuskript belegt. Dort wird es bereits als ein volkstiimliches Wort bezeichnet und zwar mit grossem Fressen verbunden. Spáter wird es so erklárt, dass man in katholischer Zeit an diesem Tage so viel Fleisch gegessen habe, bis man seinen Bauch „gesprengt" hat. Friiher hat man meistens geráuchertes Fleisch an diesem Tage gehabt, in den letzten hundert Jahren vor allem aber Pökelfleisch mit Erbsensuppe. Fastnachtsumziige hatte man in Island kaum, da es auch keine Dörfer geschweige denn Stádte gab, und die Einzelhöfe lagen weit voneinander entfernt. In verwandten Sprachen findet man keinen entsprechenden Namen fur diesen Tag. In Norwegen gibt es zwar das Wort sprengjelaurdag fur den Samstag vor Ostern. Es wird dort als ,,Anstrengungstag“ erklárt, wo man sich bei der Arbeit „sprengen" musste, was auch sehr volksetymologisch klingt. In der Schweiz gibtes die Bezeichnung. Sprengmantig fur den Fastnacht- montag. Auf Deutsch hat man aber das Wort Sprenglag als „kirchliches Fest, an welchem Weihwasser gesprengt wird“ (Grimm). Nach der hier vorgestellten Theorie ist das islándische Wort sprengidagur ursprunglich ein deutsches liturgisches Lehnwort, wahrscheinlich aus dem 15. oder 16. Jh„ als die Hamburger einen lebhaften Handel mit den Islándern trieben und sogar eine eigene Kirche dort errichtet haben. Das Wort könnte doch möglicherweise álter sein, da die ersten islándischen Bischöfe im 11. Jh. in deutschen Schulen ausgebildet waren. In dem Falle hátte man jedoch erwarten können, das Wort fruher belegt zu finden.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.