Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Årgang

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Side 103

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1981, Side 103
INNSIGLI JÓNS SKÁLHOLTSBISKUPS 107 öllu leyti verður látin skera úr um það hér hver hann var sá maður sem á ein- hvern hátt tókst að glata undirskrift sinni og kennitákni í danska mold. Það verður frekar innsiglið sjálft sem mun segja til um uppruna sinn. Upphaflega þegar innsiglið fannst var stungið upp á þvi að lítt hugsuðu máli að það hefði tilheyrt Árósabiskupinum Jens Iversen Lange (1449-82). Sá var athafnamaður hinn mesti í embættistíð sinni og er m.a. frægur fyrir að hafa látið stækka hina fornfrægu tígulsteinsdómkirkju Árósa.10 En þegar tókst að lesa og skilja áletrunina betur var ekki um að villast að innsiglið hafði verið í eigu einhvers Jóns biskups í Skálholti á íslandi. Datt mönnum þá fyrst í hug þeir þrír Jónar, sem setið höfðu á biskupsstóli í Skálholti hver á eftir öðrum á fyrri hluta 14. aldar, þ.e. þeir Jón Halldórsson (Freygerðarson) (1322-39), Jón Indriðason (1339-1341) og Jón Sigurðsson 1343-1348). í framhaldi af þessu birtust svo á prenti skemmtilegar tilgátur um hvers- vegna innsiglið hefði síðan hafnað í Árósum. Var m.a. stungið upp á því, að þegar plágan mikla geisaði i Evrópu um 1350, hafi eigandi þess sökum hjarta- gæsku og vorkunnsemi með deyjandi meðbræðrum sínum tekið sér ferð á hendur yfir hafið til Danmerkur og þar hefði hann svo týnt innsiglinu. Hafi því svo verið varpað á tún ásamt öðru rusli frá einhverju klaustrinu eða bisk- upsbústaðnum í Árósum.11 Tilgáta þessi er hin hressilegasta, en verður ekki rædd frekar hér, enda voru líklega allir þrír Jónarnir dánir fyrir pláguna miklu í Evrópu. Hvort nokkur þeirra er eigandi umrædds innsiglis má draga í efa og verður reynt að færa að því nokkur rök. Því margt er það í gerð þess og innihaldi sem gerir óliklegt að það sé úr eigu einhvers þremenninganna og þættir úr lífi þeirra virðast benda til hins sama. Tveir þeir fyrstu, Jón primus Halldórsson, og secundus Indriðason, voru báðir norskir menn, að því er talið er, Jón fyrsti er í Jóns þætti Halldórssonar kallaður prédikari og sagður hafa verið i prédikaraklaustri. Stundum er hann talinn hafa verið kórsbróðir í Björgvin og þá sá Johannes Halldori sem nefndur er meðal canonicis Bergensibus 1310 (sjá Dipl. Norv. I, nr. 126). Jón var af góðum ættum, víðförull maður mjög, hafði setið í frægum háskólum í Evrópu, m.a. París og Bologna, og fóru svo miklar sögur af gáfum hans að menn undruðust að hann skyldi vilja gerast biskup á íslandi. Hann er einnig vafalítið þekktastur þeirra þremenninganna og er ævi hans lýst í hans eigin sögu, þætti Jóns biskups. Segir þar að hann hafi andast í Björgvin og sé graf- inn þar að klaustri því sem hann gekk í í æsku.12 Jón Indriðason var áður ábóti í Seljuklaustri í Noregi, var aðeins tvö ár í embætti, andaðist 16. mars 1341.13 Jón þriðji er ávallt talinn islenskur maður, líklega munkur í fyrstu og var
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.