Eimreiðin - 01.01.1902, Qupperneq 4

4
Alþýðuháskólar í Danmörku.
Eftir cand. phil. JÓN JÓNSSON.
Stjórnarbyltingin mikla á Frakklandi hefur með réttu verið
talin einn af hinuin hrikalegustu og um leið þýðingarmestu við-
burðum mannkynssögunnar. Fjölda margir ritsnillingar hafa tekið
sér fyrir hendur að skýra hana og kveða upp dóm yfir henni.
Sutnir hafa skoðað hana eins og nokkurs konar viðbjóðslegt voða-
spil, þar sem allar lægstu og dýrslegustu eðlishvatir mannsins hafi
bylt sér taumlaust og gegndarlaust. Aðrir aftur á móti telja hana
endurfæðingarhátíð mannkynsins. En hvað sem þessu líður, þá er
hitt víst, að þegar stjórnarbyltingin var um garð gengin, voru rofnir
þúsund fjötrar, sem öldum satnan höfðu legið á mannkyninu, og
nú tók að rofa fyrir sól og sutnri í lífi þeirra stétta, sem alt til
þess tíma hafði verið skipað sæti í hinum yztu myrkrum vanþekk-
ingarinnar, þrældómsins og íyrirlitninga'rinnar. Alþýðan kemur nú
fyrst til sögunnar aftur eftir margra aida kúgun. Heilar þjóðir
vakna til lífsins við þessa atburði og stíga sporið út í framtíðina
með nýju þori og nýju þreki.
Á umliðnum öldum hafði Norðurlanda gætt lítið meðal menta-
þjóðanna. Pau hímdu þarna eins og hálfgert utan við heiminn,
frostbundin bæði í líkamlegum og andlegum skilningi. En eftir
1800 rísa upp ýmsir ágætismenn meðal þriggja frændþjóðanna,
Dana, Svía og Norðmanna, sem vekja þjóðirnar af dvalanum og
ryðja nýja og sjálfstæða braut fyrir andlegu lífi á Norðurlöndunt.
2. apríl 1801 stóð allur þorri Kaupmannahafnarbúa og starði
út á höfnina. Englendingar höfðu lagt þar flota sínum og háðu
snarpa orustu við varðskip Dana. Skotin dundu við án afláts, alt
lék á reiðiskjálfi, reykjarmekkirnir þyrluðust upp, ultu fram og aftur
og huldu flotana í þéttri svælu, eins og til að skýla ógnunum og
mannfallinu, en neyðar- og fagnaðaropin kváðu við á víxl utan úr
brælunni. Danir vörðust prýðilega og var þó ekki við lambið að
leika sér, því Nelson, sjóhetjan mikla, var annars vegar. Inni í
mannþrönginni stóðu tveir ungir stúdentar og störðu á viðureign-
ina með öndina í hálsinum. Báðir stóðu eins og á nálum og inni
fyrir hreyfðu sér hjá þeim æstar en þó óljósar tilfinningar. Pessi