Eimreiðin - 01.01.1902, Side 5

5
dagur varð merkisdagur í lífi þeirra beggja, því hann vakti hja
þeim þá heitu og innilegu þjóðræknistilfinningu, sem brann eins og
helgur fórnareldur í hjörtum þeirra upp frá því. Pessir tveir ungu
stúdentar hétu Adam Oehlenschlæger og Nikolai Frederik
Severin Grúndtvíg.
Árið eftir þyrptist mentalýðurinn i Kaupmannahöfn einn góðan
veðurdag að háskólanum. Pað bar til nýlundu, að ungur vísinda-
maður, Norðmaðurinn Henrilc Steffens, ætlaði að halda þar nokkra
fyrirlestra. Hann var nýkominn sunnan af Pýzkalandi og hafði
drukkið þar í sig spánnýjar skoðanir, sem riðu í bága við allar
arfteknar hugmyndir, einkum að því er snerti skáldskap og listir.
Hann var nú kominn til að flytja þennan nýja boðskap sinn fyrir
Hafnarbúum. Steffens var hverjum manni málsnjallari. Rómurinn
var hvellur og sterkur og tilbreytingarmikill. Ræðan srreymdi af
vörutn hans, stundum breið og þung eins og vatnsmikil elfur, stund-
um blíð og dillandi eins og lækjarniður, stundum sterk og hljóm-
mikil eins og hrynjandi foss. Menn þóttust aldrei hafa heyrt annað
eins áður.
Gleðiboðskapurinn, sem Henrik Steffens flutti, var hin svokall-
aða »rómantiska« stefna í bókmentunum, er nokkrir ungir andríkir
mentamenn og skáld á Pýzkalandi höfðu kveðið upp úr með ekki
alls fyrirlöngu. Steffens var einn afhelztu forvígismönnum þessarar
stefnu. Aðalkjarni hennar var í því fólginn, að draga hina himin-
bornu list út úr öllu samneyti við hið smásmuglega og tilbreyt-
ingarlausa hverdagslíf, lyfta sálunni upp á við og vísa henni leið
til hins æðsta og göfgasta, sem mannsandinn gat hugsað sér. Hún
átti að vagga sér í háleitum hugmyndum og ljúfum unaðsdraum-
um, í dýrðlegum vonum og óslökkvandi þrá eftir einhverri undra-
veröld, sem ekkert mannlegt auga hefur séð. Og úr þessu sam-
neyti átti sálin að rísa aftur hreinni og hressari eins og úr nokk-
urs konar endurnýjungarlaug. Skáldskapurinn og lífið, það var
tvent ólíkt eftir þeirra kenningu. Náttúran, þetta mikla og dular-
fulla ríki, varð eins og nokkurs konar lifandi vera í augum þeirra,
full af alls konar kynjum, sýnileg ímynd hins æðsta, eilífa valds,
sem stöðugt hreyfir sér í henni. Peir leituðu sér að yrkisefnum
langt fram í horfnar aldir, grófu upp hinar elztu og óljósustu þjóð-
sagnir um frumaldir, gullaldir þjóðanna, því þar gátu þeir gefið
ímyndunaraflinu lausan tauminn. Aðaltilgangur þeirra var þó sá,
að nota yrkisefnið til að koma að einhverri göfugri hugsun. Hetj-