Eimreiðin - 01.05.1916, Side 69

145
En þær hefðu þó sjálfsagt orðið enn áhrifameiri, ef þær hefðu
verið lausar við þá galla, sem á þeim eru. Aðalgallinn er sá, að lista-
formið fer svo oft út um þúfur. Ákafinn er svo mikill hjá höfi, að hann
getur aldrei stilt sig um að taka sjálfur til roáls og skjóta inn skýring-
um og athugasemdum frá sjálfum sér, í stað þess að lofa lesend-
unum að lesa þetta sjálfum út úr viðburðum og viðræðum sjálfrar sög-
unnar. Þetta skemmir sögurnar stórkostlega sem listaverk, og gerir það
að verkum, að þær verða fremur siðaprédikanir en sögur víða hvar.
Annar gallinn er sá, að stíllinn er allvíða fremur stirður og óþjáll
og málið stundum ekki eins vandað og vera bæri. Þetta á þó aðeins
við þá kafla, er höf. segir sjálfur frá, en ekki við samtölin í sögunum.
í þeim hefir höf. oft náð tungutaki alþýðumanna dásamlega vel og
betur en flestir aðrir. Þeir tala þar eins og þeim er tíðast og náttúr-
legast, hvort sem málið hjá þeim er betra eða verra.
En þó listaforminu á sögunum sé ábótavant, þá eru þær harla
merkilegar og bera vott um glögt skáldauga. Og nýtt safn ætti að
koma sem fyrst.
V. G.
GUNNAR GUNNARSSON: ORMARR ÖRLYGSSON og
DANSKA FROIN Á HOFI. Úr ættarsögu Borgarfólksins. Rvík 1915
(Sig Kr.).
Frá efninu í þessum sögum hefir verið skýrt svo rækilega áður í
Eimr. (XIX, 72—73 og 149—151), og þá um leið gerðar athuga-
semdir við þær, að það virðist allsendis óþarft, að rekja hér efni
þeirra af nýju. Að mikið hefir þótt til þeirra koma í útlöndum, má
bezt marka af því, að þær hafa þar komið út í mörgum útgáfum og
verið (einkum ein þeirra) þýddar á margar tungur. Enda er nú svo
komið, að Gunnar Gunnarsson er hiklaust talinn meðal hinna helztu
söguskálda hér í Danmörku. Pó ber þess að geta, að hinar seinni
sögur hans, einkum »Gestur eineygðis og hin nýjasta saga hans »Li-
vets Strand«, þykja taka þessum fyrstu sögum hans stórum fram,
enda hafa þær farið hreina sigurför gegnum bókmentaheiminn. En
þær sögur, sem hér birtast, hafa og hlotið mikið lof, enda má þeim
margt til gildis telja.
En því miður er búningur þeirra á íslenzku ekki eins góður, eins
og á dönsku, því að málið á þeim er allvíða helzt til gallað, og gæt-
um vér tilfært mörg dæmi því til sönnunar. Þó er dómur »Iðunnar«
(I, 2co) um það altof harður, enda kveðst höf. hans ekki hafa lesið
nema 19 fyrstu blaðsíðurnar, og hefir því ekki séð, að málið stór-
batnar, eftir því sem fram í sækir. Yfirleitt er málið á fyrstu sögunni
(»Ormarr Örlygsson«) miklu meira gallað, en á hinni næstu, þó þar
megi líka finna slæma bletti, án þess að þeir komist þó nokkuð í ná-
munda við klausu þá á bls. 19, sem tilfærð er sem sýnishorn í »Ið-
unni«. En hins vegar er ekki nema sanngjarnt, að taka það líka fram,
að þó að málið sé sumstaðar gallað, þá er það aftur víða gott og vel
að orði komist.
En nú er von á »Gesti eineygða« næst, og þá ríður á að vanda