Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1982, Side 3

Þess er og vert að geta, að um miðja 19. öldina stunduðu
Jón Espólín og Guðmundur Ólafsson frá Fitjum í Skorradal,
búfræðimenntun erlendis. Jón dó laust eftir heimkomuna,
árið 1853, en náði þó að hefja búskap á Frostastöðum í
► Skagafirði, tók þar pilta til náms og er af sumum talið að þar
hafi verið sáð fyrstu fræjum og þar hafi gróið fyrsti vísir að
búnaðarskóla á íslandi. Guðmundur Ólafsson gerðist ágætur
forgöngumaður í ýmsum verklegum athöfnum á sviði
búskapar, sérstaklega í jarðrækt.
Foks kom að því, að víðari dyr opnuðust íslenskum ung-
mennum til verklegra og bóklegra kynna meðal grannþjóð-
anna, en það var á síðasta þriðjungi 19. aldarinnar. Sagan
geymir nöfn margra ungmenna, sem hvattir af öðrum eða af
sjálfsdáðum sigldu til Noregs til búnaðarnáms, aðallega við
búnaðarskólann á Stend. Sá staður var talinn hinn ákjósan-
legasti sem fyrirmynd að búháttum og búfræðum, er öðrum
fremur hentaði Islendingum. Þá voru búnaðarskólar þegar
starfandi hér og þar um Norðurlönd og sóttu þá skóla, og
einnig verklegar athafnir við aðrar stofnanir, nokkrir þeirra,
er lokið höfðu námi á Stend.
I þessu sambandi er viðeigandi að geta þess, að þegar um-
ræddir ungir menn komu heim og vildu nota fengna þekk-
ingu til eflingar bættum búháttum i heimabyggðum eða utan
þeirra, var þeim ekki alltaf vel tekið. Ef eitthvað hallaðist í
fyrirætlunum eða fyrirmælum þessara „menntamanna" var
þeim stundum til lasta lagt annað og fleira, sem þeir áttu
engan hlut að. Ýmis atriði, á vegum frumherjanna úr nefnd-
um hópi, voru þó stundum viðurkennd og jafnvel rómuð. Sem
dæmi þess má nefna vatnsveituframkvæmdir, er þannig voru
skipulagðar, að almenningi virtist vatnið renna upp í móti.
Þar hlaut þekking eða gjörningar annars að standa á bak við
og fávísum þá ekki fært að hnekkja áliti þeirra, sem stóðu fyrir
þessum nýtísku afrekum. Þvílíkir gjörningamenn hlutu að
standa öðrum framar og því eðlilega verðir eftirbreytni.
Viðeigandi er að geta þess, að eftir miðja öldina fóru
nokkrir ungir menn til verklegs búnaðarnáms í Danmörk, en
ýmsum sýndist norskar fyrirmyndir betur við okkar hæfi og
5