Morgunblaðið - 31.03.2001, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 LAUGARDAGUR 31. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Er einhver þörf á enn einni úttektinni
um þessi mál?
„Já, tvímælalaust. Heilbrigðisþjón-
ustan er jafnan stærsta vandamálið í
hverju velferðarsamfélagi og á síð-
ustu árum hafa orðið miklar breyt-
ingar á rekstrarformi í heilbrigðis-
þjónustunni hér á landi. Ég er
sannfærð um að við höfum sofið svo-
lítið á verðinum á meðan ákveðin þró-
un hefur átt sér stað í þá átt að einka-
rekstur hefur aukist í heilbrigð-
iskerfinu án þess að um eiginlega
stefnubreytingu heilbrigðisyfirvalda
hafi verið að ræða. Þessa þjónustu er
gott að sækja, umhverfið er vinalegt
og aðstaðan öll hin besta en hið sama
er ekki hægt að segja um sjúkrahúsin
þar sem biðlistar hrannast upp og
fjárskortur hamlar frekari framþró-
un. Það sem við kannski gleymum
hins vegar að taka með í reikninginn
er hvernig kostnaður skattborgar-
anna vegna heilbrigðiskerfisins hefur
þróast á sama tíma. Einkareknu stof-
urnar fá greiðslur af almannafé rétt
eins og sjúkrahúsin á endanum og ég
er sannfærð um að á næstu árum
verðum við Íslendingar að gera upp
við okkur hvað við séum tilbúin að
leggja mikið af skattfé almennings í
þennan rekstur og á hvern hátt við
viljum sjá slíkt gerast þegar ljóst er
að það getur orðið til þess að erfiðara
verður að manna opinberar sjúkra-
stofnanir og veita þar nauðsynlega
þjónustu.“
En hafa stjórnvöld ekki staðið sig
sem skyldi í þessum málaflokki, að
þínu mati?
„Það er greinilegur ágreiningur
milli stjórnarflokkanna um hvaða
leiðir skuli fara í heilbrigðiskerfinu og
að hvaða marki skuli gripið til einka-
framtaksins. Áherslumunur milli
stjórnarflokkanna í þessum efnum er
greinilegur og forystumenn í Sjálf-
stæðisflokknum hafa talað opinber-
lega fyrir því að koma hér á fót einka-
reknu sjúkrahúsi á meðan fram-
sóknarmenn hafa mjög spyrnt þar við
fótum. Heilbrigðisráðherra hefur
þannig lýst því yfir að hún muni ekki
gefa út rekstrarleyfi fyrir slíku
sjúkrahúsi. Ég veit til þess að sú af-
staða hefur hlotið lítið lof í röðum
sjálfstæðismanna og það verður
spennandi að sjá hvernig mál munu
þróast á næstu mánuðum þegar taka
á ákvörðun um hvort stokkað verður
upp í ríkisstjórninni.“
Hvað áttu við?
„Það kæmi mér ekki á óvart þótt
Sjálfstæðisflokkurinn sæktist eftir
heilbrigðisráðuneytinu í því skyni að
hrinda einkavæðingaráformum sín-
um í framkvæmd. Það er ljóst að
framsóknarmenn munu ekki taka
slíkum hugmyndum með þegjandi
þögninni.“
En er stjórnarsamstarfið ekki
traust og vonir um bresti í því komnar
frá andstæðingum hennar?
„Mér finnst stjórnarsamstarfið ein-
kennast af mjög miklum taugatitr-
ingi, sérstaklega nú upp á síðkastið.
Ummæli Halldórs Ásgrímssonar um
að hugmyndir um að leggja niður
Þjóðhagsstofnun hafi ekki verið
ræddar í ríkisstjórn bera sem dæmi
vott um að þanþol hans sé komið á
enda. Samstarfsaðili í ríkisstjórn sem
væri að upplifa sinn fyrsta ágreining
myndi ekki láta slíkt uppi í fjölmiðl-
um, en það að Halldór segir í fjölmiðl-
um að ekkert samstarf hafi verið haft
við Framsóknarflokkinn um þessi
mál finnst mér benda til þess að and-
rúmsloftið á stjórnarheimilinu sé orð-
ið mjög strekkt. Það hefur svosem
komið fram í fleiri málum og þing-
menn Framsóknarflokksins hafa
haldið uppi harðri gagnrýni á sjávar-
útvegsstefnu ríkisstjórnarinnar.“
Þú ert nýtekin við formennsku í
þingflokki Samfylkingarinnar.
Hvernig hefur gengið?
„Mjög vel, held ég, og þetta hefur
verið mjög skemmtilegt. Það er heil-
margt nýtt sem maður hefur þurft að
takast á við, en ég leitast við að læra.“
Nú hefur verið mikið flug á Vinstri-
grænum í skoðanakönnunum. Er
Samfylkingin ekki í kreppu?
„Nei, það held ég ekki. Ég vil
minna á að Samfylkingin er lang-
stærsti stjórnarandstöðuflokkurinn
með sautján þingmenn, en Vinstri-
grænir eru sex á þingi. Það er því
vitaskuld ólíku saman að jafna. Þessir
flokkar hafa getað átt samstarf um
margt í stjórnarandstöðunni, t.d. vel-
ferðarmálin, en á öðrum sviðum fara
málefnin einfaldlega ekki saman. Þar
má nefna þætti eins og utanríkismál
og sölu ríkisfyrirtækja og sýn á það
hvernig markaðshagkerfið eigi að
þróast. Þar eiga þessir flokkar nánast
ekkert sameiginlegt og mér finnst
raunar að VG standi í þessum efnum
fyrir lokaðri einangrunarstefnu sem
ég gæti illa sætt mig við að styðja. Svo
eru þeir með stefnu í sjávarútvegs-
málunum sem mér finnst vera afskap-
lega óskýr og mjög erfitt að átta sig á
hvað þýðir í raun og veru. Þeir hafa
hins vegar ekki þurft að verja þá
stefnu mjög mikið.“
Hvernig skýrirðu þá gott gengi
þeirra í skoðanakönnunum?
„Þeir búa vel að því að í upphafi
voru ekki gerðar miklar væntingar til
þeirra þar sem þeir fóru af stað sem
klofningsframboð út úr því samein-
ingarferli sem leiddi til Samfylking-
arinnar. Fleiri samverkandi þættir
liggja hér að baki, en ég held að aug-
ljóst sé að Vinstri-grænir græði tals-
vert á slöku gengi Framsóknarflokks-
ins í skoðanakönnunum þessa
dagana. Ég er alveg viss um að VG
sækir fylgi sitt talsvert í þann rann,
ekki síður en til okkar í Samfylking-
unni. En ég bendi um leið á að það er
ekkert sem segir að þetta fylgi nú eigi
eftir að ná inn í kjörklefana. Margir
flokkar hafa komist á mikið flug í
skoðanakönnunum á miðju kjörtíma-
bili án þess að uppskera í kosningum í
samræmi við það. Mér sýnist líka
margt benda til þess að hveitibrauðs-
dögunum sé lokið, miðað við þá hörðu
gagnrýni sem VG hefur sætt af hálfu
Framsóknar upp á síðkastið. Meira
að segja forsætisráðherra gagnrýnir
þá nú.“
Bryndís Hlöðversdóttir, formaður þingflokks Samfylkingarinnar, hef-
ur ásamt fleiri þingmönnum flokksins sent inn beiðni til Alþingis um
skýrslu um umfang og rekstrarkostnað heilbrigðisþjónustunnar að
undanskildum lyfjakostnaði á árunum 1990–2001. Beiðni um skýrsluna
er mjög ítarleg, enda segir Bryndís í samtali við Björn Inga Hrafnsson
brýnt að fá vandaða heildarmynd af þeim málaflokki sem taki svo stór-
an hluta útgjalda ríkisins.
Bryndís
Hlöðversdóttir
Taugatitringur einkenn-
ir stjórnarsamstarfið

 Beiðni um skýrslu um heilbrigðiskerfið
EITTHVAÐ upplífgandi virðist
hafa verið í utandagskrárumræð-
unum á Alþingi ef marka má
svipbrigði Einars Más Sigurðar-
sonar, þingmanns Samfylking-
arinnar á Austurlandi. Kollegar
hans brosa einnig út í annað
en hvað veldur þessari kátínu
þeirra félaga fylgir ekki
sögu.
Morgunblaðið/Ásdís
Upplífgandi umræður
GUÐRÚN Ögmundsdóttir og
átta aðrir þingmenn Samfylking-
arinnar hafa lagt fram á Alþingi
tillögu til þingsályktunar um að
stofnað verði embætti talsmanns
útlendinga á Íslandi sem sinni
hagsmuna- og réttindagæslu
þeirra.
Í greinargerð kemur fram að
samkvæmt upplýsingum frá
Hagstofu Íslands bjuggu 14.927
útlendingar á Íslandi um ára-
mótin 1999 og 2000, þar af
11.034 á höfuðborgarsvæðinu og
á Reykjanesi, 1.231 á Vestur-
landi og Vestfjörðum, 1.210 á
Norðurlandi eystra og vestra,
561 á Austurlandi og 891 á Suð-
urlandi.
„Hér er um fjölda fólks að
ræða sem oft á ekki auðvelt með
að sinna hagsmuna- og réttinda-
málum sínum en mikilvægt er að
þeim málum sé sinnt heildstætt
svo að góð yfirsýn fáist. Ekki er
síður mikilvægt að gera útlend-
inga meðvitaða um þá þjónustu
sem þeir eiga rétt á og tryggja
að ekki sé gengið á lögbundinn
rétt þeirra,“ segir þar.
Hlutverk embættis talsmanns
útlendinga myndi auk fyrr-
greinds vera að fylgjast með því
að stjórnvöld og einkaaðilar
tækju fullt tillit til réttinda,
þarfa og hagsmuna útlendinga.
Þá myndi hann aðstoða útlend-
inga við rekstur dómsmála,
hvort sem um er að ræða einka-
mál eða opinber mál. Talsmaður
útlendinga yrði samkvæmt fyrr-
greindu hlutverki að vera lög-
lærður. Til að tryggja að tals-
maður útlendinga geti gegnt
starfi sínu sem best er jafnframt
nauðsynlegt að kynningarefni á
algengustu tungumálum, auk ís-
lensku, um hlutverk hans og
staðsetningu sé aðgengilegt á
sem flestum opinberum stöðum,
svo sem á landamærastöðvum og
í menntunar- og heilbrigðisstofn-
unum. Þá er ljóst að miklu skipt-
ir að greiður aðgangur verði að
talsmanni útlendinga og því þarf
embætti hans að vera staðsett
miðlægt, t.d. í fyrirhuguðu al-
þjóðahúsi sem er væntanlegt
samstarfsverkefni sveitarfélaga
á höfuðborgarsvæðinu, en tals-
maður mundi jafnframt vinna af-
ar náið með væntanlegum lands-
hlutamiðstöðvum. Stofnun emb-
ættis talsmanns útlendinga yrði
því ekki síður mikilvægt og
gagnlegt Íslendingum, segir enn
fremur í greinargerð með tillög-
unni.
Tillaga um
talsmann
útlendinga
ELDHEIT pólitísk deilumál settu
svip sinn á störf löggjafarsamkund-
unnar við Austurvöll í liðinni viku,
enda þótt margt hafi þar fréttnæmt
átt sér stað utan veggja sjálfs þing-
hússins. Innan veggja var einnig
óvenju líflegt og í samantekt stjórn-
málaskýranda fær vikan því hreint
prýðilegan vitnisburð.
Uppfærslan í þinghúsinu stóð að
þessu sinni yfir í sex daga og brá oft
fyrir ansi fjörlegum tilburðum, enda
þótt róast hafi yfir sviðinu á milli.
Hinu verður ekki á móti mælt að
þessa vikuna, eins og stundum áður,
var forsætisráðherrann Davíð Odds-
son í aðalhlutverki og fór saman að
menn spöruðu síst stóru orðin í hans
garð og að hann sjálfur lét kné fylgja
kviði í orðum sínum og athöfnum.
Leikurinn hófst strax á mánudag
með óvenju hvassyrtri umræðu utan
dagskrár um stöðu efnahagsmála.
Málshefjandinn var Össur Skarp-
héðinsson, formaður Samfylking-
arinnar, en tilefnið var vitaskuld ný-
útkomin skýrsla Þjóðhagsstofnunar
um þjóðarbúskapinn, þar sem m.a.
kom fram gagnrýni á stjórn efna-
hagsmála á árunum 1998 og 1999.
Össur hefur hingað til ekki þurft
neina hvatningu til að velta ríkis-
stjórninni upp úr hinum mikla halla
á viðskiptum okkar við útlönd, og sá
greinilega sæng sína útreidda með
skýrslu Þjóðhagsstofnunar sem
hann sagði staðfesta nálega allt sem
hann hefði áður haldið fram.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
og Geir H. Haarde fjármálaráðherra
tóku báðir til máls og gerðu lítið úr
hræðsluáróðri Össurar. Beindi for-
sætisráðherra mjög spjótum sínum
að Þjóðhagsstofnun, benti á að síð-
asta verðbólguspá hennar hefði ver-
ið kolröng og með því hefði rothögg
Össurar breyst í vindhögg á aðeins
þremur mánuðum, eins og hann orð-
aði það.
Næsti þáttur fór fram í sjónvarps-
sal, þar sem Davíð upplýsti að til-
lögur um að leggja Þjóðhagsstofnun
niður væru í vinnslu í forsætisráðu-
neytinu. Uppi varð fótur og fit; efna-
hagsmál komust í umræðuna sem
aldrei fyrr og spjótin stóðu öll á for-
stjóra stofnunarinnar sem kom af
fjöllum. Taldi hann þetta þó kaldar
kveðjur og með það sama var Össur
kominn inn á þing, nú undir liðnum
störf þingsins á fimmtudag, um
áform forsætisráðherra og meint
gerræði hans.
Taldi Össur einsýnt að með þess-
um áformum væri forsætisráðherra
að mæla stofnuninni út refsingu fyr-
ir að hafa rispað þá glansmynd sem
hann hefði ítrekað dregið upp af
efnahagsmálum þjóðarinnar. Lýsti
hann ítrekað eftir skoðunum Fram-
sóknarflokksins, hins stjórnar-
flokksins, í málinu en gekk bónleiður
til búðar í þeim efnum, því enginn
framsóknarmaður tók þátt í um-
ræðunni. Það gerðu hins vegar þing-
menn allra annarra flokka, utan
Frjálslynda flokksins, og var sér-
staklega eftir því tekið.
Þetta er nefnilega ekki í fyrsta
sinn á síðustu vikum sem fjarvera
þingmanna Framsóknarflokksins í
heitum pólitískum umræðum í sal
Alþingis vekur athygli. Í nýlegum
umræðum um áform um útboð á
rekstri grunnskóla í Hafnarfirði
kom heldur enginn framsókn-
armaður upp í pontu, þrátt fyrir
ítrekaða hvatningu stjórnarand-
stöðu, og er ekki laust við að rýnt sé
í þessa fjarveru og ráðið.
Óhætt mun því að fullyrða að Dav-
íð Oddsson hafi átt sviðið sem for-
sætisráðherra í vikunni, rétt eins og
í hlutverki sínu sem Bubbi kóngur á
Herranótt forðum daga. Vitaskuld
hlýtur að vera misannasamt að hafa
með höndum forsæti ríkisstjórn-
arinnar en þessi vika var allt að einu
annasöm á pólitíska sviðinu og raun-
ar mjög annasöm.
Sem lokaatriði á eftir sex þáttum í
verkinu Nokkrir góðir dagar hjá for-
sætisráðherra, ætti því að vera við
hæfi að leyfa sögumanni að segja
nokkur lokaorð. Felast þau í tilraun
til að gera upp stjórnmálin á fyrsta
fjórðungi ársins 2001, svo sem við-
eigandi er eftir svo mikla umfjöllun
um efnahagsmál. Rýni sýnist nefni-
lega að pólitíkin lifi á ísa köldu landi
sem aldrei fyrr eftir að stjórnmálin
vöknuðu úr löngum dvala með ör-
yrkjamálinu svonefnda og ekkert
bendir til þess að hin pólitíska um-
ræða muni hverfa af sviðinu í bráð.
Það er vitaskuld vel fyrir áhuga-
menn um pólitík og aðra unnendur
lýðræðislegrar umræðu.
Og beinlínis frábært fyrir þing-
fréttamenn.

  



Nokkrir góðir dagar hjá forsætisráðherra
EFTIR BJÖRN INGA HRAFNSSON
ÞINGFRÉTTAMANN
bingi@mbl.is