Morgunblaðið - 31.03.2001, Blaðsíða 46

Morgunblaðið - 31.03.2001, Blaðsíða 46
UMRÆÐAN 46 LAUGARDAGUR 31. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ ATHYGLISVERÐAR upplýsing- ar koma fram í skýrslu Ríkisendur- skoðunar um þá ráðstöfun ríkis- stjórnarinnar að setja hluta af velferðarþjón- ustunni í einkarekstur með því að semja við hlutafélagið Öldung um byggingu og rekstur hjúkrunarheimilis fyrir aldraða. Skattgreiðendur hafðir að féþúfu Nú er komið í ljós að það einkarekna hjúkr- unarheimili kostar skattgreiðendur 14% meira á dag, og 17% meira ef húsnæðis- kostnaður er tekinn með, miðað við dag- gjöld annarra hjúkrunarheimila. Hver eru rökin fyrir að fara í einkavæðingu í öldrunarþjónustunni ef það var vitað að það yrði dýrara, eins og heilbrigðisráðherra hefur sagt opinberlega? Ekkert svar hefur fengist við þessari spurningu, en oft- ast hafa rökin fyrir einkavæðingu verið þau að einkareksturinn væri hagkvæmari. Svo er ekki hér. Það er ótrúlegt ef ríkisstjórninni finnst í góðu lagi að fara svona með skattfé almennings. Hér er búið að afhenda einkaaðilum rekstur hjúkr- unarheimilis, sem er mun dýrari en sambærilegur rekstur annarra slíkra heimila. Hér fá einkaaðilar að hafa skattgreiðendur að féþúfu. Sambærileg þjónusta á hærra verði Auðvitað er Öldungur hf. ekki að fara í þennan rekstur til 25 ára af tómri góðmennsku. Á meðan önnur hjúkrunarheimili eru rekin án hagn- aðar ber Sóltúnsheimilinu að skila eigendum sínum, Securitas og Ís- lenskum aðalverktökum, arði af fjár- festingunni. Ef þær sjálfseignarstofnanir sem nú reka hjúkrunar- heimili skila einhverj- um hagnaði ber þeim að verja honum til að auka og byggja upp starf- semi sína. Svo er ekki um þetta fyrirtæki. Ég get ekki séð að fyrir þessi miklu hærri daggjöld sé verið að veita betri eða meiri þjónustu. Sjúklingar fara eftir RAI-mati þar eins og annars staðar. Samkvæmt skýrslunni munu fleiri faglærðir annast þjónustuna en umönnunartíminn er skemmri. Það er ekki eðlilegt að bera kostn- aðinn á þessu heimili saman við kostnað við rúm á sjúkrahúsi eins og ráðherrar hafa gert í umræðunni, þetta er hjúkrunarheimili og skil- greint sem slíkt. Mikið sjúkir á öllum heimilunum Þau rök að sjúklingar í Sóltúni séu veikari en á öðrum hjúkrunarheim- ilum standast varla. Inn á hjúkrunar- heimilin hér á höfuðborgarsvæðinu kemst ekki nema fársjúkt fólk við þær aðstæður sem nú ríkja. Á fimmta hundrað manns bíða nú eftir hjúkrunarplássi og þar af eru á þriðja hundrað í mjög brýnni þörf. Það er vissulega mikil þörf á fleiri hjúkrunarrýmum á höfuðborgar- svæðinu, í ljósi þess fjölda sem bíður og þess að sjúkrahúsin eru yfirfull af öldruðum sjúklingum sem þyrftu að komast á hjúkrunarheimili. En þær staðreyndir afsaka ekki ráðstöfun sem þessa. Bæta þarf kjör umönnunarstétta Ríkisstjórnin er tilbúin að færa skattpeninga með þessum hætti til fjármagnseigenda og þá vantar ekki peningana. Ef áhugi væri hins vegar á því að efla umönnunarþjónustuna væri skjótvirkast að hækka laun starfsfólks. Mannekla í heilbrigðis- þjónustunni er hluti vandans, eins og sést á því að í vetur voru um 60 hjúkrunarrúm auð á höfuðborgar- svæðinu vegna skorts á starfsfólki á meðan hundruð aldraðra biðu í mik- illi þörf eftir plássi á hjúkrunarheim- ili. Að mati okkar í Samfylkingunni er í lagi að einkaaðilar taki að sér rekst- ur ákveðinnar stoðþjónustu í velferð- arkerfinu en ekki þegar kemur að heilbrigðisþjónustunni sjálfri. Leita ber hagkvæmustu leiða til hagsbóta fyrir skattgreiðendur og þá sem á þjónustunni þurfa að halda. Það er skylda stjórnvalda á hverj- um tíma. Dýrari kostur Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir Höfundur er þingmaður Samfylkingarinnar í Reykjavík. Velferð Hver eru rökin fyrir einkavæðingu í öldr- unarþjónustunni, spyr Ásta R. Jóhannesdóttir, ef vitað var að hún yrði dýrari? S kýrt var frá því á dög- unum, að frá og með næsta hausti myndu fleiri konur en karlar leggja stund á nám í lögfræði í Bandaríkjunum. Und- anfarin ár hefur verið ljóst í hvað stefndi og ekki seinna vænna að velta fyrir sér hvaða áhrif þessi þróun mun hafa. Sumir segja nefnilega að 10 eða 20 konur í hundrað karla hópi nái ekki að breyta neinu í karlaheim- inum. Til þess þurfi þær að vera um helm- ingur hóps- ins. Og núna eru þær ríflega helmingur. Í frétt stórblaðsins New York Times á dögunum var því m.a. varpað fram að fjölgun lög- fræðimenntaðra kvenna myndi leiða til þess að fleiri konur hrepptu æðstu stöður innan fyr- irtækja, næðu frama í stjórn- málum og almennum áhrifastöð- um. Lögfræðimenntaðir karlar hafa löngum setið að þessum kjötkötlum og því eðlilegt að álykta að nú muni konurnar fá sinn helmingshlut af feitu stöð- unum, þegar þær verða orðnar ríflegur helmingur lögfræði- menntaðra starfskrafta. Nema hvað. Umræða um konur og laga- nám hefur hins vegar ekki ein- göngu verið með þessum brag í Bandaríkjunum. Þar hefur þvert á móti verið fjallað tölu- vert um hve erfitt uppdráttar konur eiga í laganáminu sjálfu og þegar þær hasla sér völl í starfi eftir nám. Árið 1996 gerðu bandarísk lögmanna- samtök könnun á högum kvenna í lagaskólum og niðurstaðan vakti verulega athygli. Það kom nefnilega í ljós að jafnvel þótt konur væru um helmingur nem- enda miðaðist námið oftar en ekki við þarfir karlanna og þeim var gjarnan hampað á kostnað skólasystranna. Í stuttu máli var niðurstaðan sú, að „æðri“ menntun á borð við háskólanám í lögfræði tryggði konum svo sannarlega ekki jafnrétti til náms innan sumra skólanna. Lögmannasamtökin gáfu út leiðbeiningar til háskólanna um hvernig þeir gætu bætt ástandið og miðað við fréttaflutning er fylgst ágætlega með framgangi mála. Látum nú vera þótt konur þurfi að bíta á jaxlinn og slást við úrelt sjónarmið innan há- skólanna á meðan þær stunda nám sitt. Það er ekkert nýtt. Og það er líka til mikils að vinna, því um leið og þær útskrifast geta þær auðvitað keppt á jafn- réttisgrundvelli við karlana um forstjórastörfin og pólitíska framann. Þær eru með sömu menntunina, frá sömu gömlu, góðu skólunum. Miðað við hvernig þeim kon- um gengur, sem starfa sem lög- menn í Bandaríkjunum, er ástæða til að efast um að for- stjórajeppinn bíði á bak við næsta horn í lífi þeirra sem hasla sér völl í atvinnulífinu. Kvenkyns lögmenn eiga sem sagt undir högg að sækja, jafn- vel þótt þær séu auðvitað með sömu menntun og karlarnir. Yf- irlit bandarísku lögmanna- samtakanna fyrir árið 2000 sýn- ir til dæmis, að meðalárslaun kvennanna eru 73% af árs- launum karlanna. Þær þurfa enn að sæta því að framamögu- leikar þeirra minnka ef þær ákveða að eignast fjölskyldu. Óskir þeirra um sveigjanlegan vinnutíma eru virtar að vettugi, þótt viðurkennt sé að þær beri enn hitann og þungann af heim- ilishaldi og enn er því mjög haldið á lofti að konur séu miklu líklegri en karlar til að hætta í faginu. Bandarísku lögmanna- samtökin segja slíkar yfirlýs- ingar mjög óréttlátar, enda séu konur aðeins 1–2% líklegri en karlar til að kasta menntun sinni á glæ með þeim hætti [það kemur ekki fram af hverju sum- ar konur hætta, en einhverjar gera það líklega vegna afstöðu vinnuveitendanna til barneigna]. Þessi þjóðsaga um hina óáreið- anlegu konu er hins vegar líf- seig og gefur þá mynd af konum að þeim sé ekki beinlínis alvara með vali sínu á ævistarfi. Því hefur lengi verið haldið á lofti að menntun sé lykill að jafnrétti. Það er líka rétt svo langt sem það nær. En mennt- unin ein hefur ekki skilað kon- um sama árangri og körlum með sömu menntun. Konur geta lært lögfræði, viðskiptafræði, verkfræði og öll hin fræðin sem í eina tíð voru álitin karlafræði, en menntunin ein og sér tryggir þeim ekki endilega veganesti upp í efstu þrep metorðastig- ans. Misréttið á sér dýpri rætur en svo. Og líklegast mæta þær enn harðari andstöðu eftir því sem þær leita ofar í þjóðfélags- þrepin. Þar eru karlar fyrir, sem sleppa ekki bitlingunum sínum baráttulaust. Fari nú svo, að fjölgun kvenna í lögfræðinámi leiði til fjölgunar þeirra í yfirmanns- stöðum framtíðarinnar, þá virð- ist einn fylgifiskur þeirrar þró- unar vera ljós. Laun yfirmanna framtíðarinnar verða lægri en þau eru nú. Núna eru alla vega mestar líkur á að lögfræði- menntaða konan sem gegnir forstjórastöðunni fái lægri laun en lögfræðimenntaði karlinn sem gegndi þeirri stöðu áður, eða gegnir henni síðar. Það er vegna þess, að menntun er að- eins einn lykillinn að jafnrétti. Skrárnar eru fleiri. Lægri for- stjóralaun Látum nú vera þótt konur þurfi að bíta á jaxlinn og slást við úrelt sjónarmið innan háskólanna á meðan þær stunda nám sitt. Það er ekkert nýtt. Og það er líka til mikils að vinna, því um leið og þær útskrifast geta þær auðvitað keppt á jafnréttis- grundvelli við karlana um forstjóra- störfin og pólitíska framann. VIÐHORF Eftir Hönnu Katrínu Friðriksson hkfridriksson- @ucdavis.edu Á SAMA tíma og tónlistarlíf blómstrar hér á landi og tónlist- arskólum vex fiskur um hrygg eru menn að vakna til vitundar um nauðsyn þess að skrá tónlistarsögu lands- manna og gera hana aðgengilega almenn- ingi. Nýjasta hug- myndin í þessa veru er þingsályktunartillaga um stofnun tónminja- safns á Stokkseyri þar sem ætlunin er að varpa ljósi á tónlistar- menningu Íslendinga á 20. öld, bæði menn og málefni. Fyrir tæpum þremur árum var hugmyndinni um Þjóðlagasetur séra Bjarna Þorsteinssonar fyrst hreyft. Löngu þótti tímabært að þjóðlagasafnarans og frumkvöðuls- ins á Siglufirði yrði minnst með við- eigandi hætti. Um leið gerðu menn sér vonir um að skapa nýjan vett- vang fyrir rannsóknir á íslenskum þjóðlögum og auka áhuga bæði flytjenda og hlustenda á þeim. Sigl- firðingar hafa sýnt hugmyndinni mikinn áhuga og bæjarfélagið hefur þegar veitt miklu fé í framkvæmd hennar. Á síðastliðnu ári festi Félag um Þjóðlagasetur séra Bjarna Þor- steinssonar kaup á elsta húsi bæj- arins, svokölluðu Maðdömuhúsi, sem byggt var árið 1883. Séra Bjarni bjó í húsinu á árunum 1888- 1898, eða á meðan hann vann sem harðast að þjóðlagasöfnun sinni. Ekkert hús á Íslandi er því betur fallið til þess að hýsa Þjóðlagasetur séra Bjarna Þorsteinssonar en þessi fyrrum bú- staður hans. Þjóðlagasetrinu á Siglufirði er ætlað vera lifandi sögustaður þar sem brugðið verður ljósi á tónlistarmenn- ingu þjóðarinnar fyrr á öldum. Þar verða myndir og hljóðupp- tökur, aðstaða til tón- leikahalds auk rann- sóknaraðstöðu fyrir þjóðlagafræðinga og tónskáld. Þá verður sérstaklega fjallað um þá sem söfn- uðu þjóðlögunum auk séra Bjarna Þorsteinssonar. Menntamálráðherra lýsti á þjóð- lagahátíð á Siglufirði sl. sumar yfir stuðningi við þá uppbyggingu sem þegar er hafin þar á sviði íslenskra þjóðlaga. Nú hafa þingmenn frum- kvæði að því að koma á fót tón- minjasafni á Stokkseyri. Það er fagnaðarefni að yfirvöld skuli sýna tónmenningu þjóðarinnar slíkan vel- vilja. Öll tónlistarsöfn, hvort heldur þjóðlagasetur á Siglufirði, tónminja- safn á Stokkseyri eða poppminja- safn í Keflavík, munu styðja hvert við bakið á öðru og draga í samein- ingu upp heilsteypta mynd af tón- listarsögu þjóðarinnar. Þau munu verða öflugur bakhjarl ferðaþjón- ustunnar á hverjum stað auk þess að vera lifandi menningarsetur. Þjóðlagasetur á Siglufirði og tónminja- safn á Stokkseyri Gunnsteinn Ólafsson Tónlistarsaga Þjóðlagasetrinu á Siglu- firði er ætlað vera lif- andi sögustaður, segir Gunnsteinn Ólafsson, þar sem brugðið verður ljósi á tónlistar- menningu þjóðarinnar fyrr á öldum. Höfundur er formaður Félags um Þjóðlagasetur séra Bjarna Þorsteinssonar. Mynd/Örlygur Kristfinnsson Maðdömuhúsið á Siglufirði þar sem Þjóðlagasetur sr. Bjarna Þorsteinssonar verður til húsa.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.