Morgunblaðið - 31.03.2001, Blaðsíða 50

Morgunblaðið - 31.03.2001, Blaðsíða 50
SKOÐUN 50 LAUGARDAGUR 31. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ EINN er sá síðdegisspjallari, sem hefur fremur en aðrir spjall- arar tileinkað sér herskáan stíl í pistlum sínum. Eitt megineinkenni pistla hans er, hversu persónulegir þeir eru. Ef hann gagnrýnir eitthvað, gerir hann það gjarnan með því að persónugera gagn- rýnina og ráðast að þeim einstaklingum, sem í hlut eiga. Hann hefur náð mikilli tækni í þessari aðferð. Hann hefur framsetningu og talanda sem eftir er tekið og ratar oft greiðlega til hlustand- ans. Það má jafnvel segja, að þessi höfund- ur hafi einstaka hæfi- leika á þessu sviði. Þessir hæfileikar gera persónuárásir hans beittari, svo meira svíður undan, en gera myndi pistill karakterlauss spjallara. Þessi spjallari heitir því hljómfagra ís- lenska nafni Illugi Jökulsson. Kannski má geta sér þess til, að hann hafi fengið þennan stíl í skírn- argjöf, því mannsnafnið Illugi mun þýða „herskár“. Persónuárásir Mörg dæmi mætti nefna um pistla Illuga, þar sem hann hefur veist að persónum manna. Mér er minnisstæðastur skelfilegur pistill sem hann flutti í ríkisútvarpinu á síðkvöldi í nóvember 1999, þegar hann m.a. veittist að þremur dóm- urum Hæstaréttar fyrir að hafa sýknað ákærðan mann vegna skorts á sönnunum. Að þeim var vegið af mikilli fagmennsku, með tónlist og endurtekningum á nöfnum þeirra, svo áheyrendur gleymdu því örugg- lega ekki eitt augnablik, hvert beina skyldi fordómum sínum. Mér er nær að halda að frægur áróðurs- meistari þriðja ríkisins hefði getað bætt við sig með því að kynnast tækni Illuga. Svo er annað einkenni á pistlum Illuga. Þeir eru klafa- bundnir. Hann er alltaf á móti sum- um mönnum, sama hvað þeir gera eða gera ekki, en lætur aðra í friði. Þetta er mikill annmarki á högum síðdegisspjallara. Góður spjallari þarf að minnsta kosti að sýnast vera hlutlaus. Í Morgunblaðsgrein á þriðjudag í síðustu viku, undir fyrirsögninni „Að villast af vallarsýn“, svaraði ég Máli Illuga á Skjá 1 frá vikunni fyrr þar sem hann hafði hæðst að sjón- armiðum mínum og Gunnars Smára Egilssonar um tjáningarfrelsi, sem fram höfðu komið í umræðuþætti Egils Helgasonar á sömu sjónvarps- stöð. Ég hvatti hann til að svara. Það gerði hann strax sama kvöld í Málinu á Skjá 1. Ekki er laust við, að viðbrögð hins herskáa spjallara, sem þarna birtust, hafi komið mér á óvart. Meginefnið var að kvarta undan mér við áheyrendur sína fyr- ir að hafa veist að sér með persónu- legum hætti í greininni. Í einfeldni minni hafði ég haldið að beita mætti aðferðum Illuga sjálfs í viðræðunum við hann, þó að ég verði að við- urkenna að hann stendur mér þar miklu framar. Nú veit ég að það má ekki. Hann eiginlega bað áheyrend- ur að kenna í brjósti um sig. Hann sagði grein mína hafa verið „lang- hund“ og ég hefði verið reiður þegar ég skrifaði hana. Þetta virtist mér hann segja til að villa um fyrir þeim hlustendum sem ekki höfðu lesið greinina. Greinin var frekar stutt og hún var með öllu reiðilaus. Mér fannst sjálfum, að ég hefði skrifað hana í léttum stíl, þó að skeytum hafi vissulega verið beint að Illuga. Um mig sagði hann að ég væri fulltrúi valdhafanna, „innsti koppur í búri í þröngum hópi valdsmanna sem virðast eiga sér það helsta markmið að bæla niður alla frjálsa andstöðu við skoðanir sínar meðan þeir njóta leifanna af valdinu.“ Slíkt væri erindi mitt, þegar ég andmælti þeim við- horfum hans, að banna ætti mönnum að tjá skoðanir, sem telja mætti „heimskulegan þvætting“. Á Illuga mátti skilja, að ég væri hættulegur maður. Ég stjórnaði „pólitískri rétthugsun“ í landinu og vildi með hama- gangi koma í veg fyrir að einhver nennti að svara mér. Samt var hann búinn að segja rétt áður að ég hefði í grein minni beðið sig að svara. Ég hafði nefnt kenningu hans um að meina ætti mönnum að tjá ill- ar skoðanir Illhugakenninguna. Ill- ugi sagði það vera aumasta trix sem þekkist undir sólinni að reyna að koma höggi á mótstöðumann sinn með því að níðast á nafni hans. Sagði Illugi frá æskuminningu sinni, þar sem Siggi sterki hefði hæðst að sjaldgæfu nafni hans. Siggi hefði verið átta ára. Svo bar þessi herskái haukur upp spurningu við mig um hver væri aldur minn, innaní mér! Að kaupa sér aðgang að hlustendum Fyrst verð ég að segja, að ég var svo sem ekkert að níðast á nafni Ill- uga. Ég einfaldlega heimfærði kenningu, sem hann segist aðhyll- ast, þó að hann vilji ekki vera höf- undur hennar, upp á hann með óbeinum hætti. Hafi þetta hitt hann fyrir, er það líklega vegna þess að honum finnst óþægilegt að hafa orð- ið talsmaður kenningar, sem hefur það megininntak að banna mönnum að tjá skoðanir. Það má vel vera, að ég hefði ekki átt að gera þetta. Ég hefði heldur ekki gert þetta við hvern sem er. Mér fannst ég hafa rýmri heimild gagnvart honum heldur en öðrum fyrir þá sök, hvernig hann hefur oft sjálfur hagað sér við annað fólk á opinberum vett- vangi. Nú um stundir má ég heyra því haldið fram um mig, að ég sé valda- mikill maður. Helst má skilja Illuga og fleiri svo að stjórnarherrarnir í landinu taki helst ekki ákvörðun í stjórnsýslu sinni eða móti pólitíska stefnu nema ég hafi áður verið bú- inn að leggja blessun mína yfir. Hví- líkt rugl! Þó að menn, sem ég tel til vina minna, gegni trúnaðarstörfum fyrir þjóðina, þýðir það ekki, að þeir beri gjörðir sínar og ákvarðanir undir mig. Þegar menn halda slíku fram, eru þeir oftast bara að kaupa sér aðgang á þennan ódýra hátt að hugum þeirra sem á þá hlýða. Það er nefnilega gömul saga og ný, að menn hafa gaman af hvers kyns klíku- og samsæriskenningum og eru tilbúnir að leggja við hlustir, þegar umræður eru kryddaðar slík- um kenningum. Ég hef í mörg ár verið duglegur við að taka þátt í al- mennum umræðum í landinu um þjóðfélagsmál, einkum þeim sem snerta dómsýslu og lagafram- kvæmd. Ég vona að með þeim hætti hafi ég einhvern tíma haft einhver almenn áhrif. Einstöku sinnum hef ég verið spurður álits um eitthvað og hef þá reynt að svara eftir bestu samvisku. Tjáningarfrelsi Illugi Jökulsson segir, að fyrir löngu hafi verið settar í lög og sátt- mála allra siðaðra þjóða mjög ákveðnar skorður við tjáningarfrelsi kynþáttahatara. Þess vegna sé hann ekki að boða nýja kenningu, þegar hann aðhyllist slíkar skorður. Rétt er að líta aðeins nánar á þetta. Tjáningarfrelsi á Íslandi er verndað í 73. gr. stjórnarskrárinnar. Greinin hljóðar svo: Allir eru frjálsir skoðana sinna og sannfæringar. Hver maður á rétt á að láta í ljós hugsanir sínar, en ábyrgjast verður hann þær fyrir dómi. Ritskoðun og aðrar sambærilegar tálmanir á tján- ingarfrelsi má aldrei í lög leiða. Tjáningarfrelsi má aðeins setja skorður með lögum í þágu allsherj- arreglu eða öryggis ríkisins, til verndar heilsu eða siðgæði manna eða vegna réttinda eða mannorðs annarra, enda teljist þær nauðsyn- legar og samrýmist lýðræðishefð- um. Fyrirkomulag ákvæðisins er að banna fyrirfram skorður við tján- ingu með ritskoðun eða sambæri- legri tálmun. Menn þurfa þrátt fyrir það að bera eftirá ábyrgð á tjáningu sinni fyrir dómi. Síðan er tekið fram hvaða atvik megi valda því að settar séu í lög skorður við tjáningarfrelsi. Þá er átt við skorður sem fela í sér ábyrgð eftirá. Dæmi um skorður sem helgast af réttindum annarra felast til dæmis í lagavernd ærunn- ar. Í texta ákvæðisins er það hvað þýðingarmest, að skorður verði að teljast nauðsynlegar og samrýmast lýðræðishefðum. Þetta íslenska stjórnarskrárákvæði er sambæri- legt hliðstæðum ákvæðum annarra ríkja og er að efni til að mestu sam- hljóða ákvæðinu um þetta efni í Mannréttindasáttmála Evrópu. Orðræða Illuga um tjáningar- frelsið verður ekki betur skilin en svo, að hann telji að setja eigi í lög ákvæði sem banni fyrirfram birt- ingu á viðtali á borð við viðtalið sem DV birti á dögunum við ungan mann úr svonefndu Félagi íslenskra þjóðernissinna. Hann tók dæmi af Adolf Hitler og valdatöku nasista í Þýskalandi. Ef Hitler hefði verið meinað að tjá skoðanir sínar, telur Illugi að nasistar hefðu ekki komist til valda, og hörmungar heimsstyrj- aldarinnar síðari ekki orðið. Með öðrum orðum megi kenna tjáning- arfrelsinu um þessa dapurlegu at- burði. Þetta er afar sérkennilegur boðskapur. Með sömu rökum mætti í dag harma að ritskoðun skyldi ekki hafa komið í veg fyrir að Hall- dór Laxness gæfi úr Gerska æv- intýrið. Sú bók hafði inni að halda mikla lofgjörð um Sovétríki Stalíns, sem stóðu fyrir samskonar voða- verkum gagnvart fólki og þriðja ríki Hitlers. Þau þjóðfélagskerfi sem leiða slíkt af sér hafa ekki orðið til vegna tjáningarfrelsisins. Þvert á móti nærast þau á skoðanakúgun, eins og þessi tvö dæmi sanna. Skoð- anakúgun í eina átt, elur nefnilega af sér skoðanakúgun í aðra. Fyr- irbærið verður tæki í höndum vald- hafa til að halda aftur af óæskileg- um skoðunum. Svo er að sjá sem Illugi telji að lagaákvæði, sem banni fyrirfram birtingu sams konar viðtala og DV birti, sé að finna í lögum „allra sið- aðra þjóða“. Þetta er ekki rétt. Slík lagasetning myndi líka fara í bága við íslensku stjórnarskrána, þar sem í henni myndi felast tálmun sambærileg við ritskoðun. Þegar Ill- ugi talar um þetta hefur hann lík- lega í huga lagaákvæði sem víða þekkjast, og eru hliðstæð grein 233.a. íslensku hegningarlaganna: Hver sem með háði, rógi, smán- un, ógnun eða á annan hátt ræðst opinberlega á mann eða hóp manna vegna þjóðernis þeirra, litarháttar, kynþáttar, trúarbragða eða kyn- hneigðar sæti sektum eða fangelsi allt að 2 árum. Ekki held ég að nein ummæli, sem birtust í viðtali DV hafi brotið gegn þessu lagaákvæði. Í viðtalinu birtust sjónarmið um þjóðernis- hyggju og andúð gegn flutningi út- lendinga til Íslands, sem mér sýnast svipuð sjónarmiðum sem uppi eru í stjórnmálaflokkum í nokkrum Evr- ópuríkjum. Þessi sjónarmið eru auð- vitað hvergi bönnuð með lögum. Rétt er að ég taki fram, að ég hef áreiðanlega jafnmikla andúð á þess- um sjónarmiðum og Illugi Jökuls- son virðist hafa. Ég vil að erlendir menn njóti víðtæks frelsis til að flytja til Íslands og setjast hér að. Mér er framandi sú mannfyrirlitn- ing, sem felst í því að telja menn fædda á Íslandi merkilegri spírur en útlendinga. Ég er viss um að skoðanir af þessum toga eiga ekki mikla möguleika til útbreiðslu á Ís- landi. Frjálst og opið þjóðfélag Ég er á hinn bóginn með öllu and- vígur því, að reynt sé að koma í veg fyrir að skoðanir eins og þær, sem birtust í DV, fái að koma fyrir al- menningssjónir í landinu. Mér finnst það þvert á móti nauðsynlegt, að almenningi séu kynntar slíkar skoðanir séu þær á annað borð fyrir hendi í samfélaginu. Það er háttur hins frjálsa, opna þjóðfélags að fást við viðfangsefni af þessu tagi uppi á borðum. Það er þýðingarmikið að t.d. við Illugi, sem teljum okkur vita svo miklu betur heldur en þau ung- menni, sem verða höll undir skoð- anir af þessu tagi, fáum tækifæri til að leiða þeim fyrir sjónir, hvers vegna þau fari svo villur vegar. Það getum við aðeins gert með því að þekkja sjónarmiðin og fá þau fram í dagsljósið. Það er að mínu mati í grundvallaratriðum rangt, að reyna að koma í veg fyrir, að slík sjón- armið fái að birtast. Sé það gert, einangrast þeir menn, sem aðhyllast þau. Þeir tala þá bara hver við ann- an á skúmaskotafundum, þar sem enginn er viðstaddur til að reyna að tala um fyrir þeim. Í slíku andrúms- lofti er miklu meiri hætta á, að slíkir hópar breytist úr því að verða sam- tals- og skoðanahópar yfir í að verða hópar sem vilja grípa til glæpsam- legra úrræða gegn þeim, sem þeir beina spjótum sínum að. Dapurleg dæmi um slíkt þekkjast erlendis. Það er því ástæða til að spyrja Ill- uga og aðra þjóðlífsspámenn: Hvers vegna að óttast frelsið? Frjálst og opið þjóðfélag elur miklu síður af sér ofbeldi og mannfyrirlitningu, en þjóðfélag ófrelsis og kúgunar. Það er líka áreiðanlega miklu skemmti- legra að vera síðdegisspjallari í frjálsu þjóðfélagi en ófrjálsu. Að því er snertir Illuga sérstak- lega vildi ég mega leggja til við hann að hann breyti um stíl. Hann ætti að reyna að brjóta af sér klaf- ann. Svo held ég að honum yrði bet- ur ágengt í þjóðfélagsgagnrýni sinni ef hann dragi úr persónuárásum sínum en einbeitti sér meira að mál- efnunum. Það er í reynd meiri áskorun fólgin í því fyrir síðdeg- isspjallara að beita ríkulegum hæfi- leikum, eins og Illugi hefur vissu- lega yfir að ráða, til að halda athygli áheyrendanna án þess að beita til þess tækni illmælginnar. Og Illugi! Kirkjubækur telja mig 53ja ára gamlan, sjálfum finnst mér ég nokkuð yngri, innan í mér. ÓTTINN VIÐ FRELSIÐ Jón Steinar Gunnlaugsson Frjálst og opið þjóð- félag, segir Jón Steinar Gunnlaugsson, elur miklu síður af sér of- beldi og mannfyrirlitn- ingu, en þjóðfélag ófrelsis og kúgunar. Höfundur er hæstaréttarlögmaður. Bridsfélag Kópavogs Fimmtudaginn 29. mars hófst þriggja kvölda Butler tvímenningur í boði 11-11 verslananna. Sautján pör mættu til leiks þannig að það er opið fyrir eitt par að skella sér með í tví- menninginn. Þeir sem hafa áhuga á því að vera með vinsamlega hringið í síma 586-1319 (Heimir). Staðan í keppninni er þessi eftir fyrsta kvöldið. Heimir Þ. Tryggvas. – Leifur Kristjánss. 52 Magnús Aspelund – Steingrímur Jónass. 47 Baldur Bjartmarss. – Guðm. Sigurjónss. 33 Guðmundur Grétarss. – Þorsteinn Berg 31 Keppnin heldur áfram fimmtu- daginn 5. apríl og hefst spila- mennska kl. 19.45. Spilað er í Þing- hóli, Hamraborg. Tuttugu pör í Gullsmáranum Bridsdeild FEBK í Gullsmára spilaði tvímenning á tíu borðum fimmtudaginn 29. marz. Miðlungur 168. Efst voru: NS Kristján Guðm. – Sigurður Jóhannsson 218 Sigurþór Halldórsson – Viðar Jónsson 203 Unnur Jónsdóttir – Heiður Gestsdóttir 195 AV Sigurður Björnsson – Auðunsson 206 Karl Gunnarsson – Kristinn Guðm. 186 Jóhanna Jónsdóttir – Magnús Gíslason 177 Dóra Friðleifsdóttir – Guðjón Ottósson 177 BRIDS U m s j ó n A r n ó r G . R a g n a r s s o n Bridsdeild Barðstrendinga og Bridsfélag kvenna Þar sem Bridssambandið setti á æfingu fyrir kvennalandsliðið á mánudaginn 26. mars 2001 ákváð- um við að fresta upphafi á 5 kvölda Barometer-tvímenningi sem átti að hefjast 26. mars. til 2. apríl 2001. Mánudaginn 26. marz var spil- aður Michell tv+imenningur þar sem 25 pör spiluðu. Hæsta skor í N/S: Hermann Friðrikss. - Guðm. Baldurss.352 Jón V. Jónmundss.- Torfi Ásgeirss.351 Þórður Ingólfss. - Björn Friðrikss.334 Hæsta skor í A/V: Valdimar Sveinss. - Friðjón Margeirss.368 Haraldur Ingason - Hafþór Kristjánss.364 Jón St. Ingólfss. - Freyja Sveinsdóttir358 Mánudaginn 2. apríl 2001 hefst 5 kvölda tvímenningur, Barómeter, þetta er eitt áhugaverðasta keppn- isform í tvímenningi, því eru allir sem áhuga hafa á brids velkomnir til keppni á mánudögum kl. 19.30. Skráning hjá spilastjóra ef mætt er stundvíslega kl. 19.30. Spila- stjóri er Ísak Örn Sigurðsson. Spilakvöld Brids- skólans og BSÍ 16 pör spiluðu 26.mars. Úrslit urðu þessi: N-S riðill Ásbjörn Þorleifss. – Kristín Hilmarsd. 109 Bjarni Jónatanss. – Hjálmtýr Baldurs. 104 Guðmundur Lúðvíks – Svala Sigvaldad.101 A-V riðill Jóna Samsonard. – Kristinn Stefánss. 132 Björn Hrafnkelss. – Ólöf Vala Ingvarsd.95 Kristján Nielsen – Einar Jóhannss. 92 Spilað er í Þönglabakka 1, 3.h. alla mánudaga kl. 20:00. Umsjón- armaður er Hjálmtýr Baldvinsson. Allir eru velkomnir og aðstoðað er við myndun para. Bridsdeild Félags eldri borgara í Reykjavík Tvímenningskeppni spiluð fimmtudaginn 22. mars. 21 par. Með- alskor 216 stig. Árangur N-S Björn E. Péturss. – Hilmar Ólafss. 285 Helgi Vilhjálmss. – Gunnar Sigurðss. 237 Ingibjörg Stefánsd. – Þorsteinn Davíðss. 230 Árangur A-V Þorsteinn Laufdal – Magnús Halldórss. 249 Oliver Kristóferss. – Magnús Jósefss. 244 Ólafur Ingvarsson – Jóhann Lútherss. 227 Tvímenningskeppni spiluð mánud. 26. mars. 21 par. Meðalskor 216 stig. Árangur N-S Alda Hansen – Margrét Margeirsd. 254 Þorsteinn Laufdal – Magnús Halldórss. 252 Alfreð Kristjánss. – Bragi Björnss. 243 Árangur A-V Ólafur Ingvarss. – Jóhann Lútherss. 251 Jóhann M. Guðm. – Hjálmar Gíslas. 230 Hannes Ingibergss. – Albert Þorsteinss. 229
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.