Morgunblaðið - 08.12.2001, Page 36

LISTIR
36 LAUGARDAGUR 8. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
TIL eru þeir tónlistamenn hér
heima sem leggja meiri áherslu á
sannfærandi samsetningu efnis á
geislaplötur sínar en stundarhags-
muni með tilviljanakenndu efnisvali
sem ætlað er fyrst og fremst að falla
sem flestum í geð og selja vel. Þau
Rannveig Fríða Bragadóttir og
Gerrit Schuil tilheyra tvímælalaust
fyrri hópnum. Hér hefur efnisvalið
greinilega verið ígrundað vandlega
þannig að heildarmyndin á útgáfunni
verði sannfærandi. Og ekki hefur
breiði vegurinn verið valinn. Hér er
að mestum hluta á ferðinni tónlist
þar sem fjallað er um alvöru lífsins
og dauðann. Það er ekki fyrr en með
Haugtussa-söngvum Griegs að
brúnin léttist á tónlistinni og er það
vel til fallið að ljúka efnisskránni á
ögn glaðlegri nótum.
Rannveig Fríða Bragadóttir og
Gerrit Schuil hafa hér sett saman
heildstætt prógramm ljóðasöngs-
laga eftir fjóra af mestu tónjöfrum
þessa forms á 19. öld. Eftir Franz
Schubert og Hugo Wolf flytja þau
Mignon-söngvana fjóra við sömu ljóð
Goethes úr Wilhelm Meisters Lehr-
jahre. Fróðlegt er að bera saman
efnistök tónskáldanna beggja í þess-
ari nýju hljóðritun. Sameiginlegt
fyrir þá Schubert og Wolf er trú-
verðug nálgun við efnið: sorgin og
þráin er þarna rauði þráðurinn. Ein-
manaleikinn hjá Schubert er óend-
anlega átakanlegur í undurfagurri
tónlist hans en Wolf tjáir harminn á
rómantískari hátt sem á köflum jaðr-
ar við „hysteríu“. Flutningur þeirra
Rannveigar Fríðu og Gerrit Schuil á
þessum margræðu söngvum er í
senn trúverðugur, blæbrigðaríkur
og innilegur. Söngva Maríu Stúart
má að vissu leyti telja svanasöng
Schumanns enda lagaflokkurinn það
síðasta sem tónskáldið samdi í þessu
formi. Geðheilsa Schumanns var þá
mjög bágborin og ekki er laust við að
það endurspeglist í þessum ein-
kennilega djúpu en einföldu sönglög-
um sem eru svo myrk og svo óra-
langt frá hinum leiftrandi, melódíska
Schumann sem menn þekkja svo vel.
Þetta eru vafalaust ákaflega vanda-
söm lög í flutningi, en á
hann ber engan skugga
hér enda virðast lista-
mennirnir vera eitt
með tónlistinni.
Edvard Grieg var
hinn ótvíræði meistari
hins norræna sönglags.
Hann var gæddur
óvenjulegri melódískri
náðargáfu og ekki síst
mikill snillingur píanó-
sins sem glöggt má
heyra í fjölmörgum pí-
anóverkum hans og
frábærri píanóröddinni
við sönglögin. Það er
óneitanlega léttir að
hverfa með þeim
Rannveigu Fríðu og Gerrit Schuil
inn í norsku sveitarómantíkina í
Haugtussa op. 67 eftir Grieg. Hjal-
andi lækir, bláberjalyng, ævintýrin
og að sjálfsögðu ástin eru viðfangs-
efni Griegs í þessum átta lögum sem
eru við ljóð Arne Garborgs. Hér er
rækilega skipt um gír og túlkunin
geislar af hlýju og birtu.
Gerrit Schuil sannar á þessari
plötu, og það ekki hvað síst í
Haugtussa, hvílíkur afburða píanó-
leikari hann er, og hve vel hann sér
til þess að jafnvægis sé gætt. Hann
hefur einstakt lag á því að leyfa pí-
anómeðleiknum að njóta sín án þess
að það gangi út yfir söngröddina.
Þeir Schubert, Schumann og Grieg
voru óumdeildir meistarar píanósins
og Gerrit Schuil gerir píanóröddinni
hin bestu skil sem hugsast geta.
Efsta stigið notar maður helst
ekki í svona umfjöllun en kannski má
snúa hlutunum við eins og í kaffi-
auglýsingunni forðum: Er Rannveig
Fríða Bragadóttir besta mezzó-sópr-
ansöngkona á Íslandi?
Takk fyrir góðan disk.
Alvörugefin rómantík
með glaðlegri endi
TÓNLIST
Geislaplötur
Franz Schubert: Gesänge der Mignon D
877 og D 321: Heiß mich nicht reden,
Nur wer die Sehnsucht kennt, So laßt
mich scheinen, Kennst du das Land? Ro-
bert Schumann: Gedichte der Königin
Maria Stuart op. 135: Abschied von
Frankreich, Nach der Geburt ihres Sohn-
es, An die Königin Elisabeth, Abschied
von der Welt, Gebet. Hugo Wolf: Mignon
Lieder: Heiß mich nicht reden, Nur wer
die Sehnsucht kennt, So laßt mich
scheinen, Kennst du das Land? Edvard
Grieg: Haugtussa op. 67: Det syng,
Veslemøy, Blåbær-li, Møte, Elsk, Kill-
ingdans, Vond dag, Ved gjætlebekken.
Söngur: Rannveig Fríða Bragadóttir
(mezzó-sópran). Meðleikur: Gerrit Schuil
(píanó). Hljóðritunarvinna: Bjarni Rúnar
Bjarnason, Hreinn Valdimarsson og Vig-
fús Ingvarsson. Heildarlengd: 69’19. Út-
gáfa: Edda – miðlun og útgáfa.
Rannveig Fríða Bragadóttir
og Gerrit Schuil
Rannveig Fríða
Bragadóttir
Gerrit
Schuil
Valdemar Pálsson
ÞORGEIR J. Andrésson tenór-
söngvari hefur gefið út geisladisk
þar sem hann syngur íslensk ein-
söngslög og fjórar óperuaríur eft-
ir Richard Wagner. Meðleikari
Þorgeirs á diskinum er Jónas
Ingimundarson.
„Maður hugleiðir þetta lengi
með sjálfum sér hvort maður eigi
að gera þetta eða ekki,“ segir
Þorgeir, „það fer mestur tíminn í
það; – ég held að það hafi farið
nokkur ár í það hjá mér, en svo
ákvað ég fyrir rúmu ári að láta
verða af þessu. Ég hafði þá sam-
band við góða menn til að vera
með mér í þessu, þá fyrst og
fremst píanóleikarann, Jónas Ingi-
mundarson; – ég réðst þar á garð-
inn þar sem hann er hæstur; – en
Jónas tók mjög vel í þetta, og svo
fékk ég upptökumann, Halldór
Víkingsson; – og svo þarf maður
auðvitað að láta gera bækling, og
þar fékk ég Trausta Jónsson veð-
urfræðing til að skrifa, en Trausti
þekkir mjög vel til íslenskrar tón-
listar; – þekkir höfundana og
sögu þeirra. Ég fékk svo Reyni
Axelsson til að skrifa fyrir mig
um aríurnar. Hann skrifaði um
söguþráðinn í Hollendingnum
fljúgandi og Lohengrin og þýddi
svo aríurnar orð fyrir orð á ís-
lensku. Ég hef nú sagt við gár-
ungana í kringum mig að ef þeim
líkar ekki söngurinn, þá geti þeir
hent diskinum og átt bókina, því
hún er talsverð bókmennt. Svo
varð ég auðvitað að velja lög sem
pössuðu mér; – lög sem ég hef
annaðhvort sungið sjálfur eða lög
sem ég hef heyrt aðra syngja og
kannski sagt við sjálfan mig: Mik-
ið ansans ári væri nú gaman að
glíma við þetta sjálfur. Ekki það
að mér hafi ekki þótt nógu vel
gert hjá kollegum mínum, heldur
langaði mig bara til að glíma við
það líka. Flest lögin eru í þeim
dúr sem ég taldi að myndi passa
mér. Þetta er nú frekar í þyngri
kantinum, ekki mikið um ship-
ohoj-lög eðs sjúddírarírei, – þetta
er frekar dramatískt, – sem er nú
skrítið, því ég er ekki mjög
dramatískur svona dags daglega,
– en þegar kemur að söngnum er
eins og það henti mér betur.“
ÞÞorgeir segist ekki vera að
brjóta blað í íslenskri tónlist-
arsögu; – allir höfundarnir séu
löngu látnir; – bæði tónskáld og
ljóðskáld. „Það má segja að þetta
séu gömlu góðu lögin, sungin og
leikin; – uppáhaldslögin mín og
lög sem ég hef sungið allt frá
barnæsku og höfðað til mín bæði
lögin en ekki síður textarnir.“
Þorgeir fékk Reyni Axelsson til
að búa ljóðin til prentunar, og
lagði áherslu á að það yrðu allt
frumútgáfur. „Einhverjir munu
heyra eitthvað sem þeir telja sér-
visku hjá mér, – en þá er bara
verið að fylgja upprunalega text-
anum.“ Þorgeir segir diskinn
kjaftfullan af lögum. Þar eru
standarðar eins og Vorgyðjan
kemur, Í fjarlægð, Minning, Í dag
er ég ríkur, Smalastúlkan, Fögur
sem forðum, Sáuð þið hana systur
mína, Draumalandið, Kveðja,
Sprettur, Hamraborgin, Sjá dagar
koma, Til skýsins, Mánaskin og
Bikarinn, og auðvitað Áfram, sem
diskurinn dregur nafn sitt af; en
einnig minna þekkt lög, eins og
Heyr mig, lát mig lífið finna eftir
Inga T. Lárusson, Vinsamleg til-
mæli eftir Ingibjörgu K. Sigurð-
ardóttur, Kveðja eftir Emil Thor-
oddsen, Hirðinginn eftir Karl O.
Runólfsson og Til Unu eftir Sigfús
Halldórsson. Aríurnar fjórar eru
Atmest du nicht mit mir; In fern-
em Land og Höchtes Vertraun úr
Lohengrin og Willst jenes Tags úr
Hollendingnum.
Þorgeir segist sammála því að
íslensku söngperlurnar eigi að
vera til í flutningi sem flestra ís-
lenskra söngvara; en segist þó
fyrst og fremst hafa verið að
„dókúmentera“ sjálfan sig. „Ég
hef þó sungið talsvert inn á
geisladiska; – ætli þeir séu ekki
orðnir um tíu. Þar hef ég hins
vegar verið að syngja með öðrum,
eða einsöng með kórum og ekki
ráðið ferðinni sjálfur; – en hér
ræð ég ferðinni og lagavalið dreg-
ur dám af því. Mér finnst gaman
að geta haft þarna með lögin sem
eru sjaldheyrð, það eru lög sem
ég er mjög hrifinn af.“
Áfram, nýr geisladiskur
Þorgeirs J. Andréssonar tenórs
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Þorgeir J. Andrésson tenórsöngvari.
„Ansans ári væri
nú gaman að
glíma við þetta“
ÁSGEIR Ásgeirsson er ungur
djassgítaristi sem útskrifaðist frá
djassdeild Tónlistarskóla FÍH vorið
1999. Ég heyrði hann þar einhvern-
tímann á nemendatónleikum og
vakti athygli mína góð djasstilfinn-
ing hans og stíll af ætt Wes Mont-
gomerys. Síðustu tvo vetur nam
hann við Tónlistarháskólann í Amst-
erdam og nú er hann kominn heim
og farinn að kenna í gamla skólanum
sínum: Tónlistarskóla FÍH.
Ég hef ekki heyrt í Ásgeiri síðan
hann sneri frá hinu blauta Hollandi,
en framfarirnar eru gleðilegar.
Hann er undir miklum og góðum
áhrifum frá Wes Montgomery, ein-
um frumlegasta og magnaðasta gít-
arleika sem djassinn hefur eignast.
Wes notaði ekki gítarnögl og list-
rænn hljómsláttur hans, áttundar-
spil og ryþmísk spenna mótaði heila
kynslóð djassgítarleikara. Hann lést
árið 1968 aðeins 43ja ára gamall.
Tveir fyrstu ópusar kvöldsins voru
eftir Wes og heldur var tríóið bragð-
dauft; eilítið vænkaðist hagur þess
þó í ópus Sonny Rollins, Airegin, en
fyrst kviknaði á perunni í meistara-
verki Benny Golsons, Whisper not,
sem Jón Páll hefur leitt að nýju til
hásætis í íslenskum djassi. Þeir
brugðu nokkuð frá frumútgáfunni og
það gerðu þeir einnig í öðrum ópusi
af efnisskrá djasssendiboða Art
Blakeys: Moanin’ eftir Bobby Timm-
ons. Þar var dregið úr gospelhljómn-
um án þess að spilla áhrifamætti
verksins.
Brubeck, Ornette Coleman, Pat
Metheney og Wes voru á dagskrá
eftir hlé. Í Blues connotation eftir
Ornette lék Agnar ævintýralegan af-
straktsóló á orgelið og svo kynnti
Ásgeir Lonley Woman. Það reyndist
ekki vera verkið magnþrungna eftir
Ornette Coleman heldur samnefnd
ballaða Horace Silvers. Þar lék Ás-
geir af sannri snilli. Hann sleppti
nöglinni og mjúkur tónninn hæfði
ballöðu Silvers firnavel. Túlkun lag-
línunnar var tær og spuninn vel upp-
byggður. Ekki var Agnar Már síðri í
orgelsóló sínum og burstar Eriks
Qviks og vinstri hönd Agnars héldu
viðkvæmri sveiflunni lifandi. Það var
við hæfi að ljúka tónleikunum á enn
einum Wes-blúsnum og að þessu
sinni var ekkert að sveiflunni. Góður
endir á ljúfum tónleikum sem gefa
góð fyrirheit um gítarleikarann Ás-
geir Ásgeirsson þó að fullmargir
ópusar féllu dauðir til jarðar þetta
kvöld. En þegar tríóið tók flugið var
það gert með mjúkum stæl.
Tíðindalítið á
Wes-víg-
stöðvunum
Vernharður Linnet
DJASS
Múlinn í Húsi Málarans
Ásgeir Ásgeirsson gítar, Agnar Már
Magnússon orgel og Erik Qvik trommur.
Fimmtudagskvöldið 6.12. 2001.
TRÍÓ ÁSGEIRS ÁSGEIRSSONAR
KÓR Hjalla-
kirkju stendur
fyrir aðventuhá-
tíð í Hjallakirkju
á morgun,
sunnudag, kl.
20.30. Að þessu
sinni hefur Kór-
inn fengið til liðs
við sig lista-
mennina Ólaf
Kjartan Sigurð-
arson óperusöngvara sem syngur
einn og einnig einsöng með kórnum
í nokkrum lögum, Guðrúnu S. Birg-
isdóttur flautuleikara ásamt Lenku
Mátéová organista í Fella- og Hóla-
kirkju.
Söngstjóri kórsins er Jón Ólafur
Sigurðsson.
Séra Guðmundur Karl Brynjars-
son les smásögu og annast annað
talað mál.
Aðventuhátíð
í Hjallakirkju
Ólafur Kjartan
Sigurðarson
BRÚÐUBÍLLINN er kominn út á
myndbandi. Í kynningu segir m.a.:
„Flest börn þekkja Brúðubílinn,
enda hefur hann ferðast um í yfir
20 ár og glatt börn um allt land
með heillandi og skemmtilegum
leiksýningum. Fjöldi fyndinna per-
sóna, skemmtileg lög og frábærar
sögur eru aðalsmerki Brúðubíls-
ins.“
Fimm myndir gerðar eftir sögum
Astrid Lindgren eru endur-
útgefnar: Ronja Ræningjadóttir,
Bróðir minn Ljónshjarta, Emil í
Kattholti, Börnin í Ólátagarði og
Lína Langsokkur á ferð og flugi.
Allar myndirnar eru með íslensku
tali í leiklestri kunnra leikara.
Útgefandi er Myndform ehf.
Börn