Morgunblaðið - 08.12.2001, Blaðsíða 69

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. DESEMBER 2001 69
Kalk Citrate
FRÁ
Fyrir bein, tennur.
maga og ristil.
MeðGMP gæðaöryggi.
H
á
g
æ
ð
a
fra
m
le
ið
sla
Apótekin
FRÍHÖFNIN
Til dæmis fóru sjálfstæðisbaráttan
og þorskastríðið fram algerlega án
mannfalls. Ekki það að við séum
að gera lítið úr þeim sem þar börð-
ust eða þeirra málstað, þvert á
móti, heldur þyrftum við að fara
alla leið til Sturlungaaldar til að
finna blóðug átök. Í ljósi þess get-
um við sagt að sem betur fer
þekkjum við ekki stríð nema úr
sjónvarpi og höfum því takmark-
aðari skilning á því sem er að ger-
ast úti í heimi og erfiðara með að
setja okkur í spor þeirra sem upp-
lifa svona hörmungar.
Þá komum við að því hvað skipt-
ir þessa kynslóð máli. Okkur
blöskraði sú staðreynd að opnun
nýrrar verslunarmiðstöðvar skipti
jafnmiklu máli og raun bar vitni
fyrir jafnaldra okkar meðan aðrir
merkilegri og málefnalegri hlutir
voru settir út í kuldann í um-
ræðunni. Sú gríðarlega athygli
sem þetta musteri hégómans fékk
hjá „Cocoa Puffs-kynslóðinni“ er
henni til háborinnar skammar. En
er við okkur að sakast? Við höfum
verið alin upp við þau skilaboð
samfélagsins að gervihamingja og
veraldleg gæði skipti höfuðmáli í
leitinni að lífshamingjunni. Auglýs-
ingar í sjónvarpi sem beinast að
yngstu börnunum hjálpa vissulega
til við að gera þau ósjálfstæð í
hugsun og láta þau venjast því að
valið sé fyrir þau svo að þau þurfi
aldrei að hugsa sjálfstætt. Því var
í rauninni ekkert skrítið að um-
ræðan á göngum skólans breyttist
skyndilega við opnun nýrrar versl-
unarmiðstöðvar frá því að fjalla
um heimsmálin yfir í umræður um
hversu margir skyndibitastaðir
væru á landinu.
En hvað skyldi framtíðin bera í
skauti sér? Án efa á velmegnun
eftir að halda áfram, bílaeign og
skuldasöfnun landsmanna að
aukast og útlitsdýrkun áfram í há-
vegum höfð. Hamingja og kærleik-
ur verða ef til vill úrelt hugtök
sem þykja aðeins afsprengi barna-
legrar hugsunar.
Eða verður kannski hægt að fá
þau á sérstöku tilboði, tveir fyrir
einn?
Höfundar eru menntaskólanemar.
Hrei
nsum
viðar-, rimla-,
strimla-, plíseruð-
og sólargluggatjöld.
Hlíðarhjalla 26, s. 897 3634.
Meðgöngufatnaður
fyrir mömmu
og allt fyrir litla krílið.
Þumalína, Pósthússtr. 13, sími 551 2136
Í INNGANGSORÐUM Mannrétt-
indayfirlýsingar Sameinuðu þjóð-
anna segir: „Það ber að viðurkenna,
að hver maður sé jafn-
borinn til virðingar og
réttinda, er eigi verði af
honum tekin, og er
þetta undirstaða frelsis,
réttlætis og friðar í
heiminum.“
Mannréttindayfirlýs-
ing Sameinuðu þjóð-
anna var samþykkt á
allsherjarþingi samtak-
anna árið 1948. Í henni
er að finna þau réttindi
sem hver og einn hefur
og ber að virða. Almenn
þekking á innihaldi
Mannréttindayfirlýs-
ingarinnar er því miður
ekki næg og mannrétt-
indahugtakið oft mis-
notað, það er því mikilvægt að al-
mennur skilningur aukist á eðli
mannréttinda og hvernig hægt er að
tryggja virðingu fyrir þeim. Markmið
mannréttinda er að skapa samfélag
þar sem fólk fær notið málfrelsis, trú-
frelsis og óttaleysis um líf og afkomu,
þ.e.a.s. frelsis frá ótta og skorti. Bæði
einstaklingar og yfirvöld bera skyldu
til að efla virðingu fyrir mannréttind-
um. Raunveruleikinn er þó fjarri
þeim meginreglum sem settar eru
fram í Mannréttindayfirlýsingunni,
stríð eru háð þar sem mannúðar- og
mannréttindaákvæði eru vanvirt,
pyndingar eru þekktar í meira en 150
þjóðlöndum, þó dauðarefsingar séu á
undanhaldi voru á síðasta ári 28 lönd
sem beittu dauðarefsingu, enn er fólk
látið „hverfa“ og ástvin-
ir skildir eftir í örvænt-
ingu um afdrif þess, enn
er fólk látið dúsa í fang-
elsum vegna skoðana
sinna, þeir sem bera
ábyrgð á mannréttinda-
brotum komast upp
með morð og pyndingar
án þess að þurfa að
svara til saka, mismun-
un á grundvelli trúar-
bragða, litarháttar eða
stöðu er að finna í öllum
samfélögum.
Þessi mynd virðist
dökk og gæti gefið til
kynna að lítið hafi áunn-
ist í þrotlausri baráttu
allra þeirra sem vinna
að bættu ástandi í mannréttindamál-
um, en vegna allra þeirra sem starfa
að auknum mannréttindum, t.d. á
vettvangi frjálsra félagasamtaka á
borð við Amnesty International, hafa
margir sem sæta brotum fengið
vernd og komið er í veg fyrir að brot-
in séu þöguð í hel. Þúsundir Amn-
esty-félaga legga þeim lið sem eru of-
sóttir.
Á viðsjárverðum tímum eins og við
lifum á í dag er grundvallaratriði að
tryggja að hvergi sé vikið frá meg-
inreglum mannréttinda, öryggi og
lýðræði geta einungis þrifist í sam-
félögum þar sem mannréttindi eru
virt. Heimurinn þarfnast ekki „stríðs
gegn hryðjuverkum“, heimurinn
þarfnast átaks í þágu mannréttinda.
Hræðsla almennings við frekari
hryðjuverk verður ekki sefuð með því
að skerða mannréttindi heldur með
því að tryggja fulla virðingu fyrir
mannréttindum.
Mannréttindayfirlýsing Samein-
uðu þjóðanna er það tæki sem við höf-
um til að vinna að heimi þar sem allir
njóta réttinda og frelsis án mismun-
unar.
Íslandsdeild Amnesty Internat-
ional fagnar að venju alþjóðlegum
mannréttindadegi og efnir til tón-
leika í Neskirkju 10. desember og
hefjast þeir klukkan átta. Fjöldi tón-
listarmanna kemur fram á tónleikun-
um. Í tengslum við mannréttindadag-
inn efna samtökin einnig til málþings
að kvöldi 11. desember í Borgarleik-
húsinu um börn og mannréttindi.
Þeir sem vilja leggja mannrétt-
indabaráttu Amnesty International
lið geta lagt frjáls framlög inn á
reikning deildarinnar, 0101-26 96991,
í Landsbanka Íslands.
Allra ábyrgð
Jóhanna K.
Eyjólfsdóttir
Mannréttindi
Grundvallaratriði er,
segir Jóhanna K. Eyj-
ólfsdóttir, að tryggja að
hvergi sé vikið frá meg-
inreglum mannréttinda.
Höfundur er framkvæmdastjóri Ís-
landsdeildar Amnesty International.