Morgunblaðið - 08.12.2001, Síða 43

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. DESEMBER 2001 43
...í allan vetur
N
O
N
N
I O
G
M
A
N
N
I •
4
8
0
1
/ sia
.is
FUGLAR himinsins, þessir kær-
komnu vinir, sem lífga svo upp á
andann og tilveruna að við höfum
ort um þá sum okkar fegurstu og
þekktustu ljóð, fara engu að síður
sína lítt rannsökuðu vegi. Í heim-
ildarmyndinni Hvert fara þeir er
sýnt hvernig vísindin reyna að
svara brennandi spurningum eins
og; Hvaðan koma þeir, hvert fara
þeir, hvar eru þeir þess á milli?
Auk þess sem vitneskja er aukin
um hreiðurtryggð, stofnstærð o.fl.
vísindalega þætti. Fuglamerkingar
eru veigamesti þátturinn í leit
svara, þessi umfangsmikla starf-
semi, sem almenningur þekkir lítið
nema af afspurn, hefur verið
stunduð í heila öld. Hér hófst hún
fyrir 80 árum en er nú fram-
kvæmd af um eitt hundrað manns,
lærðum sem leikum, á öllum lands-
hornum. Alls hafa um 110 tegundir
verið merktar, en íslenski varp-
fuglastofninn er hins vegar um 60–
70 tegundir.
Sýndar eru hinar mismunandi
aðferðir við að ná til fuglanna. Al-
gengast að grípa þá glóðvolga og
ófleyga í hreiðrinu, fanga þá í háf,
skotnet o.fl. Þess gætt að velferð
fuglanna sé jafnan í fyrirrúmi.
Rannsóknirnar hafa leitt ýmis-
legt í ljós sem hjálpar okkur að
umgangast og vernda þessa ómiss-
andi vini sem gera landið okkar
svo miklu hlýlegra og byggilegra.
Ekki aðeins greinir myndin frá því
að fuglar merktir hérlendis hafa
fundist eftir ótrúlega skamman
tíma á vetrarstöðvum sínum í fjar-
lægum heimshornum; kjóar í Suð-
ur-Afríku, kríur í Vestur-Afríku,
jafnvel enn sunnar; hinn aðsóps-
mikli skúmur í Suður-Ameríku.
Merktur súluungi fannst eftir að-
eins 79 daga í Alsír, um 3.000 kíló-
metra frá merkingarstaðnum í
Vestmannaeyjum.
Allmargir fuglar týna lífinu á
ferðalaginu yfir víðáttur hafsins,
villast af leið, örmagnast í illviðr-
um. Aðalhættan sem vofir yfir ís-
lenskum fuglum er hins vegar af
okkar eigin völdum. Sú ábending
er umhugsunarverðasti þáttur
myndarinnar. Dráp til átu er sann-
arlega vandamál í vissum tilfellum,
hins vegar er skerðing kjörlendis
helsta ógnunin. Mólendi og vot-
lendi er nú í yfirvofandi hættu
vegna hugmynda um umfangs-
mikla skógrækt, slíkar fram-
kvæmdir gætu stórskert fugla-
stofnana sem við berum ábyrgð á.
Að ekki sé rætt um þá ógn sem
fylgir auknum virkjunarfram-
kvæmdum. 70% spóastofnsins
verpa í íslenskri náttúru, 60%
heiðlóu og lóuþræls. 80% álkunnar
verpa hérlendis, mestmegnis í
Látrabjargi. Svo mætti lengi telja.
Við verðum að standa vörð um
þessa fiðruðu vini okkar, ekki að-
eins í Þjórsárverum, heldur um
land allt. Myndir sem Hvert fara
þeir eru nauðsynlegar, ýta við
okkur og fræða um hlutverk Ís-
lendinga gagnvart hinum fleygu
íbúum landsins. Auk þess er Hvert
fara þeir falleg mynd, tekin og
unnin af fagmönnum af iðandi
fuglalífi á fögrum stöðum vítt um
land. Vonum það lífríki haldi velli
um aldur og ævi.
Fuglalíf og
rannsóknir
HEIMILDAMYND
Ríkissjónvarpið
Gerð að hugmynd Magnúsar Magn-
ússonar og Ævars Petersen. Stjórn
myndar: Magnús Magnússon. Handrit og
texti: Ævar Petersen, Magnús Magn-
ússon og Dúi Landmark. Kvikmyndataka:
Magnús Magnússon, Dúi Landmark, Karl
Sigtryggsson. Hljóðupptaka: Þorgerður
Guðmundsdóttir. Klipping: Friðgeir Ax-
fjörð. Íslensk heimildarmynd. Gerð af
Emmson Film í samvinnu við Nátt-
úrustofnun Íslands. 2001. Sjónvarpið,
des. 2001.
HVERT FARA ÞEIR – FUGLAMERKINGAR
Í 100 ÁR
Sæbjörn Valdimarsson
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Oxygen face
Ungbarnafatnaður
Komdu í bæinn og skoðaðu úrvalið og
verðið. Allt fyrir mömmu.
Þumalína, Pósthússtr. 13, s. 551 2136.