Morgunblaðið - 22.10.2005, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 22. OKTÓBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNSTAÐUR
Reykjanesbær | „Jú, maður hefur
brennt sig svolítið á þessu nokkrum
sinnum, en maður herðist bara við
það,“ segir Böðvar Guðmundsson,
eldsmiður og víkingur, en hann er
þar ekki að tala neitt líkingamál.
Böðvar er að skara steinkol og við-
arflísar að brennheitum loga sem
hann notar til að mýkja málma þá
sem hann mótar í smíðum sínum á
bak við öldurhúsið Paddy’s í
Reykjanesbæ, þar sem hann hefur
haft handverk sitt til sýnis und-
anfarið ár.
Böðvar, sem er afar laghentur,
hefur alltaf haft mikinn áhuga á
handverki og sérstaklega eldsmíði,
en langafi hans var eldsmiður. Hann
hefur lengi haft handverk sem tóm-
stundagaman og m.a. grafið í tré og
höggvið í steina. Þó hóf hann ekki
nám sitt í eldsmíðum fyrr en hann
kynntist Bandaríkjamanni sem bjó á
herstöð varnarliðsins, en kona hans
var í hernum. „Hann var mikill vík-
ingur og eldsmiður og sýndi m.a.
listir sínar hér í bæ á Ljósanótt,“
segir Böðvar, en það var í gegnum
hinn eldhuga Bandaríkjamann sem
dyr bæði eldsmíði og ásatrúar opn-
uðust fyrir Böðvari, sem nú er virk-
ur félagi í Ásatrúarfélaginu. „Hann
kenndi mér hvernig þetta væri og
dró mig inn í þessa víkingaveröld
sem maður er að uppgötva smátt og
smátt að er miklu stærri en við Ís-
lendingar gerum okkur grein fyrir.
Það er mikil víkingavakning að eiga
sér stað um allan heim. Það er bæði
þrusugóður félagsskapur og svo er
auðvitað ákveðin siðfræði í þessu
líka. Flestir halda mjög mikið upp á
Hávamálin, svo við tengjumst í
gegnum víkingasiðfræðina og þá
hugsjón að endurvekja og varðveita
þetta handverk.“
Nilfisk blæs í eldinn
Í stað fýsibelgs notar Böðvar for-
láta gamla Nilfisk ryksugu til að
blása í eldinn og hita hann þannig
upp í hæfilegt hitastig til að bræða
málmana. „Þetta virkar alveg prýði-
lega,“ segir Böðvar, sem hefur notað
hina einföldu tækni til að búa til
fjölda áhugaverðra gripi undanfarin
ár og úr ótrúlegasta hráefni. Meðal
annars má sjá forláta hníf sem hann
smíðaði úr ryðgaðri og gamalli lyft-
arakeðju. Það sést ekki að gripurinn
hafi einhvern tíma verið úrelt brota-
járn.
Aðspurður hver sjarminn sé við
eldsmíðina segir Böðvar kankvís í
bragði: „Hvað hún virðist vera flók-
in, en þetta er í raun jafn auðvelt og
að leira, þótt það taki dálítið lengri
tíma. Til dæmis tók hnífurinn heilan
vinnudag. Manni verður líka aldrei
kalt á maganum, en þegar vindurinn
næðir verður manni þeim mun kald-
ara á bakinu.“ Böðvar kveðst ekki
efast um þá vangaveltu blaðamanns
að eldsmiðir hafi því þá tilhneigingu
að verða dálítið loðnir á bakinu.
Sker rúnir í sokkin skip
Böðvar er í þann mund að flytja
vinnustofu sína yfir í listamiðstöðina
HF við hliðina á Svarta Pakkhúsinu,
en þar er annar handverksmaður
sem heggur í tré. Þá eru myndlist-
armenn með aðstöðu í Svarta Pakk-
húsinu. „Vonandi verður þetta að
skemmtilegri lista- og handverks-
smiðju,“ segir Böðvar.
Handverk Böðvars hefur verið til
sýnis á síðustu þremur Víkinga-
hátíðum í Hafnarfirði. Hann segist
aðallega smíða það sem hann langi
til, en stundum taki hann við pönt-
unum. „Það er viss annmarki að
vera bara með hamar og steðja, svo
maður getur ekki gert hvað sem er,
en það er hægt að komast ansi ná-
lægt því ef fólk er með góða hug-
mynd um hvað það vill láta smíða,“
segir Böðvar, sem grefur einnig
rúnir í tré, málma og steina. „Nú
gref ég aðallega í sokkin skip, en ég
hef tekið þetta af bryggjunni, en
sjómenn kasta upp á bryggju því
sem þeir eru að taka upp af hafs-
botni með veiðarfærunum.“ Böðvar
sýnir blaðamanni nokkrar rúnir sem
eru skornar í ameríska hvíteik, sem
er ekki lengur hvít, heldur dökk-
brún.
Um háls Böðvars hangir lítill
Þórshamar úr silfri með miðgarðs-
orminn hringandi sig um skeftið. Þá
eru tvær rúnir, Bjarkarrún og Gjöf
skornar saman í eina aftan í hann.
Þar er skammstöfunin á nafninu
Böðvar Guðmundsson. Böðvar hefur
á meðan viðtalið á sér stað hitað
járnstöng duglega og er í óða önn að
smíða sér ketkrók fyrir jólin, til að
hífa hangilærið úr pottinum. „Það er
betra en að vera með tvo króka og
missa eitthvað úr höndunum og
sletta soðinu út um allt,“ segir Böðv-
ar.
Stallhringur úr gulli er eitt af
þeim verkefnum sem Böðvar
dreymir um að takast á við, en slíkir
hringireru notaðir við blót og at-
hafnir hjá Ásatrúarmönnum. Hjón
halda m.a. í hann þegar verið er að
gefa þau saman. Hann er u.þ.b. 20
cm í þvermál og því engin smásmíði
og ekki lítið af gulli sem færi í þá
smíð. „Í Grágás er nákvæm forskrift
að því hvernig stallhringur á að
vera, en hann á að vera úr skíra-
gulli,“ segir Böðvar. „Ásatrúar-
félagið á auðvitað ekki slíkan hring,
en það væri mjög þjóðlegt ef þeir
gætu eignast slíkan og vel við hæfi.“
Eldsmiður að víkingasið vinnur í opinni vinnustofu í Reykjanesbæ
„Verður aldrei kalt á maganum“
Eftir Svavar Knút Kristinsson
svavar@mbl.is
Elds er þörf Böðvar Guðmundsson, eldsmiður og víkingur, virðir fyrir sér
glóandi járnteininn sem brátt verður ketkrókur.
Heitur leir Meitillinn klýfur hægt
og rólega deigt járnið sem leir
væri, en það þarf að hita það í sí-
fellu til að það haldist mjúkt.
Uppruni og endastöð Hér má sjá
hníf sem er enn í smíðum og lyft-
arakeðjuna sem hann eitt sinn var.
SUÐURNES
LANDIÐ
Hvammstangi | Sláturhús og kjöt-
vinnsla Kaupfélags Vestur-Hún-
vetninga (KVH) á Hvammstanga
hefur nú fengið alþjóðlega vottun
Vottunarstofunnar Túns til vinnslu
á lífrænum hráefnum. Vottunin
felur í sér að KVH getur tekið við
lífrænu sauðfé til slátrunar, unnið
úr því ýmsar kjötvörur og sér-
merkt þær fyrir lífræna matvöru-
markaðinn. Með því er rofið meira
en tveggja ára tímabil frá því að
bændur í lífrænni sauðfjárrækt
gátu síðast selt afurðir sínar sem
lífrænar.
Með vottun Túns er staðfest að
KVH uppfyllir alþjóðlegar kröfur
um aðgreiningu lífrænna hráefna á
öllum stigum slátrunar, úrvinnslu,
geymslu og pökkunar, um uppruna
og rekjanleika hinna lífrænu af-
urða, um efnanotkun og hreinlæti
og um skráningu og merkingar.
Valgerður Kristjánsdóttir, kaup-
félagsstjóri KVH, segist telja vott-
unina bæta ímynd fyrirtækisins til
muna, en það hafi söluleyfi til Evr-
ópu og Bandaríkjanna. Því geti
vottunin opnað fleiri möguleika,
hugsanlega á hágæðamörkuðum.
„Rúnar í Yggdrasil er að athuga
með sölu hér á Íslandi og hefur
tekið að sér að sjá um hana, og ég
á von á því að þetta renni út,“ seg-
ir Valgerður. „Vonir standa til að
Hagkaup verði með lífrænt lamba-
kjöt á boðstólum, en það er ekki
fullvíst enn.“
Hvati fyrir aðra bændur
Lífrænt lambakjöt er upprunnið
úr lífrænni sauðfjárrækt sem nú
er stunduð á fimm stöðum á land-
inu: á Brekkulæk í Miðfirði, á
Mælifellsá í Skagafirði, í Árdal í
Kelduhverfi, í Þórisholti í Mýrdal
og í Skaftholti í Gnúpverjahreppi.
Bændur á þessum vottuðu bæjum
ala sauðfé sitt eingöngu á lífrænu
fóðri og beita því á vottað gras-
lendi eða villta fjallhaga. Lyfja-
notkun er innan þröngra marka og
hugað er sérstaklega að velferð
sauðfjárins á fóðrunar- og fengi-
tíma á vetrum. þ.e. nægu húsrými,
undirburði og útivist.
Reiknað er með að sláturhús
KVH taki einungis við hluta þess
lífrænt ræktaða lambfjár sem
slátrað verður í landinu á þessu
hausti, en með vottun hússins
skapast hins vegar færi á að und-
irbúa að ári söfnun þess lambfjár
sem þá verður fáanlegt til slátr-
unar frá hinum ýmsu bæjum. Að
sögn Valgerðar gæti vottun KVH
einnig orðið öðrum sauðfjárbænd-
um hvati til að hefja lífræna aðlög-
un. „Íslenska kjötið er náttúrulega
vistvænt, en aðalmunurinn er sá
að það má ekki nota tilbúinn áburð
á þau tún sem notuð eru í fóður
fyrir skepnurnar. Bændurnir sem
eru með lífræna ræktun nota bara
húsdýraáburð,“ segir Valgerður.
„Það má segja að af því að við bú-
um á Íslandi séu bændur mistil-
búnir að taka þá áhættu að sleppa
tilbúnum áburði, vegna þess að
hann hefur svo mikil áhrif á
sprettuna.“
Eftirspurn eftir lífrænum mat-
vælum vex jafnt og þétt, eins og
sjá má af því að tugir dagvöru-
verslana bjóða ferska og unna líf-
ræna vöru allt árið um kring. Nú
eru á þriðja hundrað vörutegundir
framleiddar hér á landi með líf-
rænum aðferðum, og fjölgar þeim
ár frá ári.
Lífrænar afurðir hafa þá sér-
stöðu á markaði að allur ferill
þeirra, frá ræktun bóndans til
pökkunar í neytendaumbúðir, er
undir eftirliti óháðs aðila, þ.e. vott-
unarstofu sem fylgist með því að
uppruni og meðferð afurðanna sé í
samræmi við alþjóðlegar kröfur
um lífræna framleiðslu.
Sláturhús Kaupfélags V-Húnvetninga á Hvammstanga vottað til vinnslu á lífrænum hráefnum
Morgunblaðið/Kristján
Sauðfjárrækt Ætli þessar fallegu gimbrar séu lífrænt ræktaðar?
Nýir möguleikar opnast