Morgunblaðið - 22.10.2005, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. OKTÓBER 2005 41
UMRÆÐAN
Rannís tekur þátt í evrópska verkefninu Researchers
in Europe 2005 til að kynna mikilvægi vísinda og
rannsókna fyrir samfélagið. Rannsóknamiðstöð Íslands • Laugavegi 13 • 101 Reykjavík • www.rannis.is
Dr. Oddur Vilhelmsson, dósent í líftækni, 37
„Ég las alfræðibækur þegar aðrir lásu Andrés Önd. Það var eitthvað við vísindin sem heillaði mig
alveg frá fyrstu tíð,“ segir Oddur Vilhelmsson. „Ég tókmér samt þriggja ára hlé frá námi eftir stúdents-
próf og starfaði sem kjötskurðarmaður. Þótt ég vissi að vísindin myndu verða mín leið var ég ekki
alveg viss um það hvaða braut ég ætti að velja. Byrjaði bæði í eðlisfræði og bókmenntum við HÍ
en tók svo stefnuna á matvælafræði – og fann mig þar.“
Oddur varði doktorsritgerð umörverufræðimatvæla við Pennsylvania StateUniversity í Bandaríkjunum
og er nú dósent í líftækni við auðlindadeild Háskólans á Akureyri. Hann hefur stundað rannsóknir
á sviði sameindalíffræði bæði í Bretlandi og Bandaríkjunum og vinnur nú að rannsóknum sem
nýtast munu í fiskeldi. „Það eru forréttindi að fá að vinna við að leysa gátur og komast að einhverju
sem enginn annar veit. Svona starf býður líka upp á samstarf við erlenda vísindamenn – og það
er heillandi þegar alþjóðlegur andi svífur yfir vötnum.“
Oddur segist hafa lært það í Bandaríkjunum að nýta frítímann vel, þar séu fáir frídagar og eins gott
að vera vel skipulagður. „Ég hef gaman af starfinu mínu, svo mikið er víst. En ég geri margt fleira
og fjallgöngur eru þar efstar á lista.“
Sjá nánar um rannsóknir Odds á vefnum www.visindi2005.is
[örverur og gátur]
P
R
[p
je
e
rr
]
Vísindi – minn vettvangur
ENN hefur Rík-
isskattstjóri birt tölur
um ráðstöfunartekjur
landsmanna. Síðan
1993 hefur ójöfnuður
stöðugt aukist og nú
er svo komið að sá
helmingur hjóna á Ís-
landi sem hærri laun-
in hefur, hefur 130%
hærri laun en lægri
helmingurinn. Árið
1993 var munurinn
80%.
Launamunur er
mældur með svoköll-
uðu Gini hlutfalli, en því hærra
sem það er, því meiri er launa-
munurinn. Nú er svo komið að
launamunur á Íslandi er 31, mun
meiri en á öllum Norðurlöndunum,
meiri en í Belgíu, Hollandi, Aust-
urríki, Þýskalandi og
Japan.
Boðaðar skatta-
lækkanir ríkisstjórn-
arinnar munu líkleg-
ast enn auka á
launamuninn og verð-
ur hann ef til vill
svipaður og í Banda-
ríkjunum að þeim
loknum en þar er
hann 40.
Viljum við samfélag
eins og Bandaríkin?
Samfélag þar sem
sum ríkin eyða meira
í rekstur fangelsa en í
bæði framhaldsskóla og háskóla?
Þar sem ungbarnadauði er
mestur meðal vestrænna þjóða?
Þar sem börn frá tekjumeiri heim-
ilum eru sex sinnum líklegri til að
ljúka háskólanámi en þau frá þeim
tekjulægri?
Þar sem 40% nýrra húsa í Kali-
forníu eru innan múra og þar sem
hlutfall fátæktar er mest meðal
vestrænna þjóða?
Vilja Íslendingar kannski frekar
samfélag eins og það norska? Þar
sem lífsgæðin eru best að mati
Sameinuðu þjóðanna og þar sem
fátæktin er með því minnsta sem
gerist í heiminum?
Launamunur er einnig dýr.
Hann leiðir til lægri hagvaxtar og
eru t.d. vaxtarlönd Suðaustur-Asíu
með lægri launamun en vestrænar
þjóðir.
Einnig er launamunur almennt
lítill meðal velmegandi þjóða og
eru aðeins 3 þjóðir af þeim 30 sem
búa við bestu lífsgæðin í heim-
inum með svipaðan eða meiri
launamun en Bandaríkin.
Mestur er launamunurinn í Afr-
íku þar sem lífskjörin eru lægst.
Merkilegast er að um þessar
spurningar er ekkert rætt. Þrátt
fyrir að hafa viljandi valdið bylt-
ingu í launamun með breytingu á
skattkerfi, gjafakvóta og einka-
væðingu til vildarvina, hefur rík-
isstjórnin ekki sótt neitt umboð til
þess frá þjóðinni.
Reyndar hefur byltingunni verið
haldið leyndri að mestu leyti og
greiningar á launamun hafa ekki
verið birtar síðan Þjóðhagsstofnun
var lögð niður.
Launamunur
Guðmundur Örn Jónsson
fjallar um launamun
’Þrátt fyrir aðhafa viljandi valdið
byltingu í launamun
með breytingu á
skattkerfi, gjafakvóta
og einkavæðingu til
vildarvina, hefur
ríkisstjórnin ekki
sótt neitt umboð
til þess frá
þjóðinni. ‘
Guðmundur Örn
Jónsson
Höfundur er verkfræðingur.
Launamunur á Íslandi, í Noregi og Bandaríkjunum (ráðstöfunartekjur hjóna).
ÉG LAS í Morgunblaðinu í gær
grein eftir Hall Hallsson, fyrrver-
andi blaðamann. Þar segir hann:
„Sigurjón M. Egilsson, fréttastjóri
Fréttablaðsins, skýrði mér frá því
á útmánuðum 2003, þegar bollu-
dagshvellurinn ómaði um þjóðfé-
lagið, að ritstjórn Fréttablaðsins
hefði haft bókun Baugs undir
höndum í sex mánuði áður en hún
var birt.“
Þetta er ekki rétt hjá Halli og
það vitum við báðir. Við töluðum
einu sinni saman á þessum tíma.
Hallur fór mikinn í rangindum um
Fréttablaðið. Ég tók einu sinni upp
símann og hringdi í Hall og spurði:
„Hallur, hver borgar þér fyrir
ósómann sem frá þér kemur?“
Hallur svaraði engu, heldur skellti
á. Þetta er okkar eina samtal í
mörg ár.
Síðar fréttist að Hallur starfaði
þá hjá fyrrverandi útgefendum DV
og skrifaði um Fréttablaðið reglu-
lega í Morgunblaðið og talaði í út-
varp Sögu.
Fjölmiðlar þessa lands mega
fagna því að maður sem leggur ekki
meiri metnað í skrif sín en Hallur
skuli hafa fundið sér annað starf.
Sigurjón M. Egilsson
Hallur og minnið
Höfundur er fréttaritstjóri
Fréttablaðsins.
ÉG VERÐ alltaf mjög fegin og
þakklát þegar ég er að ferðast í er-
lendum stórborgum og kem að korti
með svona rauðum punkti „you are
here“. Það er svo gott að vita hvar
maður er, hvert maður er að fara og
hvernig maður kemst þangað. Sér-
staklega skiptir miklu máli að sam-
göngukerfið sé einfalt
og skiljanlegt þar sem
maður þekkir ekki til.
Það er frábært að geta
fengið kort í hend-
urnar í ókunnri borg
og bara hoppað upp í
næsta strætó, spor-
vagn eða neðanjarð-
arlest. Greitt með
þessum erlendu pen-
ingum sem maður
þekkir ekkert alltof vel
og fengið til baka, sest
upp í og „kling“ „you
are now at ...“ Maður
fær alltaf að vita á
hvaða stoppistöð mað-
ur er, annað hvort eða
bæði rödd sem segir til
og ljósaskilti í vagn-
inum. Og vitanlega eru
alltaf allar stoppi-
stöðvar merktar.
Ég vildi ekki vera
ferðamaður í Reykja-
vík ef ég þyrfti að vera
upp á almennings-
samgöngur komin.
Það er svo einfalt mál
að ferðamenn þora almennt ekki að
notfæra sér strætó. Þegar þeir fá
upplýsingar um að þeir þurfi að vera
með tilbúna skiptimynt, þar sem
ekki sé hægt að fá til baka, og að þeir
þurfi að taka vagn á þessari götu og
fara út á hinni (yfirleitt götunöfn
sem erlendir ferðamenn eiga mjög
erfitt með að bera fram og lesa) þá
eru þá kemur ávallt spurningin –
hvað heitir stoppistöðin? Nei hún
heitir ekki neitt, þetta er bara þriðja
stoppistöðin í þessari götu! Ekki
einu sinni skiptistöðvarnar okkar
eru merktar; Hlemmur, það eiga
bara allir að vita að Hlemmur er
Hlemmur og Lækjartorg er Lækj-
artorg. Á leiðarkortunum sem eru á
almennum stoppistöðvum kemur
hvergi fram hvað kostar í strætó eða
hvar þú ert. Þú átt bara að vita að þú
ert í 2ja mínútna ökufæri frá
Hlemmi. Reykjavík – ratleikur ! Er-
lendir ferðamenn í
Reykjavík kjósa flestir
frekar að ganga. Enda
er meirihluti fólksins
sem gengur um götur
bæjarins ferðamenn.
Eitt er þó til fyr-
irmyndar hjá Strætó og
það er vefurinn þeirra.
Ég nota hann alltaf
(sem er ekki oft) þegar
ég nota strætó. Alveg
frábært bara að slá inn
staðinn sem maður er á
og vill fara til og tíma-
tafla með leiðarlýsingu
og korti fylgir. Þessi
þjónusta er þó aðeins í
boði fyrir þá sem góðir
eru í íslenskri tungu og
nýtist því ekki ferða-
mönnum og nýbúum, en
nýbúar eru einmitt stór
hluti af notendum
strætó. Fólkið sem
frekar kýs að skrapa
saman hverri krónu
sem mögulegt er og
senda til að hjálpa ætt-
ingjum í heimalandi
sínu í stað þess að eyða þeim í bílalán
og rándýrt bensín.
Ég skora á ráðamenn að endur-
skoða hugmyndir Inga Gunnars Jó-
hannssonar sem hann kynnti í Morg-
unblaðinu þann 23. sept. s.l.
Almennilegt kort og merking stoppi-
stöðva, hvort sem er með nafni eða
númeri er grundvallaratriði til að
fólk þori og vilji nota strætó.
Hvar er ég?
Þórdís Hrönn Pálsdóttir fjallar
um almenningssamgöngur
Þórdís Pálsdóttir
’Ég vildi ekkivera ferðamað-
ur í Reykjavík
ef ég þyrfti
að vera upp á
almennings-
samgöngur
komin.‘
Höfundur er hótelrekstrarfræðingur.